Σχολιασμός στην ανάρτηση της ερευνήτριας των Αιγών Αγγελικής Κοτταρίδου
σε σχέση με την κριτική απ’ το ελληνικό τμήμα του icomos
για το ότι έπρεπε να κοπούν δέντρα εντός του μνημείου.
Στον χώρο των Αιγών ο Φίλιππος άλλαξε τον ρου της ιστορίας αλλάζοντας σε μια δύσκολη στιγμή για τους Μακεδόνες την πολιτισμική σχέση της κυρίαρχης ελίτ και κοινωνίας ολόκληρης με τη φύση. Από αυτή την άποψη έλαβε χώρα ένας επαναστατικός μετασχηματισμός του τρόπου παραγωγής άρα και του μεταβολισμού με τα οικοσυστήματα. Η αλλαγή αυτή οδήγησε σε μια πρωτόγνωρη για τον τότε κόσμο ραγδαία επέκταση της σχέσης αυτής και της κοσμολογίας που γεννούσε στα περιβάλλοντα της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Κάπως έτσι, μέσα σε ελάχιστα χρόνια η Ελληνιστική πολιτισμική κοσμολογία κυριάρχησε ανατρέποντας τον παλιό κόσμο και προσαρμόζοντας τον στις νέες συνθήκες.
Σήμερα στις Αιγές συγκρούεται μια άλλη κοσμολογία για την κληρονομιά που στην ουσία στην νέα φυσική ιστορική εποχή μας προκαλεί μια σύγκρουση για το τι είναι επιστημονικό και τι όχι ή τι είναι ηθικό και τι όχι.
Οι ανθρωποκεντρικές ή οι μετά -ανθρωποκεντρικές μας λογικές συγκρούονται με μια νέα κοσμοαντίληψη υπεράσπισης, διατήρησης και ενίσχυσης των διαφορετικών οντοτήτων που συνδιαμορφώνουν τους επίσημους τουλάχιστον μνημειακά σύνολά μας. Μια προοπτική για την οποία λχ αγωνίστηκαν στην Κρήτη επιστημονικές προσωπικότητες όπως ο Oliver Rackham ή η Jennifer Moody. Είναι (θα μπορούσε να πει αν ζούσε σήμερα ο εξελικτικός βιολόγος Richard Lewontin) μια “αναγκαία ενεργητική προσαρμογή” στις νέες οικοσυστημικές συνθήκες της “Ανθρωποκαίνου” ανοίγοντας μια φρέσκια και εγγενώς διαφορετική προοπτική.
Η προοπτική αυτή έρχεται σε σύγκρουση με τις πρακτικές αποψίλωσης της Ακρόπολης από τη ζωή και από τις ποικίλες οντολογίες που την συνθέτουν ως μνημειακό σύνολο.
Έρχεται σε σύγκρουση με τις κυρίαρχες πρακτικές στο μετρό Θεσσαλονίκης ή στον χώρο του Εθνικού αρχαιολογικού μουσείου και της “Ακαδημίας Πλάτωνος”.
Έρχεται σε τελική ανάλυση να συγκρουστεί με τις αντιεπιστημονικές πρακτικές διάσπασης της πολιτισμικής από την φυσική κληρονομιά μας. Πάνω σε τούτο το ρευστό ανθρωποκεντρικό και βαθιά εκμεταλλευτικό πλαίσιο εδράζεται όλη αυτή η κοσμικής διάστασης καταστροφή της κληρονομιάς μας ( συμπεριλαμβανομένης της αρχαιολογικής) που βιώνουμε σήμερα στα βουνά μας στα νησιά μας, στα ιστορικά – φυσικά τοπία μας.
Ως “επιτροπή πολιτών Ιεράπετρας” με τρόπο συλλογικό έχουμε αναδείξει αυτή τη διάσταση υπερασπιζόμενοι της ιστορικότητα και την ποικιλομορφία της ζωής στα μνημειακά μας σύνολα, στα ιστορικά φυσικά τοπία μας.
Οι ζωντανές οντότητες είναι αναπόσπαστο μέρος των μνημειακών τόπων μας και της κληρονομιάς μας στο σύνολο της. Είναι εκείνες που συνδιαμορφώνουν την ανόργανη υλική πλευρά της κληρονομιάς μας, που μας κάνουν σε τελική ανάλυση ξεχωριστούς και μοναδικούς με διαφορετικές γλώσσες, γεύσεις και ήχους.
Ο θεμελιωτής της γεωχημείας Βλαντιμίρ Βερνάντσκι από την δεκαετία του 20 και του 30 με επαναστατικό τρόπο για την εποχή του καλούσε για μια νέα επιστημονική προοπτική “νοόσφαιρας” στα νέα ανθρωπογενή πλανητικά μας συστήματα.
Σήμερα, έναν αιώνα μετά, τουλάχιστον οι επιστήμες της κληρονομιάς οφείλουν να διαφυλάξουν ως κόρη οφθαλμού την δύναμη της ζωής και της ιστορικότητας στα συστήματα που διαχειρίζονται.
Ας ελπίσουμε οι Αιγές όπως και στην αρχαιότητα να γίνουν ο καταλύτης μιας αλλαγής παραδείγματος στην πολιτισμική μας σχέση με τα μνημεία μας και στους τρόπους που τα μελετούμε και τα διατηρούμε.
Μανώλης Κλώντζας, Αρχαιολόγος
“Επιτροπή πολιτών Ιεράπετρας”
“Ινστιτούτο φυσικής – πολιτισμικής κληρονομιάς ” Brno
Ερευνητικό ινστιτούτο “Archaia” Brno
