«Ζούμε σε ενδιαφέροντες καιρούς»
(Αυτή την φράση χρησιμοποιούν οι Κινέζοι όταν θέλουν να περιγράψουν πολύ δύσκολες περιόδους)
Ένας από τους χώρους που τα τελευταία χρόνια με κλιμακούμενο τρόπο αυξάνεται η αντιπαράθεση με το αρμόδιο υπουργείο είναι ο χώρος του πολιτισμού. Το γεγονός αυτό δεν αποτελεί κάτι το τυχαίο. Στον έναν ή στον άλλο βαθμό είναι ένα προβλέψιμο επακόλουθο της εποχής μας.
Το νέο στοιχείο από ποιοτική άποψη στην αντιπαράθεση με τις κρατικές πολιτικές είναι η εμπλοκή πλατιών κοινωνικών ομάδων όχι ποια μόνο στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα μα σε όλη την Ελληνική επικράτεια. Μάλιστα η αντιπαράθεση αυτή υπάρχει και για περιβάλλοντα ακατοίκητων νησιών. Από την άλλη, ποιοτικά νέο στοιχείο είναι είτε η αδυναμία είτε η άρνηση του πολιτικού κόσμου (τόσο κεντρικά όσο και στην τοπική διοίκηση) να κατανοήσει τα πλατιά αυτά κοινωνικά στρώματα που ανεξάρτητα από πολιτικές καταβολές και κλάδο εργασίας αντιδρούν στις μεταλλάξεις των διαφόρων πολιτιστικών περιβαλλόντων μέσα στα οποία ζουν και δημιουργούν ή έχουν πολιτιστικές αναφορές.
Πάνω από δύο χρόνια τώρα, σχεδόν σύσσωμος ο κόσμος της καλλιτεχνικής δημιουργίας και ειδικά οι νέοι καλλιτέχνες βρίσκονται στους δρόμους υπερασπιζόμενοι το δικαίωμά τους για δημιουργία και αξιοπρεπή ζωή. Το δικαίωμά τους αυτό με διάφορες αφορμές συστηματικά αμφισβητείται και βάλλεται.
Τα τελευταία διάστημα ο κόσμος και οι επιστήμονες της κληρονομιάς βρίσκονται σε αντιπαράθεση με το υπουργείο πολιτισμού για την απόφαση του να μετατρέψει τα 5 μεγάλα μουσεία της χώρας από οργανικές οντότητες διαχείρισης της κληρονομιάς σε εταιρικά μορφώματα προβολής αρχαίων έργων τέχνης. Μια επιλογή που έρχεται σε σύγκρουση με τις σύγχρονες μουσειολογικές προσεγγίσεις και τις πρόσφατες αποφάσεις του διεθνούς Μουσειολογικού επιστημονικού φορέα (ICOM). Η πρόσφατη απόφαση της γενικής συνέλευσης του διεθνούς αυτού οργανισμού στην Πράγα ήρθε ως αντίδραση της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας στην κλιμακούμενη (τις προηγούμενες τρείς δεκαετίες) εμπορευματοποίηση των μουσείων και στα νέα επιστημονικά και λειτουργικά προβλήματα που αυτή συσσώρευσε. Το συνέδριο ενέκρινε τον νέο ορισμό με 92,41% υπέρ μετά από μια συμμετοχική διαδικασία επιστημονικού διαλόγου σε διεθνές επίπεδο που διήρκεσε 18 μήνες. Ο νέος ορισμός είναι ξεκάθαρος:
«Μουσείο είναι ένα μη κερδοσκοπικό, μόνιμο ίδρυμα στην υπηρεσία της κοινωνίας που ερευνά, συλλέγει, συντηρεί, ερμηνεύει και εκθέτει υλική και άυλη κληρονομιά. Ανοιχτά στο κοινό, προσβάσιμα και χωρίς αποκλεισμούς, τα μουσεία προάγουν την ποικιλομορφία και τη βιωσιμότητα. Λειτουργούν και επικοινωνούν ηθικά, επαγγελματικά και με τη συμμετοχή των κοινοτήτων, προσφέροντας ποικίλες εμπειρίες για εκπαίδευση, απόλαυση, προβληματισμό και ανταλλαγή γνώσεων».
