Το «Enter Achilles» δημιουργήθηκε το 1995, έγινε ταινία από το BBC και τιμήθηκε με διακρίσεις. Σήμερα, επανέρχεται από τον σκηνοθέτη του σε ανανεωμένη εκδοχή, σε συνεργασία με την ομάδα χορού Rambert και το Sadler‘s Wells. H βάση του, ωστόσο, παραμένει η ίδια, καθώς το ζήτημα της αρρενωπότητας και των συμπεριφορών που την συνοδεύουν ‒ζήτημα που βρίσκεται στο επίκεντρο της παράστασης‒ εξακολουθεί να διατηρεί τα βασικά χαρακτηριστικά του και σήμερα.
Ο γεννημένος στην Αυστραλία το 1957 Λόυντ Νιούσον ιδρύει την ομάδα του DV8 Physical Theatre το 1986 και έκτοτε έχει δημιουργήσει πολλές παραστάσεις , αλλά και ταινίες που συνδυάζουν τον χορό, το θέατρο, την περφόρμανς. Το Living Costs (2003) αποτελεί την πρώτη του site specific performance που θα γυριστεί ένα χρόνο αργότερα ως The Cost of Living σε εμβληματική ταινία.
Έχει επισκεφτεί στο παρελθόν τη χώρα μας, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, με το Can we Talk About This? (2011–12), μια εν μέρει αμφιλεγόμενη παράσταση που έθιγε το ζήτημα της ελευθερίας του λόγου, αλλά από μια φορτισμένη από πρόσφατες μουσουλμανικές επιθέσεις σε δυτικές χώρες οπτική, όπως και με το JOHN (2014–15), μια καταπληκτική ασθμαίνουσα χορευτικά-κινησιολογικά προσέγγιση με επίκεντρο έναν άνδρα που προσπαθεί να αφήσει πίσω του το εγκληματικό παρελθόν του.
Ο Νιούσον, πολιτικο-κοινωνικά ευαισθητοποιημένος σε όλες τις παραστάσεις του, θίγει με την παρούσα δουλειά του ένα πάντα επίκαιρο ζήτημα, αυτό των διαφορετικών πτυχών του ανδρισμού, επιλέγοντας ως τόπο συνάντησης των οκτώ νεαρών ανδρών εργατικής τάξης μια αγγλική παμπ, όπου κυριαρχούν οι μπύρες, το ποδόσφαιρο και τα συνακόλουθα στερεότυπα επίδειξης αρρενωπότητας. Οι οκτώ άνδρες, καθώς διασκεδάζουν, κινούνται με απόλυτη αυστηρότητα εντός των πλαισίων που τους έχουν επιβάλλει τα στερεότυπα ανδρισμού, αυτά που ορίζονται κοινωνικά ως χαρακτηριστικά του βιολογικού τους φύλου. Σωματική ρώμη, επιθετικότητα, αυτοπεποίθηση προβάλλονται υποχρεωτικά, ακόμα και όταν δεν υφίστανται πραγματικά, καθώς θα υπάρχει πάντα μεταξύ τους κάποιος ή κάποιοι που θα επαναφέρουν κάθε απόπειρα παραβίασής τους στην τάξη.
Τα αγγλοσαξονικά πρότυπα των λευκών ανδρών της αριστοκρατίας ή της ανώτερης τάξης, όπως διαμορφώνονται στις αμερικανικές Αδελφότητες των κολλεγίων και αναδεικνύει η πρόσφατη έκθεση στο Barbican του Λονδίνου με τίτλο «Masculinities: Liberation through Photography», διατηρούν τα βασικά χαρακτηριστικά τους και στις εργατικές τάξεις των λονδρέζικων συνοικιών. Η εισβολή στον χώρο της παμπ ‒όπου η βία και η επίδειξη σωματικής ρώμης ή καθυπόταξης του άλλου συνιστά σύνηθες παιχνίδι μεταξύ φίλων‒ ενός τρίτου, φορέα άλλων αξιών, όπως για παράδειγμα ενός χορού σε ρυθμό ντίσκο, μπορεί να επιφέρει πλήρη αναστάτωση: οι στην πραγματικότητα εύθραυστες ταυτότητες κάποιων ανδρών θα παρασυρθούν στον ρυθμό έως ότου κάποιος από τους παρισταμένους θα τους επαναφέρει δια της βίας στην τάξη, ενώ όλοι μαζί θα εκδιώξουν με εξευτελιστικούς όρους τον παρείσακτο.
