της Εύας Νικολαΐδου
Ο Παντελής Μπουκάλας, λίγες μέρες μετά τη βράβευσή του, με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων, μου έδωσε την πρώτη του σύντομη συνέντευξη, αποκλειστικά για τον Ημεροδρόμο, καθισμένοι στο σαλόνι του, παρέα με το σκυλάκι του, τη Χλίδα και τη γυναίκα του Σάσα. Ήταν ένα απολαυστικό απόγευμα. Γελάσαμε πολύ με ανέκδοτα και αστείες ιστορίες που θυμηθήκαμε απ’ τα παλιά.
Ο Παντελής είναι ένας θησαυρός ανεκτίμητης πνευματικής αξίας και με τον λόγο και με τη γραφή του. Πάνω απ’ όλα, όμως, διακρίνεται για την ανθρωπιά, το μεγαλείο της ψυχής, την ελευθερία της άποψης και τη ζεστασιά που αποπνέει.
— Πώς ένιωσες μαθαίνοντας για τη βράβευση;
— Ξαφνιάστηκα. Αυτό ειδικά το βραβείο, δεν το περίμενα. Δεν είναι ότι βγάζω ένα βιβλίο και περιμένω στο τέλος της χρονιάς να το αξιολογήσουν οι κριτικές επιτροπές. Είναι κάτι άλλο, εντελώς διαφορετικό. Δεν αισθανόμουν ότι έχω φτάσει στο τέρμα του βίου μου.
— Έκανες μια δουλειά για δυο ζωές.
— Έχω άλλες τέσσερις μπροστά μου, τουλάχιστον. Χάρηκα, αλλά δεν ήταν κάτι που το περίμενα. Και να μην ερχόταν στα επόμενα δέκα χρόνια, εάν ζω τα επόμενα δέκα χρόνια, δεν θα παραξενευόμουν.
— Ποια είναι η γνώμη σου για τις διακρίσεις και τις βραβεύσεις;
— Είναι μια χαρά γι’ αυτόν που βραβεύεται και μια ευθύνη. Το αν είναι μεγαλύτερη η χαρά ή η ευθύνη αυτό εξαρτάται από τον χαρακτήρα του καθενός. Δεν σημαίνει ότι ανέβηκες ούτε στον Όλυμπο ούτε στον Ελικώνα. Σημαίνει ότι σ’ αυτή τη φάση του βίου σου, έκανες κάτι που θεωρείται καλό.
Δεν είμαι προκατειλημμένος εναντίον των βραβεύσεων ή επαναστάτης, ριζοσπάστης, να πω «κάτω οι βραβεύσεις». Εφόσον συμμετέχω στα γράμματα και μετέχω και ως κριτικός της λογοτεχνίας ή γενικώς του βιβλίου, σημαίνει ότι αποδέχομαι αυτή τη γραμματολογική συνθήκη.
Καταλαβαίνω αυτούς που αρνήθηκαν τα βραβεία αλλά αυτοί έχουν δικό τους λόγο.
— Ήταν δίκαιη αξιολόγηση.
— Δε μπορώ να το πω εγώ αυτό.
Κοίταξε, εξαγόρασα τους πέντε από τους εφτά της Επιτροπής. Τους δύο τελευταίους δυσκολεύτηκα. (γέλια).
— Βλέπω ένα σωρό βιβλία εδώ, είναι αδιάβαστα;
— Είναι μοιρασμένα. Εγώ διαβάζω τη μία πλευρά και η Σάσα την άλλη.
— Όπου κι αν σταθείς εδώ, έχει βιβλία. Θα κάνεις ένα διαμέρισμα μόνο για αυτά.
— Πάνε οι παχιές αγελάδες. Κάποτε είχαμε. Τώρα…
— Με τι ασχολείσαι τώρα, τι ετοιμάζεις;
Αυτό που θα βγει εντός των αμέσως επόμενων ημερών είναι ένα ποιητικό βιβλίο με τρία ποιήματα για τον Παπαδιαμάντη, τρία για τον Χαλεπά και τρία για τον Θεόφιλο. Μια παράσταση μουσική που έγινε πέρυσι σε μουσική της Μάρθας Μαυροειδή, την Κυριακή των Βαΐων, έξω από το Αρχαιολογικό Μουσείο. Τρεις επί τρία είναι ο τίτλος, τουλάχιστον μέχρι στιγμής.
— Θα κάνεις πάλι παράσταση;
— Έχω κάποιες παραγγελίες στις οποίες έχω απαντήσει θετικά. Για του χρόνου, 2026. Μετάφραση δεν έχω φέτος. Ελπίζω ότι τουλάχιστον μετά από τόσα χρόνια που το εξαγγέλλω θα αρχίσει να εκδίδεται η σειρά με τις μεταφράσεις μου αρχαιοελληνικής ποίησης.