Αν και ο νέος ορισμός δεν εγκατέλειψε την κυρίαρχη εγωκεντρική- ανθρωποκεντρική βάση θεώρησης της κληρονομιάς γίνεται φανερό πως ο νέος ορισμός αναγνωρίζει και δίδει βαρύτητα στη σημασία της ενσωμάτωσης, στην αναγκαιότητα της συμμετοχής της κοινότητας και της βιωσιμότητας. (Αναλυτικότερα: Klontzas Man, Τα Μουσεία είναι κληρονομιά μας — imerodromos.gr)
Στον τομέα της κληρονομιάς όμως ο κατάλογος είναι μακρύς. Η μετάλλαξη, δηλαδή, στην ουσία, η ανεπίστρεπτη καταστροφή του κορυφαίου σε διεθνές επίπεδο μνημειακού συνόλου στο Μετρό Θεσσαλονίκης επίσης δημιούργησε παγκόσμιο κύμα διαμαρτυριών. Να σημειώσουμε ότι αυτή η καταστροφή συνέβη παρά την επιστημονική πρόβλεψη για την ύπαρξή σημαντικών αρχαιοτήτων στον συγκεκριμένο χώρο. Οι επιλεγμένες από το υπουργείο και από το ανώτατο διαχειριστικό συμβούλιο του λύσεις επικεντρώθηκαν στην διαχείριση της αρχαιολογικού χαρακτήρα ανόργανης ύλης. Το μνημειακό όμως ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο ως οργανική οντότητα, δηλαδή ως κληρονομιά του τόπου με οικουμενικές διαστάσεις έπαψε από πολύ νωρίς να υπάρχει, δηλαδή ανατράπηκε και ανεπιστρεπτί καταστράφηκε. Καταστράφηκε γιατί ένα όραμα, αυτό του Μετρό, που έπρεπε όχι μόνο να περάσει, αλλά να έχει και στάση στο συγκεκριμένο σημείο, ήταν ισχυρότερο από κάθε επιστημονική προσέγγιση και κοινωνική ανάγκη.
Ανάλογες αντιδράσεις των ανθρώπων της κληρονομιάς αλλά και της τοπικής κοινωνίας της Αθήνας είχαμε στην Ακρόπολη των Αθηνών. Το θέμα πήρε και εδώ παγκόσμιες διαστάσεις. Στην περίπτωση της Αθηναϊκής Ακρόπολης το Ελληνικό κράτος με την σύμφωνη γνώμη του ανώτατου διαχειριστικού του οργάνου (ΚΑΣ), αποφάσισε να κάνει πράξη το όραμα ενός αρχιτέκτονα, κορυφαίου επιστημονικού στελέχους της. Έτσι στα πλαίσια της πραγμάτωσης του οράματος εφαρμόστηκαν δάπεδα από τσιμέντο ικανά να αντέξουν βαριά μηχανήματα. Και σε αυτή την περίπτωση δεν είχαμε προστασία – διατήρηση της κληρονομιάς αλλά διαχείριση ανόργανης ύλης αρχαιολογικού και σύγχρονου χαρακτήρα. Και σε αυτή την περίπτωση η οργανική οντολογική υπόσταση του μνημειακού συνόλου ανατράπηκε. Οι κυρίαρχες από την εποχή του διαφωτισμού εγωκεντρικές και ανθρωποκεντρικές προσεγγίσεις, τα εθνικού χαρακτήρα ιδεολογικά προτάγματα (για το τι είναι σημαντικό και τι ασήμαντο), με παρονομαστή την υπέρμετρα εξειδικευμένη επιστήμη, δεν επέτρεψαν να γίνουν αντιληπτές και άλλες αντικειμενικά υπαρκτές διαστάσεις του μνημειακού συνόλου. Η επιτελικότητα στις προσεγγίσεις και στην διαδικασία λήψης αποφάσεων κυριάρχησε. Ακόμα όμως και με μια στενά αρχαιολογική προσέγγιση τα γνωστά αρχαιολογικού χαρακτήρα δάπεδα δεν αποκαταστάθηκαν ποτέ. Αντίθετα, καλύφτηκαν από τσιμέντο. Δεν υπήρξε κανένας προβληματισμός για σύγχρονες κοινωνικά ενεργές πρακτικές προστασίας. Το τσιμέντο αντιμετωπίστηκε ιδεοληπτικά, στην βάση των κοινών ανθρώπινών μας αισθήσεων ως “τεχνητός λίθος” ενώ η διεθνή επιστημονική κοινότητα βρίσκεται δεκαετίες τώρα σε “πόλεμο” με το τσιμέντο και ειδικά με τις εφαρμογές του σε μνημεία.
