Ο Αμερικανός θεατρικός και τηλεοπτικός συγγραφέας Sharr White (1970) θα γνωρίσει την επιτυχία στο Broadway με το έργο του The Other Place (2011), το οποίο μεταφέρεται στα ελληνικά, με μια ωραία μετάφραση του Νικηφόρου Βαλτινού, με τον τίτλο Το Ακρωτήρι. Προηγουμένως, το έργο θα λάβει καλές κριτικές κατά το ανέβασμά του σε θέατρο του off-Broadway το 2011. Έκτοτε, θα παιχτεί σε πολλές σκηνές της Αμερικής, ενώ το 2024 παρουσιάζεται και στο Παρίσι, αποσπώντας αμφίθυμες κριτικές.
Πρόκειται για έργο που στηρίζεται αποκλειστικά στις ερμηνευτικές ικανότητες της πρωταγωνίστριάς του, που υποδύεται το πρόσωπο της νευρολόγου Τζουλιάνα, η οποία, σε ένα ιατρικό συνέδριο στις Παρθένους Νήσους, και ενώ παρουσιάζει μελέτη της για την καταπολέμηση νευρο-εκφυλιστικών ασθενειών, θα καταρρεύσει. Ενώ η ίδια αφηγείται λεπτό προς λεπτό τις παραισθήσεις που θα προηγηθούν της κατάρρευσης, με συνεχείς χρονικές αναδρομές παρακολουθούμε τόσο τα όσα έπονται της κατάρρευσης όσο και παρελθοντικές στιγμές της ίδιας, του συζύγους της Ίαν και της κόρης τους Λώρα.
Και ενώ η ίδια αποδίδει το πρόβλημα σε καρκίνο του εγκεφάλου, ο ογκολόγος Ίαν, αντιλαμβανόμενος έγκαιρα την αλήθεια της νόσου της, την παραπέμπει σε άλλου είδους εξετάσεις, γεγονός που την κάνει να αναπτύσσει μια επιθετική συμπεριφορά. Ταυτόχρονα, θυμάται επιλεκτικά παρελθοντικά γεγονότα, αποκτά εμμονές, με αποκορύφωμα να νομίζει ότι συνομιλεί στο τηλέφωνο με την κόρη της, η οποία είχε εξαφανιστεί προ δεκαπενταετίας. Όντας πεπεισμένη ότι αυτή βρίσκεται στο «Ακρωτήρι», σε ένα σπίτι που έμεναν παλιά, θα φθάσει κρυφά εκεί για να συναντήσει μια νέα γυναίκα, που γι’ αυτήν είναι η Λώρα.
Η Τζουλιάνα δεν θα μπορέσει ποτέ να παραδεχτεί ότι πάσχει από την ασθένεια που η ίδια μελετούσε, από ένα είδος νευρο-εκφυλιστικής αρρώστιας που την οδηγεί σταδιακά στην άνοια και τις διαφορετικές παρενέργειες-στάδια της νόσου, σε μια απώλεια της συνείδησης που επιφέρει προβλήματα μνήμης, συχνά επιθετικές συμπεριφορές, κ.ά.
Με ένα λιτό σκηνικό που καλύπτει τους πέριξ της σκηνής τοίχους, αφήνοντας κάποιες κυψέλες όπου υπάρχουν σκαμνιά που θα μεταφερθούν ανά διαστήματα στο κέντρο της σκηνής, η Ηλένια Δουλαδίρη αφήνει όλο τον σκηνικό χώρο ελεύθερο για να αναπτύσσονται τα σώματα των ηθοποιών και η δράση τους, ακολουθώντας, εν πολλοίς, και τις ξένες σκηνογραφικές εκδοχές του έργου.
