Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε με ήττα της Γερμανίας και των συμμάχων της, επηρεάζοντας αποφασιστικά ολόκληρο τον πλανήτη. Οι ιμπεριαλιστές πέτυχαν το οριστικό μοίρασμα του κόσμου, δεν υπήρχαν πλέον περιοχές στη γη έξω από τον έλεγχο των ιμπεριαλιστών, με εξαίρεση το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος.
Στις 28.9.1918 συνθηκολογεί η Βουλγαρία, στις 30.10.1918 στο λιμάνι του Μούδρου στη Λήμνο, στο κατάστρωμα του αγγλικού καταδρομικού πλοίου «Αγαμέμνων», υπογράφει συμφωνία συνθηκολόγησης η Τουρκία, στις 3.11.1918 η Αυστροουγγαρία.
Η Γερμανία βρέθηκε σε απελπιστική κατάσταση. Τη στιγμή που έφτανε στο Βερολίνο ο εκπρόσωπος των χωρών της Αντάντ, μεταφέροντας τους όρους της ανακωχής, στη Γερμανία είχε ξεσπάσει επανάσταση. Στις 8 Νοέμβρη ο στρατάρχης Φερδινάνδος Φος δέχτηκε την αντιπροσωπεία της γερμανικής κυβέρνησης. Η συνάντηση έγινε στο σιδηροδρομικό σταθμό Ρετόντ, στο δάσος της γαλλικής πόλης Κομπιέν, στο σιδηροδρομικό βαγόνι όπου ο Φος είχε το στρατηγείο του. Οι όροι της ανακωχής που πρότειναν οι νικητές στους Γερμανούς, ήταν ιδιαίτερα σκληροί. Στη γερμανική αντιπροσωπεία δόθηκε προθεσμία τριών μερών για να απαντήσει. Στο διάστημα των τριών ημερών οι Γερμανοί διπλωμάτες επιχείρησαν να βελτιώσουν τους όρους. Το βασικό τους επιχείρημα ήταν πως έπρεπε να διατηρηθεί ένα σημαντικό μέρος του γερμανικού στρατού για την αντιμετώπιση του «μπολσεβίκικου κινδύνου». Οι σύμμαχοι, όπως ήταν φυσικό, έδειξαν κατανόηση.
Μέσα στους όρους της ανακωχής περιλαμβάνονταν και σημεία που στρέφονταν ευθέως κατά της Σοβιετικής Ρωσίας. Παραδείγματος χάριν, το άρθρο 12 προέβλεπε πως τα γερμανικά στρατεύματα θα εγκαταλείψουν το ρωσικό έδαφος μόνο όταν «οι σύμμαχοι θα κρίνουν πως έφτασε γι’ αυτό η στιγμή, αφού πάρουν υπόψη τους την εσωτερική κατάσταση στα εδάφη αυτά». Το άρθρο 16 όριζε πως «για την τήρηση της τάξης» οι σύμμαχοι θα έχουν το δικαίωμα να μένουν ελεύθερα στα ανατολικά εδάφη που θα άφηναν οι Γερμανοί.
Στις 11 Νοέμβρη, το πρωί, η γερμανική αντιπροσωπεία υπέγραψε την πράξη ανακωχής προετοιμάζοντας την Συνδιάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού και την Συνθήκη Ειρήνης των Βερσαλλιών. Οι πολεμικές επιχειρήσεις τελείωναν με την ολοκληρωτική ήττα της Γερμανίας και των συμμάχων της.
Η ανακωχή της Κομπιένης προσδιορίζει το τυπικό τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου που διήρκεσε από το 1914 ως το 1918. Στον πόλεμο αυτό πήραν μέρος 34 κράτη με συνολικό πληθυσμό πάνω από ένα δισεκατομμύριο, δηλαδή το 67% του συνολικού πληθυσμού της Γης. Υπό τα όπλα ήταν 70 εκατομμύρια άνδρες. Οι νεκροί ξεπέρασαν τα 10 εκατομμύρια και πάνω από 20 εκατομμύρια υπολογίστηκαν οι τραυματίες. Από την άποψη των απωλειών, στην πρώτη γραμμή ήταν η Ρωσία με 2.300.000 νεκρούς στρατιώτες στα πεδία των μαχών.
Η Γερμανία είχε 2 εκατομμύρια νεκρούς, η Αυστρουγγαρία 1,4 εκατομμύρια, η Γαλλία 1,383 εκατομμύρια, η Αγγλία 747 χιλιάδες, η Ιταλία 700 χιλιάδες και οι ΗΠΑ 53 χιλιάδες.
Οι πολεμικές επιχειρήσεις έγιναν σε έδαφος που η έκτασή του ξεπερνούσε τα 4 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Μόνο οι καθαρά στρατιωτικές δαπάνες των εμπολέμων κρατών έφτασαν τα 208 δισεκατομμύρια δολάρια.
Στην πλάτη των εργαζομένων έπεσαν αναρίθμητα βάρη. Το βιοτικό επίπεδο των εργατών έπεσε πολύ χαμηλά, οι όροι εργασίας χειροτέρευσαν πολύ, η εκμετάλλευση δυνάμωσε. Από την άλλη μεριά ο πόλεμος ήταν μια πολύ προσοδοφόρα πηγή για τους κεφαλαιοκράτες που τα κέρδη τους αυξήθηκαν σε πρωτοφανέρωτη έκταση.