Στο Ελληνικό και στον μνημειακό χώρο της Ακαδημίας Πλάτωνα έχουμε ποιοτικά ανάλογες ανατροπές που προκάλεσε την σύγκρουση της τοπικής κοινωνίας και της επιστημονικής κοινότητας με το αρμόδιο υπουργείο. (Πλευρές του προβλήματος θα δούμε στο τμήμα για το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)
Η μεγαλύτερη όμως σύγκρουση των τοπικών κοινωνιών με τις κεντρικές επιλογές της ΕΕ και του Ελληνικού κράτους όπως αυτό εκφράζεται μέσα από τα αρμόδια υπουργεία και τις υπηρεσίες του είναι αυτή που εξελίσσεται στα βουνά και τα νησιά όλης της Ελλάδας εξαιτίας των άναρχων χωροθετήσεων βιομηχανικού τύπου ΑΠΕ. Ένας οδοστρωτήρας ιδεοληψιών και πρόσκαιρων ιδιωτικών οικονομικών αναγκών μεταλλάσσει τα ζωντανά φυσικά ιστορικά τοπία όλης της Ελλάδας σε συσσωρεύσεις ανόργανης ύλης. Το γεωλογικό ανάγλυφο συστηματικά ανατρέπεται. Από την καταστροφική αυτή διαδικασία δεν γλιτώνουν ούτε αναγνωρισμένα επίσημα αρχαιολογικού χαρακτήρα μνημειακά σύνολα ή άλλα φυσικά ιστορικά τοπία κληρονομιάς προστατευόμενων οικοσυστημάτων. Η μετάλλαξη των γεμάτων ζωή φυσικών ιστορικών τοπίων σε χώρους συγκέντρωσης νεκρής ύλης εκτός του ότι έχει ανατρέψει την αφηγηματική τους ικανότητα, έχει ανατρέψει κυρίως την φυσική ιστορική εξέλιξη εκατομμυρίων ετών. Οι ευαισθητοποιημένοι άνθρωποι από τις τοπικές κοινωνίες και αρκετοί επιστήμονες έδωσαν και δίδουν μια μάχη άνιση για την προστασία της κληρονομιάς (που δεν είναι μόνο ανθρώπινη) και για τον χαρακτήρα της συμβίωσης με τα οικοσυστήματά τους. Η μάχη είναι άνιση γιατί είναι τεράστιος και πρωτοφανής ιστορικά ο όγκος των λιμναζόντων λόγω της κρίσης διεθνών χρηματιστικών κεφαλαίων που οδηγούνται από τις κρατικές και υπερκρατικές μας δομές για να αναπαραχθούν και να μεγιστοποιήσουν την κερδοφορία τους σε αυτά τα μοναδικά και χαρακτηριστικά για τον Ελλαδικό χώρο οικοσυστήματα. Οι τοπικές κοινωνίες δίχως την στήριξη της επιστημονικής κοινότητας, των φορέων προστασίας της κληρονομιάς, και των κατοίκων από τα αστικά κέντρα, αν και έχουν επιδείξει αξιόλογη μαχητικότητα που ακουμπά τον ηρωισμό, δεν έχουν την δυνατότητα να αντιμετωπίσουν αυτή την κοσμικού χαρακτήρα δύναμη. Στην ουσία, προκαλείται τέτοια μετάλλαξη των φυσικών ιστορικών τοπίων που μπορεί να συγκριθεί μόνο με τις καταστροφές από τα σύγχρονα πολεμικά μέτωπα. Επιπλέον η κατάσταση γίνεται ακόμα δυσκολότερη εξαιτίας του ότι οι άνθρωποι των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών, η φιλοσοφική σκέψη, οι κοινωνικές οργανώσεις ακόμα, δεν φαίνεται να είναι έτοιμες να ξεφύγουν από τα ξεπερασμένα ιδεολογικά προτάγματα του διαφωτισμού και της κεφαλαιοκρατίας, και της σαθρής εννοιολογικά νομοθεσίας προστασίας της κληρονομιάς. Συνεχίζουν π.χ. να δομούν τις προσεγγίσεις τους στην πατροπαράδοτη λογική του διαχωρισμού του αποκαλούμενου “φυσικού περιβάλλοντος” . Του διαχωρισμού δηλαδή του πολιτισμού από τη φύση κλπ.
Γιατί συμβαίνουν αλήθεια όλα αυτά; Γιατί ανεξάρτητα από τις πολιτικές ελίτ που ασκούν διαχείριση, τα προβλήματα αυτά με τρόπο κλιμακούμενο κατακλύζουν όλο και περισσότερο τις ζωές μας αλλά και την ίδια τη ζωή ως τέτοια;
Ας δούμε λίγο την αντικειμενική υλική βάση του κόσμου μας. Αυτό είναι αναγκαίο καθώς για την καλύτερη διάκριση των όποιων πολιτιστικών αλλαγών απαιτείται μια διαλεκτικού και ολιστικού χαρακτήρα προσέγγιση της οργανικής και ανόργανης βάσης του κόσμου μας πάνω στην οποία ή καλύτερα στα πλαίσια της οποίας αναπτύσσεται ο πολιτισμός.
Οι φυσικές επιστήμες και κύρια οι επιστήμες του γήινου συστήματος, με πρώτους τους γεωλόγους, έχουν ορίσει την φυσική ιστορική εποχή μας ως εποχή της “Ανθρωποκαίνου”. Στην βάση αυστηρά συγχρονισμένων (και σε παγκόσμια βάση) γεωστρωματογραφικών και γεωχημικών δεικτών έχουν αποδείξει πως το γήινο σύστημα, από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, έχει ξεφύγει από την “Ολόκαινο” φάση του και έχει περάσει σε μια εντελώς νέα για τα γήινα οικοσυστήματα κατάσταση, άρα και εξελικτική φάση, που την ονόμασαν εποχή της Ανθρωποκαίνου. Την μετάλλαξη αυτή την έχει προκαλέσει ο πολιτισμός. Όχι όμως ο πολιτισμός ως τέτοιος δηλαδή ως ένα ανάπτυγμα του πλανητικού μας οικοσυστήματος, αλλά ο ανθρώπινος πολιτισμός. Συγκεκριμένα ο πολιτισμός μας όπως αυτός εξελίσσεται στα τελευταία 70 χρόνια υπό την πίεση που ασκούν οι κοινωνικοί σχηματισμοί της εποχής μας και οι συνεπάγουσες κοσμοαντιλήψεις μας.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο πολιτισμός μας επιδρά όπως αποδεικνύουν οι φυσικοί επιστήμονες σε όλες τις σφαίρες του κόσμου μας ανατρέποντας τις συνθήκες και τους όρους εκείνους που καθόρισαν την εξέλιξη της ζωής για όλη την Ολόκαινο περίοδο (Holocene) (Ξεκίνησε γύρω στα11.650 χρόνια πριν). Έχει αλλάξει δηλαδή η ίδια η υλική (οργανική και ανόργανη) βάση του κόσμου μας. Μια από τις καταστροφικές συνέπιες είναι η πίεση που ασκείται σε κάθε τι φυσικό και ιστορικό. Φυσικά οι συνέπειες αυτές ακουμπούν την ίδια την βιολογία μας και τον ψυχισμό μας. Λογής ψυχοσωματικές και ψυχοκοινωνικές ασθένειες κατακλύζουν τις κοινωνίες μας. Υπάρχουν όμως και πλανητικού διαμετρήματος επιπτώσεις: λ.χ. η πρωτοφανή για την φυσική ιστορία του πλανήτη μας (και κλιμακούμενη) μαζική εξαφάνιση ειδών. Έτσι όμως μεταλλάσσεται αναδρομικά και ο μεταβολισμός του ίδιου του γήινου συστήματος πολλαπλασιάζοντας τις επιπτώσεις σε όλες τις σφαίρες του κόσμου μας.