Η Μαρία Ναυπλιώτου είναι αναμφίβολα μια ικανότατη ηθοποιός, η οποία θα κινηθεί με θαυμαστή άνεση μεταξύ αφενός της αφηγήτριας των όσων προηγήθηκαν της κρίσιμης στιγμής της κατάρρευσης κατά τη διάρκεια του συνεδρίου και αφετέρου της εκρηκτικής της κατάστασης που ακολουθεί με τη γιατρό της, τον σύζυγό της, τις παρανοϊκές της αντιδράσεις και ψευδαισθήσεις. Περνά, έτσι, με χαρισματική άνεση από το εξωσκηνικό πρόσωπο που απευθύνεται στους θεατές στο δραματικό πρόσωπο που δρα εντός της ιστορίας. Με ελεγχόμενες φωνητικές εκρήξεις θυμού και συγκινητικές εκλάμψεις, η Ναυπλιώτου θα αναδείξει μια τεράστια γκάμα εκφραστικών κωδίκων του προσώπου της και εναλλαγών στην εκφορά του λόγου της, αποτελώντας τον βασικό λόγο για τον οποίο θα έπρεπε κάποιος να δει την παράσταση.
Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, στον οποίο οφείλεται η σκηνοθεσία όσο και η τελική απόδοση του κειμένου, φαίνεται πώς έριξε όλο το βάρος στην πρωταγωνίστριά του, με την οποία άλλωστε έχει τελευταία συνεργαστεί κατ’ επανάληψη. Έτσι, άφησε χωρίς σθεναρή καθοδήγηση τους άλλους ηθοποιούς του. Ο έμπειρος Δημήτρης Αλεξανδρής είχε καλές στιγμές. Ωστόσο, πώς είναι δυνατόν, όταν ο ίδιος, ως γιατρός, έχει αντιληφθεί ότι η γυναίκα του πάσχει από εκφυλιστική ασθένεια, μπροστά στη γιατρό, όταν αυτή αναπτύσσει εκρηκτική, εμμονική συμπεριφορά, φωνάζοντας, αυτός να εξοργίζεται και να φωνάζει ακόμη περισσότερο από την ίδια, επιχειρώντας έτσι να της επιβληθεί; Ποιος γιατρός αντιμετωπίζει έτσι την πάσχουσα ασθενή του, όταν μάλιστα αυτή είναι σύζυγός του;
Από την άλλη, ενδιαφέρουσα ιδέα η περιστροφή σε κύκλο όλων των προσώπων (κίνηση του Αυγουστίνου Κούμουλου) ως δηλωτική της χρονικής μετακίνησης όλων στο παρελθόν, όπου και η σκηνή φυγής της κόρης από το σπίτι. Όμως, γιατί άραγε θα έπρεπε αυτή η έξυπνη λύση να συνοδεύεται από τα ουρλιαχτά όλων; Μήπως έπεφταν σε μαύρη τρύπα;
Η Στεφανία Ζώρα ήταν μάλλον υπερβολικά και αδικαιολόγητα υστερική στον ρόλο της γιατρού, αμήχανη ως Λώρα, βρίσκει ωστόσο τον σωστό ρυθμό στον ρόλο της Γυναίκας-«κόρης». Αμήχανα επίσης τα σύντομα περάσματα του Αυγουστίνου Κούμουλου, δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν οντότητες στα πρόσωπα που υποδύθηκε.
Επιτυχημένα τα κοστούμια της Ηλένιας Δουλαδίρη, σωστοί οι φωτισμοί της Ζωή Μολυβδά-Φαμέλη.
Εν κατακλείδι, ένα κείμενο που, με την ανάλογη μυθοπλαστική ελευθερία του και έντονο το αμερικανικής κοπής μελοδραματικό στίγμα του, θίγει ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο κοινωνικό ζήτημα που, σε αντίθεση με τις περισσότερες σωματικές ασθένειες, δεν έχει ακόμα ιατρικά τιθασευτεί. Και μια παράσταση που οφείλει τα πάντα σε μια λαμπρή πρωταγωνίστρια, τη Μαρία Ναυπλιώτου, η οποία επιβάλλει και δικαιώνει τη θέασή της.
Οι φωτογραφίες είναι του Γιώργου Καπλανίδη.
*Ομότιμος Καθηγητής Παν/μίου Πατρών. Πρόσφατο βιβλίο του:
Θεόδωρος Τερζόπουλος. Ο Σκηνοθέτης στο Μεταίχμιο. Εκδόσεις 24γράμματα, 2024.