Από την άλλη, η χωρίς διέξοδο τεστοστερόνη εκτονώνεται σε μια πλαστική κούκλα, που θα ευτελιστεί στη συνέχεια από τους πολλούς ωσάν να ήταν πραγματική γυναίκα, μια άλλη ακόμα επίδειξη της ανδρικής αδελφότητας εντός της οποίας η υποτίμηση της γυναίκας ή του ομοφυλόφιλου συνιστά καθήκον.
Ο Νιούσον με την ομάδα των οκτώ χορευτών της Rambert ‒μεταξύ των οποίων και ο Έλληνας χορευτής Γεώργιος Κοτσιφάκης‒ δημιουργεί ένα άριστα οργανωμένο θέαμα στο οποίο ακόμα και η απουσία μετάφρασης δεν εμπόδιζε την πρόσληψή του. Ο χώρος της παμπ, όπου διαδραματίζεται το σύνολο σχεδόν τη δράσης, σχεδιάστηκε από τον Ian McNeil, ενώ η πρωτότυπη μουσική που συνοδεύει τις δράσεις γράφτηκε από τον Adrian Johnston.
Παρά την επίδειξη της επιθετικότητας και του κενού τρόπου διασκέδασης των θαμώνων της παμπ, οι χορογραφίες δίνουν την ευκαιρία στους χορευτές για εξαιρετικές περφόρμανς, καθώς βρίσκονται σε μια διαρκή κινητικότητα και δημιουργία συμπλεγμάτων, επιδεικνύουν αξιοθαύμαστη πλαστικότητα σωμάτων, ακροβατικούς ελιγμούς, αλλά και έντονο χιούμορ που αναδείκνυε το ουσιαστικό ζητούμενο: την ευάλωτη αρρενωπότητα, την ανδρική παιδικότητα που εμποδίζει την ουσιαστική ωρίμανση. Όπως αναφέρει και ο ίδιος ο Νιούσον σε συνέντευξή του, στο πρόγραμμα της παράστασης, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία, η παραδοσιακή αντρική ιδεολογία έχει φανεί ότι περιορίζει την ψυχολογική ανάπτυξη των ανδρών και πολλά ιδεώδη ανδρισμού είναι συχνά αντιπαραγωγικά στη συναισθηματική ισορροπία των ανδρών, οδηγώντας τους στη βία, ως και στην αυτοκτονία.
Από αισθητική και καλλιτεχνική άποψη, η παράσταση του Νιούσον ήταν μια αναντίρρητη εμπειρία, καθώς, σε αντίθεση με πολλούς νέους (και δικούς μας) χορογράφους που επιδίδονται ακόμα σε ασκήσεις επιδεξιότητας, δημιουργεί χορογραφία που εκπέμπει σαφές κοινωνικό μήνυμα, είτε κάποιος συμφωνεί είτε όχι μαζί του. Εξακολουθεί να δημιουργεί, μη περιφρονώντας ωστόσο και τον λόγο, σωματικές αφηγήσεις. Και αυτό είναι η ουσία του χοροθεάτρου.
Να σημειωθεί ότι η πρεμιέρα της διεθνούς περιοδείας της αναβίωσης της παράστασης έγινε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.
Οι φωτογραφίες είναι των Miguel Altunaga και Hugo Glendinning (των εξωτερικών χώρων).
* Καθηγητής Σημειωτικής του Θεάτρου και Θεωρίας της Επιτέλεσης στο Πανεπιστήμιο Πατρών.