Η Διεθνής Συνδιάσκεψη του Παρισιού που συγκάλεσαν οι νικήτριες δυνάμεις προκειμένου να καταρτίσουν και να υπογράψουν τις συνθήκες ειρήνης με τα κράτη που ηττήθηκαν, ξεκίνησε στις 18 Γενάρη του 1919 και, με διακοπές, τερματίστηκε στις 21 Γενάρη του 1920. Στις εργασίες της (τη μεγάλη μοιρασιά) πήραν μέρος τα κράτη: Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, ΗΠΑ, Ιταλία, Ιαπωνία, Βέλγιο, Βραζιλία, Βρετανικές κτήσεις (Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Καναδάς, Νοτιοαφρικανική Ενωση), Ινδία, Ελλάδα, Γουατεμάλα, Αϊτή, Χετζάζη, Ονδούρα, Κίνα, Κούβα, Σερβία, Λιβερία, Νικαράγουα, Παναμάς, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σιάμ και Τσεχοσλοβακία. Επίσης τα κράτη που είχαν διακόψει διπλωματικές σχέσεις με το γερμανικό συνασπισμό: Ισημερινός, Περού, Βολιβία και Ουρουγουάη. Η Σοβιετική Ρωσία δεν προσκλήθηκε, φυσικά. Η Γερμανία και οι πρώην σύμμαχοί της παραβρέθηκαν στη Συνδιάσκεψη αφού καταρτίστηκαν τα σχέδια των συνθηκών ειρήνης.
Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού κατάρτισε τις συνθήκες: των Βερσαλλιών με την Γερμανία (28 Ιούνη 1919), του Αγίου Γερμανού με την Αυστρία (10 Σεπτέμβρη 1919), του Νεϊγύ με την Βουλγαρία (27 Νοέμβρη 1919), του Τριανόν με την Ουγγαρία (4 Ιούνη 1920) και των Σεβρών με την Τουρκία (10 Αυγούστου 1920).
Με απόφαση της Συνδιάσκεψης δημιουργήθηκε η Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) υπό τη σκέπη της οποίας ολοκληρώθηκε η διανομή των αποικιών ανάμεσα στα κράτη – νικητές με τη μορφή των Εντολών. Το «υπό εντολή» σύστημα αναφέρεται σε αποικίες και εδάφη «που λόγω του τελευταίου πολέμου, έπαψαν να βρίσκονται υπό την κυριαρχία των κρατών που τις κυβερνούσαν προηγουμένως, και που κατοικούνταν από λαούς οι οποίοι δεν είχαν ακόμη τη δυνατότητα να διοικηθούν μόνοι τους στις σκληρές συνθήκες που επικρατούσαν στο νέο κόσμο».
Τα «υπό εντολή» εδάφη χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες: Τα εδάφη της πρώτης ομάδας οργανώθηκαν ως κράτη, που όμως η νομοθεσία, η εσωτερική πολιτική και οι εξωτερικές σχέσεις κατευθύνονταν από την «εντολοδόχο χώρα» που είχε το δικαίωμα να αποφασίζει για το χρόνο που το «υπό εντολή» κράτος θα αποκτούσε την ικανότητα για αυτοδιαχείριση. Στην ομάδα αυτή περιλαμβάνονταν: το Ιράκ, η Παλαιστίνη και η Ιορδανία, με εντολοδόχο τη Μεγάλη Βρετανία, και η Συρία και ο Λίβανος, με εντολοδόχο τη Γαλλία.
Τα εδάφη της δεύτερης ομάδας τα κυβερνούσε κατευθείαν το εντολοδόχο κράτος και αφορούσαν τμήματα του Καμερούν, του Τόγκο και της Τανγκανίκα, με εντολοδόχο τη Μεγάλη Βρετανία, ένα άλλο τμήμα του Καμερούν και του Τόγκο, με εντολοδόχο τη Γαλλία, και την Ρουάντα – Ουρούντι, με εντολοδόχο το Βέλγιο.
Τα «υπό εντολή» εδάφη της τρίτης ομάδας διοικούνταν ολοκληρωτικά με βάση τους νόμους του εντολοδόχου κράτους «ως αναπόσπαστα τμήματα της επικράτειάς τους». Στην ομάδα αυτή ανήκουν: η Νοτιοδυτική Αφρική (με εντολοδόχο τη Νοτιοαφρικανική Ενωση), η πρώην γερμανική Νέα Γουινέα (με εντολοδόχο την Αυστραλία), η Δυτική Σαμόα (με εντολοδόχο τη Νέα Ζηλανδία), το Ναουρού (με εντολοδόχους την Αυστραλία, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Νέα Ζηλανδία) και τα νησιά Καρολίνες, Μαριάννες και Μάρσαλ στον Ειρηνικό Ωκεανό (με εντολοδόχο την Ιαπωνία).
Στο μεταξύ, στη προσπάθειά τους να επιβάλουν τα σχέδιά τους στην Τουρκία οι Αγγλογάλλοι ιμπεριαλιστές μπλέκουν την Ελλάδα σε έναν μάταιο πόλεμο και όταν αυτοί εκτίμησαν ότι τα συμφέροντά τους μεταφέρθηκαν στην απέναντι πλευρά, την εγκατέλειψαν οδηγώντας την στην Μικρασιατική Καταστροφή του 1922.
Ο πόλεμος δεν στερέωσε το καπιταλιστικό σύστημα, όπως λογάριαζαν οι ιθύνοντες ιμπεριαλιστικοί κύκλοι, αλλά αντίθετα το εξασθένισε πάρα πολύ και όξυνε όλες τις αντιθέσεις του. Το βάθος των αντιθέσεων αυτών φάνηκε καθαρά όταν οι νικήτριες δυνάμεις άρχισαν να εφαρμόζουν τα σχέδια τους για το μεταπολεμικό μοίρασμα του κόσμου.
ΠΗΓΕΣ: Παγκόσμια Ιστορία της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ,
Ημεροδρόμος: Φάκελος «Μέση Ανατολή – όταν πέφτουν οι μάσκες» – Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος
