Του αρχαιολόγου Μανώλη Κλώντζα
Εμείς οι Έλληνες του εξωτερικού μπορεί να ζούμε σε άλλα πολιτιστικά περιβάλλοντα αλλά ακριβώς επειδή το ανάπτυγμα της φύσης μας που αποκαλούμε πολιτισμός δεν είναι ούτε μαρούλι ούτε “μπαρκόουντ” που συνοδεύει εμπορεύματα νιώθουμε την πατρίδα μας ως μέρος του είναι μας.
Αυτό σημαίνει πως με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είμαστε κοινωνοί στα διάφορα προβλήματα και στις χαρές που συνδέονται με τα ελληνικά πράγματα. Οι εκλογές δεν θα μπορούσαν να μην μας ενδιαφέρουν και αυτό άσχετα αν οι θεσμοί, μας επιτρέπουν ή όχι να συμμετέχουμε στην διαδικασία. Από την άλλη, γνωρίζουμε ότι οι εκλογές στις κοινωνίες μας, στον ένα ή στον άλλο βαθμό είναι ο φερετζές που κρύβει αυτό που βιώνουμε στην αντικειμενική πραγματικότητα της καθημερινής μας ζωής και της σχέσης μας με τα οικοσυστήματα που λειτουργούμε: Η απολυταρχία στους χώρους που εργαζόμαστε και λειτουργούμε, δημιουργώντας και μοιράζοντας ο ένας με τον άλλο διαφόρων ποιοτήτων αξίες είναι εκείνη που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο χαρακτηρίζει τις ζωές μας.
Η σημερινή κατάσταση απ’ άκρη σε άκρη της Γηραιάς ηπείρου και όχι μόνο, είναι τραγική. Η νέα φυσική ιστορική εποχή της “Ανθρωποκαίνου” όπως καταδεικνύουν οι φυσικές επιστήμες της γης δεν αποτυπώνεται μόνο στα στρώματα, τη γεωχημεία της γης, στη βιοχημεία και στα πολιτιστικά χαρακτηριστικά των οικοσυστημάτων μας. Αντανακλά και στις ίδιες τις ζωές μας. Είναι μια νέα φυσική εποχή παράγωγο του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής. Μέρα με τη μέρα όλο και με μεγαλύτερη ένταση ακούμε να μας μιλούν για φυσικό κεφάλαιο, πολιτιστικό κεφάλαιο, ανθρώπινο κεφάλαιο κλπ. Ο αλλοτριωμένος από τις εξωφυσικές ανάγκες του κεφαλαίου πολιτισμός μας που ανάγει κάθε είδους αξία, ακόμα και την ίδια τη ζωή, σε κεφάλαιο επιδρά στον μεταβολισμό του γήινου συστήματος και στις ίδιες τις ζωές μας.
Η συστημική κρίση υπερ-συσσώρευσης χρηματιστικού κεφαλαίου, οδήγησε στη ραγδαία αύξηση του χρέους που πέφτει στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων στην εντατικοποίηση των επενδύσεων στους τομείς της αποκαλούμενης “ασφάλειας”, των εξοπλισμών και στον πόλεμο που λαμβάνει χαρακτηριστικά παγκοσμίου πολέμου. Οδήγησε όμως και στις επιλογές της αποκαλούμενης πράσινης μετάβασης (που όχι μόνο πράσινη δεν είναι αλλά “σαν το κατράμι” μαύρη). Τα Ελληνικά οικοσυστήματα δέχονται μια πρωτοφανή από φυσικοϊστορική άποψη μετάλλαξη. Οι βιομηχανικού τύπου ΑΠΕ κόντρα στις επιθυμίες των ντόπιων, και κόντρα στις απόψεις των φυσικών επιστημών κατακλύζουν από ιστορικά σχεδόν ανέγγιχτα οικοσυστήματα έως επίσημα αναγνωρισμένα μνημειακού χαρακτήρα σύνολα. Η νέα εποχή της Ανθρωποκαίνου δεν χαρακτηρίζει πια μόνο τα μεγάλα αστικά κέντρα, τις βιομηχανικές και εξορυκτικές ζώνες ή τις πολεμικές βάσεις. Είναι πια πραγματικότητα σε κάθε γωνιά της Ελληνικής γης. Η ραγδαία καταστροφική μετάλλαξη των Ελληνικών οικοσυστημάτων έχει δρομολογήσει ήδη και τις συνεπάγουσες επιπτώσεις στον ιστορικά περίπου σταθερό μεταβολισμό των Ελληνικών βουνών και νήσων- βραχονησίδων. Η επιτάχυνση ακόμα της εξαφάνισης ή της μετάλλαξης των ζωντανών ελεύθερων χώρων στα αστικά οικοσυστήματα συνθέτει μια άλλη έκφραση του ίδιου προβλήματος. Όλα αυτά μαζί έχουν επιταχύνει την συνδεόμενη ανατροπή της ιστορικής βιοποικιλότητας από τη μια, την απαλλοτρίωση της κοινής μας κληρονομιάς, την αύξηση ακόμα των ψυχοσωματικών και ψυχοκοινωνικών ασθενειών κ.λπ. από την άλλη.