Μια από τις συνέπιες της νέας εποχής μας είναι η ανατροπή των έως τώρα μεθοδολογιών και πρακτικών των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών. Αυτό γιατί έχουμε κάτι ποιοτικά νέο. Τον συγχρονισμό του γεωλογικού με τον ιστορικό χρόνο.
Αξίζει να σκεφτούμε πως οι αρχαιολόγοι, οι ανθρωπολόγοι, οι παλαιοντολόγοι κλπ βασίζουν τις έρευνές τους (λχ για τις περιοδολογήσεις του ιστορικού χρόνου) σε μεγάλο βαθμό στην στρωματογραφία. Πάραυτα, στην συντριπτική πλειοψηφία τους, ακόμα και σήμερα, σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν έχουν αντιληφθεί την νέα εποχή. Ενώ οι φυσικές επιστήμες προσεγγίζουν το ζήτημα της σημερινής Ανθρωποκαίνου φυσικής ιστορικής εποχής με τον γνωστό αυστηρό τρόπο των φυσικών επιστημών, οι ανθρωπιστικοί και οι κοινωνικοί επιστήμονες (δυστυχώς και πολλοί αρχαιολόγοι) προσεγγίζουν τα ζητήματα ιστορικής περιοδολόγησης ιδεοληπτικά ή έστω ιδεαλιστικά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο συνεχίζουμε στην συντριπτική πλειοψηφία μας ως άνθρωποι του πολιτισμού και της κληρονομιάς να εφαρμόζουμε μεθοδολογίες και πρακτικές που αποδείχθηκαν αξιόπιστες μεν, αλλά για την προηγούμενη φυσική ιστορική εποχή δε. Έτσι, πολύ σύνθετα και δυναμικά εξελισσόμενα ζητήματα πολιτισμού και ειδικά κληρονομιάς-μνημειακών συνόλων που απαιτούν την συνεργατική και ισότιμη εμπλοκή πολλών επιστημονικών κλάδων δεν μπορούν να προσεγγιστούν σωστά. Δυστυχώς, δίχως την αυστηρή (στην βάση των υλικών στοιχείων και ειδικά της στρωματογραφίας) ιστορική οπτική των αρχαιολόγων, κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο. Οι ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες της κληρονομιάς κινδυνεύουν έτσι να συμβάλουν στην επιτάχυνση των ανατροπών και καταστροφών της κληρονομιάς μας που σε καμιά περίπτωση δεν έχει μόνο ανθρώπινες διαστάσεις και αναφορές.
Μια άλλη διάσταση είναι ότι δεν έχουμε εκπαιδευτεί ούτε έχουμε αναπτύξει τις κατάλληλες μεθοδολογίες προσαρμοσμένες στην νέα φυσική ιστορική εποχή μας και στην συνδεόμενη με αυτή κληρονομιά. Αυτό συμβαίνει την στιγμή που οι θεσμικές υπηρεσίες της κληρονομιάς, ευρύτερα οι κρατικές δομές, μέσω των λογής πρότζεκτς και χρηματοδοτήσεων ερευνών, ακόμα και με καλές προθέσεις, αναπαράγουν επικίνδυνες για την κοινή μας κληρονομιά πρακτικές.
Τα Οράματα της “Ανθρωποκαίνου” και η κοινή κληρονομιά μας
Τα περιβάλλοντα που ζούμε, εργαζόμαστε και δημιουργούμε είναι εκείνα που σε μεγάλο βαθμό καθορίζουν τις συμπεριφορές μας, τις κοσμοαντιλήψεις μας και τις πρακτικές μας. Ίσως για αυτόν τον λόγο για πολλούς τώρα, μπορεί να δείχνει ως αστείο μια μη ανθρωποκεντρική κατανόηση του κόσμου γύρω μας και της κληρονομιάς μας. Νομίζω όμως πως δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια μας στις μαζικές εξαφανίσεις ειδών από τα οικοσυστήματά μας και ειδικά από τα “προστατευόμενα” φυσικά ιστορικά τοπία. Για ορισμένους, που ίσως άθελά τους αναγκάζονται από την πίεση της κυρίαρχης πολιτιστικής ατζέντας να εγκλωβίζουν την σκέψη τους σε αυτή, είτε για άλλους που οι αντικειμενικές δυσκολίες της καθημερινότητας δεν τους επιτρέπουν να ξεφύγουν από το κυρίαρχο πολιτιστικό πλαίσιο, θα δείχνουν ως αστεία ορισμένα σύγχρονα συμπεράσματα των φυσικών επιστημών. Για παράδειγμα, τα φυτά και τα δέντρα αποδεικνύεται σήμερα ότι είναι συνδημιουργοί πολιτιστικού περιβάλλοντος. Ότι δηλαδή για να επιτύχουν κάτι τέτοιο, κατά ανάλογο τρόπο με τον ανθρώπινο και τον ζωικό κόσμο ανταλλάσσουν μεταξύ τους και συσσωρεύουν πληροφορίες. Και όμως. Η πολιτιστική εξέλιξη και δημιουργικότητα δεν είναι μια αποκλειστικά ανθρώπινη ιδιαιτερότητα. Εξάλλου, συνοδεύει την εξελικτική πορεία του κόσμου μας από τα πρώτα στάδια της ζωής. Έχει αποδειχθεί από τις φυσικές επιστήμες εργαστηριακά ότι τα φυτά αντιδρούν στην βία. Πονάνε ! Αν και δεν εξωτερικεύουν τον πόνο κατά τρόπο αντίστοιχο με τον άνθρωπο ή τα ζώα που βρίσκονται και αυτά κοντά μας στην κορυφή της μεταβολικής αλυσίδας (λ.χ σκύλος, λιοντάρι) αυτή η αντίστοιχου χαρακτήρα αντίδραση τους είναι επιβεβαιωμένη. Φυσικά αυτό σήμερα δεν ενδιαφέρει τις επιστήμες της κληρονομιάς. Αν και η πρόσφατη βράβευση της Επιτροπής Πολιτών Ιεράπετρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση Αρχαιολόγων με το Ευρωπαϊκό βραβείο κάνει στην ουσία αποδεκτές τις μη ανθρωποκεντρικές προσεγγίσεις στην ουσία, ο μεγάλος κορμός των επιστημών της κληρονομιάς δεν αμφισβητεί το κυρίαρχο σήμερα ανθρωποκεντρικό πλαίσιο κατανόησης του πολιτισμού και της κληρονομιάς. Αυτό κύρια, γιατί οι τρόποι παραγωγής μας, οι κοσμοαντιλήψεις μας και ο τρόπος ζωής μας, ο σημερινός χαρακτήρας της επιστημονικής παραγωγής, δηλαδή ότι μας διαμορφώνει ως πολιτιστικά άτομα, έχουν ως βάση το αντίθετο: Τον άνθρωπο δραγουμάνο της φύσης και την σύγχρονη ληστρική εκμετάλλευσή των οικοσυστημάτων μας. Οι σύγχρονες επιλογές και πρακτικές μας στον ένα ή στον άλλο βαθμό άγονται στην εποχή μας από μη φυσικά μορφώματα του ανθρώπινου πολιτισμού. Έτσι και τα “Οράματά” μας έχουν συχνά ανάλογο χαρακτήρα.
Μέσα από το παραπάνω πρίσμα της νέας φυσικής ιστορικής εποχής μας, όχι μόνο ο εξελισσόμενος εδώ και αρκετά χρόνια παγκόσμιος πόλεμος αλλά και η χωροθέτηση ενός Μουσείου ή μια μεγάλης κλίμακας αρχαιολογική ανασκαφική έρευνα αλλάζει ποιότητες και χαρακτηριστικά.
Ας δούμε μέσα από την παραπάνω οντολογική μεθοδολογική προσέγγιση του πολιτισμού και της κληρονομιάς την πρόσφατη παρουσίαση της απόφασης για την επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
Την προηγούμενη εβδομάδα ο Ελληνικός τύπος και τα άλλα ΜΜΕ με κωμικοτραγικά συντονισμένους, πανομοιότυπους τίτλους και κείμενα παρουσίασαν το πρότζεκτ για το νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Τα λόγια του πρωθυπουργού της Ελλάδας έδιναν τον τόνο και αποκάλυπταν τους τρόπους προσέγγισης των ζητημάτων της κληρονομιάς.