— Με αυτό πια θα πάρεις κι άλλο βραβείο.
Όχι μωρέ, δεν το κάνω γι’ αυτό. Έχω συνεννοηθεί με τον Αισχύλο ότι πρέπει να τον μεταφράσω κι αυτόν. (γέλια).
— Και τι σου απάντησε ο Αισχύλος, συμφώνησε;
— Προτιμά να πάρει ο Ολυμπιακός το Champions League λέει παρά να τον μεταφράσω, θα τα βρούμε, όμως.
— Ο καθένας με τον πόνο του.
— Ναι κι ο Παπαβασιλείου με τον δικό του, με τον Πανσερραϊκό. (γέλια)
— Τι έχετε να πείτε για την θύελλα ξεσηκωμού του κόσμου στην πορεία των Τεμπών;
— Δεν έχουμε ξαναδεί τέτοια πορεία απ’ το 74 που πηγαίνουμε και περπατάμε στις πορείες. Δεν έχω για πιο μπροστά εικόνα. Τεράστια, ακηδεμόνευτη, ακαπέλωτη διαδήλωση, ήρεμη παρά τα όσα έγιναν μετά που δεν ξέρουμε πού θα τ’ αποδώσουν. Μακάρι να βγάλουν τον γύψο που έχουν στα αυτιά τους και δεν ακούν, στα μάτια τους και δεν βλέπουν. Να δουν ότι ο κόσμος δεν κατέβηκε μόνο για τα Τέμπη. Κατέβηκε για όλο το πένθος. Η κορύφωσή του είναι τα παιδιά που σκοτώθηκαν, αλλά κατάντησαν όλη τη ζωή μας πένθιμη.
— Νομίζω ότι τελείωσε όλο αυτό το μεγάλο παραμύθι για τον νέο κυβερνήτη της Ελλάδας που υποτίθεται πως ήταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Γιατί δεν ήθελε να είναι απλός πρωθυπουργός. Τον έκαναν να πιστέψει ότι είναι Κυβερνήτης. Ένας ο Καποδίστριας, μετά ο Ελευθέριος Βενιζέλος και τρίτος ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Πόθεν;
— Κληρονομικό δικαίωμα.
— Ο πατέρας του απ’ όσο θυμάμαι δεν ισχυρίστηκε ποτέ ότι είναι κυβερνήτης. Και εν πάση περιπτώσει εγώ συμφωνώ πάντοτε με τη γνώμη των μανάδων. Η μάνα του Κυριάκου έλεγε «δεν το ‘χει το παλικάρι». Οι μάνες ξέρουν καλύτερα απ’ όλους για τα παιδιά τους.
— Εσύ πιστεύεις ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη;
— Όχι. Θα κάνουν ό,τι μπορούν για να μετριάσουν τον θυμό και την οργή αλλά τα υψηλά κλιμάκια της εξουσίας, αυτά που απειλήθηκαν δηλαδή, δεν θα πάθουν τίποτα. Άλλωστε, δεν προβλέπω ότι η πρόταση δυσπιστίας που θα κατατεθεί θα φέρει κανένα αποτέλεσμα. Είναι αποφασισμένοι να τον συνοδεύσουν μέχρι τέλους τον πρωθυπουργό του οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας, διότι ποιος απ’ αυτούς θα τολμήσει να διαφοροποιηθεί.
— Το ότι δεν θα πάει ο Σαμαράς στη Βουλή, αν δεν πάει, δεν σημαίνει τίποτα. Στο κάτω κάτω της γραφής, αν περιμένουμε λυτρωμό στην Ελλάδα από πολιτικούς σαν τον Σαμαρά, ε είμαστε δυο φορές αξιολύπητοι.
— Για τον Καραμανλή είναι τα βέλη. Άλλη οικογενειοκρατία.
— Ο Καραμανλής αν δεν είχε αυτό το όνομα που είναι υποτίθεται ιστορικό, θα λέγαμε «αστεία ποσότης». Φαίνεται από τα ελληνικά του μέχρι την ρηχότητα των σκέψεων και των συναισθημάτων του.
Τώρα την ευθύνη που κράτησε 48 ώρες, παραιτήθηκε και μετά κατέβηκε υποψήφιος… Έλεος. Έλεος και με τους συναδέλφους του στην Βουλή που τον καταχειροκρότησαν.
— Καμία ενσυναίσθηση…
— Αρκετά πια και με τη λέξη ενσυναίσθηση. Καμιά συνείδηση. Όταν χρειαζόμαστε τη λέξη συνείδηση ας λέμε συνείδηση. Η ενσυναίσθηση δεν λέει τίποτα.