Η εφαρμογή των πολιτικών της πράσινης μετάβασης του χρηματιστικού κεφαλαίου βασίστηκε στις πολιτικές της ΕΕ που με αυταρχικό τρόπο εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις μέχρι σήμερα. Δεν μπορούμε να βλέπουμε την πατρίδα μας να μεταλλάσσεται σε νταμάρι με συγκεντρώσεις ανόργανης – νεκρής ύλης εκεί που έως τώρα η ζωή δημιουργούσε αξίες για τις οποίες ήμασταν όλοι περήφανοι και για τις οποίες οι άνθρωποι απ’ όλο των κόσμο θαύμαζαν τους τόπους μας.
Τα κόμματα που διαχειρίστηκαν τις τύχες του τόπου έως σήμερα και ανεξάρτητα από πως τοποθετούνται στο επίπεδο του φαντασιακού χωροταξικά, από δεξιά έως αριστερά, είναι υπεύθυνα φυσικά για πολλά εγκλήματα και ανατροπές στην ποιότητα και τον τρόπο ζωής των Ελλήνων. Πέρα από την κοινωνική και οικονομική εξαθλίωση, την απαλλοτρίωση δικαιωμάτων και αξιών, το τελευταίο έγκλημα, αυτό των Τεμπών, συγκλόνισε όχι μόνο τους Έλληνες αλλά όλο τον κόσμο. Τα κόμματα που διαχειρίστηκαν τις τύχες του τόπου, διαχρονικά, βάσισαν και βασίζουν τις επιλογές τους στην συνδιαλλαγή, στις κρατικοδίαιτες πολιτικές βολέματος, σε ανορθολογικές και εκμεταλλευτικές ιδεοληψίες. Πρώτα απ’ όλα, αποδέχθηκαν και βάθυναν την εκμετάλλευση των ανθρώπων και των οικοσυστημάτων μας για τις ανάγκες κεφαλαιακής συσσώρευσης ωσάν να ήταν μονόδρομος και κάτι “εκ Θεού” δοσμένο. Βάσισαν τις πολιτικές τους για την κοινωνία και τα οικοσυστήματα στις αποκαλούμενες “περιβαλλοντικές” πολιτικές, σαν πως οι άνθρωποι και οι ζωές τους λειτουργούν ανεξάρτητα και σε “βάκουμ” πέρα από τα ιστορικά -φυσικά τοπία τους.
Οι προσεγγίσεις του αποκαλούμενου “περιβάλλοντος” δηλαδή η οπτική του διαχωρισμού των “ανθρώπων-δραγουμάνων” από τη φύση αποτελεί την ιδεολογική βάση για την ένταση της εκμετάλλευσης και της βίας σε όλες τις σφαίρες του κόσμου μας και σε κάθε πλευρά της ζωής μας. Παράλληλα, με την άμεση εμπλοκή στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους οι αρνητικές επιπτώσεις σε όλους τους τομείς γιγαντώνονται. Ενώ η βαθιά συστημική κρίση πλέκει με τις αρνητικές μεταλλάξεις στα οικοσυστήματα δημιουργώντας μια Ελλάδα “νεκρής ύλης” της “Ανθρωποκαίνου”, οι ελίτ και τα κόμματά τους που χρόνια τώρα οικοδομούν τον καπιταλισμό συνεχίζουν να αποσταθεροποιούν και να ανατρέπουν ότι φυσικό και ιστορικό μας χαρακτηρίζει.
Η ιδεολογική εμμονή μίσους σε κάθε τι συλλογικό, κοινωνικό, ιστορικό και φυσικό ή διαφορετικό είναι στην ουσία αντανάκλαση των αναγκών του λιμνάζοντος, συσσωρευμένου μονοπωλιακού χρηματιστικού κεφαλαίου. Το υπερ-συσσωρευμένο διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο (λόγω της αδυναμίας ικανοποιητικής κερδοφορίας) οδηγείται από τις ελίτ, από τα κόμματά τους και από την ΕΕ για εκμετάλλευση ακόμα και σε μοναδικά τοπία ή μνημειακά σύνολα που συνθέτουν την κληρονομιά μας. Οδηγούνται επίσης για την αύξηση της κερδοφορίας στην ακόμα μεγαλύτερη εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης της ίδιας της ζωής, του ελεύθερου χρόνου, του ελεύθερου χώρου, της ελεύθερης πρόσβασης στην πληροφορία ως τέτοια. Η ένταση της επίθεσης στα οικοσυστήματα μας και στις ζωές μας είναι τέτοια που δεν αφήνει περιθώρια καμίας συνεργασίας ή συμμετοχής μας για εφαρμογή τέτοιων πολιτικών ή πρακτικών.
Σε αυτές τις πρωτόγνωρες, όχι μόνο από ιστορική, αλλά και από εξελικτική άποψη συνθήκες, (με όρους δηλαδή όχι ιστορικού αλλά φυσικού – ιστορικού χρόνου), η μοναδική σωστή πλευρά της ιστορίας και λύση είναι η συνεργασία και συλλογική οργάνωση. Μια οργάνωση που θα λαμβάνει πρώτα απ’ όλα υπόψη την πραγματική φυσική ιστορική εποχή και το πραγματικό πολιτιστικό – συστημικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Που θα αμφισβητεί και θα αντιπαρατίθεται στις επιβαλλόμενες από το κεφάλαιο και το πολιτικό προσωπικό του πολιτικές οι οποίες οδήγησαν τον τόπο στην σημερινή τραγική κατάσταση. Μια καταστροφική κατάσταση που δεν αποδεικνύεται μόνο “φιλολογικά” στην βάση των αισθήσεων μας αλλά και με τρόπο απόλυτο και αντικειμενικό μέσω των αποτυπωμάτων που αφήνει στην στρωματογραφία στην γεωχημεία της γης και στη βιοχημεία ή το προφίλ των οικοσυστημάτων μας.
Στην τελευταία ειδικά δεκαετία, είχαμε μια τεράστια αύξηση της πίεσης από την ισχύ του κεφαλαίου στον κοινωνικό τομέα – τόσο στις εργασιακές σχέσεις όσο και στα δικαιώματα. Εντούτοις, το τελευταίο διάστημα, μετά από πάρα πολλά χρόνια, οι Έλληνες εργαζόμενοι σε αρκετούς κλάδους, με τον συλλογικό και οργανωμένο αγώνα, είχαν σημαντικές κατακτήσεις. Η συμβολή των δυνάμεων του ΠΑΜΕ ήταν καταλυτική και καθοριστική. Στις πρόσφατες κινητοποιήσεις στην Γαλλία, Ιταλία, κ.λπ. φάνηκε ξεκάθαρα η καθοριστική επίδραση του ΠΑΜΕ σε διεθνές επίπεδο. Σε συνθήκες μάλιστα παγκοσμίου πολέμου, η συμβολή των δυνάμεων του ΠΑΜΕ στην οργάνωση εκατοντάδων εκατομμυρίων εργαζομένων απ’ όλο τον κόσμο είναι από ποιοτική άποψη το νέο και ελπιδοφόρο στοιχείο.
Αποδεικνύεται απ’ την ίδια την πραγματικότητα ότι η επιλογή του ΚΚΕ για την δημιουργία του κοινωνικο-πολιτικού αυτού φορέα οργάνωσης των εργαζομένων και ανεξάρτητα από υπαρκτές αδυναμίες που συνοδεύει κάθε τι νέο, είναι το γεγονός εκείνο που έβαλε την σφραγίδα του στην κοινωνική ζωή (και όχι μόνο στην Ελλάδα).
Στις εκλογές που έρχονται οι συνεπείς κοινωνικές δυνάμεις της εργασίας, οι δυνάμεις της προστασίας των οικοσυστημάτων μας και του πολιτισμού θα πρέπει να συναντηθούν αν θέλουν να ανατρέψουν αυτή τη ζοφερή σημερινή κατάσταση.
Η συμπόρευση με το ΚΚΕ, την καρδιά δηλαδή του ΠΑΜΕ είναι η μοναδική σωστή πλευρά της ιστορίας. Στα χρόνια που πέρασαν οι δυνάμεις του ΚΚΕ παρά το ότι λειτουργούν ως άνθρωποι στο άρρωστο και αλλοτριωμένο πολιτικό-πολιτιστικό περιβάλλον μας, όποια κριτική και να κάνει κανείς, άντεξαν. Δεν πρόδωσαν τους εργαζόμενους στο όνομα των οποίων παλεύουν. Με συλλογικό τρόπο, όπως οφείλει να κάνει η κάθε κοινωνική συλλογικότητα επεξεργάστηκε με τρόπο επιστημονικό πλήθος θεμάτων. Δεν θα ήταν ψέμα αν έλεγε κανείς πως μόνο οι επεξεργασίες του ΚΚΕ για θέματα όπως λ.χ. η παιδική βία είναι ογκωδέστερες και ποιοτικότερες απ’ όλα τα προγράμματα όλων των άλλων κομμάτων μαζί. Οι φίλοι που χρόνια τώρα ήταν ή είναι για τον α΄ ή β΄ λόγο ενταγμένοι στα αστικά κόμματα δεν έχουν παρά να σκεφτούν πόσες φορές τους ζήτησαν με οργανωμένο τρόπο την γνώμη τους όχι για θέματα ευαίσθητα όπως τα θέματα μητρότητας ή του πολιτισμού, αλλά και για κεντρικά ζητήματα όπως οι εργασιακές σχέσεις, η συμμετοχή σε πολεμικές συγκρούσεις κλπ.
Στις εκλογές και κυρίως στην καθημερινή προσπάθεια για ανάπτυξη της οργάνωσης της κοινωνικής και πολιτιστικής μας ζωής και ανεξάρτητα από τις θεμιτές και χρήσιμες διαφορετικές οπτικές μας σε επιμέρους θέματα, η συμπόρευση με το ΚΚΕ είναι μονόδρομος.
Μανώλης Κλώντζας, Αρχαιολόγος , Τσεχία
Ερευνητικό Ινστιτούτο Φυσικής-Πολιτισμικής Κληρονομιάς,