Αντιγράφουμε ένα ΜΜΕ: *
«Σήμερα έχω τη βαθιά πεποίθηση πως ένα προσωπικό μου όνειρο γίνεται πραγματικότητα» εξομολογήθηκε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εξηγώντας πως από την εποχή που το πολιτικό του γραφείο βρισκόταν δυο δρόμους πιο κάτω, είχε στο μυαλό του πώς θα μπορούσε να γίνει μια παρέμβαση σε αυτό το εμβληματικό μουσείο. «Με σκληρή δουλειά έχουμε κάνει σήμερα ένα πολύ σημαντικό βήμα για την υλοποίηση αυτού του οράματος».
Συνεχίζεται
Manolis Klontzas, Αρχαιολόγος
Ερευνητικό Ινστιτούτο ARCHAIA Brno.
Επιτροπή Πολιτών Ιεράπετρας –
Our World Heritage
*https://www.protothema.gr/culture/article/1340368/arhaiologiko-mouseio-pos-tha-ginei-meta-tin-anaplasi-deite-fotografies-apo-ti-meleti/
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
–Κλώντζα Β.- Κλώντζας Μ. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ- Το σημαντικότερο αρχαιολογικό εύρημα δεν θα βγει από τη γη. Εκδ. ΑΤΕΧΝΩΣ, ΑΘΗΝΑ 2020
–Δαφέρμος M. (2021). Παράδοξα της επιστημονικής προόδου. “Τρίτων” – (Περιοδικό του Πανεπιστημίου Κρήτης), τ.2
—Chakrabarty, D. (2009). The climate of history: Four theses. Critical Inquiry, 35, 197–222. doi.org/10.1086/596640.
–Fischer-Kowalski, M., Krausmann, F., & Pallua, I. (2014). A sociometabolic reading of the Anthropocene: Modes of subsistence, population size and human impact on Earth. The Anthropocene Review, 1(1), 8–33. Doi.org
–Steffen, W., Crutzen, P. J., & McNeill, J. R. (2007). The Anthropocene: Are humans now overwhelming the great forces of Nature? Ambio, 36, 614–621.( σελ. 336) doi.org
–Tschirhart, P., & Bloomfield, E. F. (2020). Framing the Anthropocene as influence or impact: The importance of interdisciplinary contributions to stratigraphic classification. Environmental Communication, 14(5), 698–711. doi.org
–Szathmary, E. (2015) Μajor evolutionary transitions theory 2.0. doi.org/10.1073/pnas.1421398112.
–Smith, J. M., & Szathmary, E. (1997). The major transitions in evolution. OUP Oxford.
–CN Waters, et al., The Anthropocene is functionally and stratigraphically distinct from the Holocene. Science 351, aad2622-1–aad2622-10 (2016).
–Wohlleben Peter The Hidden Life of Trees: What They Feel, How They Communicate—Discoveries from A Secret World (The Mysteries of Nature Book
–Simard Suzanne – Finding the Mother Tree , 2021, ISBN, 978-0525656098
—Paco Calvo, (2023), Planta Sapiens: Unmasking plant intelligence. London.
–Κλώντζας Μαν.:Τι είναι η ΕΠΙ; Πως αντιλαμβάνεται την κληρονομιά μας; imerodromos.gr
–Κλώντζας Μαν. Πρέμβαση της “Επιτροπής Πολιτών Ιεράπετρας” στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων που έγιναν στη Φλωρεντία για τα 50 χρόνια της “Σύμβασης για την πολιτιστική και φυσική κληρονομιά” της UNESCO. — Φλωρεντία: Παρέμβαση της ΕΠ Ιεράπετρας στις εκδηλώσεις της UNESCO για την υπεράσπιση της κοινή μας κληρονομιάς. Ημεροδρόμος (imerodromos.gr),
–Κλώντζας Μαν. Η νέα φυσική-ιστορική εποχή της “Ανθρωποκαίνου” επιβάλει ποιοτικά νέες πρακτικές (imerodromos.gr)
