Από eksegersi.gr

Το άρθρο αυτό είναι το τρίτο στη σειρά μιας έρευνας για τον πληθωρισμό και την ακρίβεια, που ξεκίνησε τον Νοέμβρη του 2022. Στα δύο πρώτα άρθρα αποδείξαμε ότι η ΕΛΣΤΑΤ, μέσω των περιβόητων ΕΟΠ (Ερευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών) διαχρονικά κατασκευάζει ένα ιδεατό καταναλωτικό πρότυπο με στόχο να συρρικνώνει τον πληθωρισμό.

Παραθέτουμε απόσπασμα από το πρώτο άρθρο:

«Ο πληθωρισμός που διαχρονικά παρουσιάζουν οι κυβερνήσεις όλων των χρωμάτων είναι πλασματικός, γιατί στηρίζεται στην περιβόητη Ερευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών (ΕΟΠ), που βασίζεται στις δαπάνες των νοικοκυριών της μπουρζουαζίας και των καλοστεκούμενων στρωμάτων που είναι συνοδοιπόροι της. Οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί της εργατικής τάξης και της φτωχολογιάς του χωριού και της πόλης συνυπολογίζονται από ελάχιστα μέχρι καθόλου. Η ΕΛΣΤΑΤ παραδέχεται μεν στις ΕΟΠ ότι υπάρχουν πολλά καταναλωτικά πρότυπα στα ελληνικά νοικοκυριά, αλλά κατασκευάζει ένα ιδεατό καταναλωτικό πρότυπο που δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα…

Ενώ η ΕΛΣΤΑΤ παραδέχεται ότι υπάρχουν «διαφορετικά πρότυπα κατανάλωσης που παρατηρούνται ανάλογα με τον τύπο νοικοκυριού» (σελίδα 5 της ΕΟΠ του 2020), στην πραγματικότητα διαχρονικά στη μελέτη των ΕΟΠ δεν υπολογίζει τις δαπάνες, όχι μόνο του καταναλωτικού προτύπου της εργατικής τάξης και της φτωχολογιάς της πόλης και του χωριού, αλλά ούτε και των τεσσάρων τύπων νοικοκυριού που χρησιμοποιεί».

Θυμίζουμε ότι, σύμφωνα με την Ερευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών του 2020, οι τέσσερις τύποι νοικοκυριού είναι:

• επικεφαλής μισθωτός που δαπανά 1.677,27 ευρώ το μήνα, 
• επικεφαλής αυταπασχολούμενος που εκμεταλλεύεται εργάτες και δαπανά 2.499,39 ευρώ το μήνα, 
• επικεφαλής αυταπασχολούμενος που δαπανά 1.526,36 ευρώ το μήνα και 
• επικεφαλής οικονομικά μη ενεργός ή άνεργος που δαπανά 1.134,17 ευρώ το μήνα.

Θυμίζουμε ακόμη ότι η ΕΛΣΤΑΤ, στο δείγμα νοικοκυριών που εξετάζει κάθε χρόνο στο πλαίσιο της Ερευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών, σκόπιμα δεν αναφέρει πόσα νοικοκυριά παίρνει από καθένα από τα τέσσερα καταναλωτικά πρότυπα νοικοκυριών, προκειμένου να κατασκευάσει το ιδεατό καταναλωτικό πρότυπο νοικοκυριού.

Οπως αναφέραμε στο πρώτο άρθρο μας, στην Ερευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών, που από το 2008 γίνεται κάθε χρόνο και τα αποτελέσματά της δημοσιεύονται τον Σεπτέμβρη του επόμενου χρόνου, εξετάζονται οι αγορές 12 ομάδων αγαθών και υπηρεσιών (εμπορεύματα).

Συρρικνωμένοι ο πληθωρισμός των τροφίμων και ο γενικός πληθωρισμός

Τους τελευταίους μήνες, η κυβέρνηση Μητσοτάκη εμφανίζει και τον πληθωρισμό της 1ης ομάδας: Διατροφή και μη αλκοoλούχα ποτά, τον οποίο συρρικνώνει, όπως συρρικνώνει και το γενικό πληθωρισμό, για να πανηγυρίσει στη συνέχεια ότι δήθεν κατόρθωσε να μειώσει πάρα πολύ το γενικό πληθωρισμό

Πρώτο, πρέπει να έχουμε συνεχώς υπόψη το ότι η ΕΛΣΤΑΤ διαχρονικά φτιάχνει ένα ιδεατό καταναλωτικό πρότυπο που δεν έχει καμία σχέση με αυτό της εργατικής τάξης και της φτωχολογιάς του χωριού και της πόλης, με βασικό στόχο να συρρικνώνει τόσο τον Γενικό Δείκτης Τιμών όσο και τον μηνιαίο πληθωρισμό, που είναι η διαφορά του Γενικού Δείκτη σε ετήσια βάση (π.χ. του Απρίλη 2023 σε σχέση με τον Απρίλη 2022). Ετσι υπολογίζεται ο μηνιαίος πληθωρισμός για τους 12 μήνες του έτους.

Δεύτερο, με τις λεγόμενες ΕΟΠ (Ερευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών) η ΕΛΣΤΑΤ φτιάχνει τους λεγόμενους συντελεστές στάθμισης (σε χιλιοστά) για τις 12 ομάδες προϊόντων και υπηρεσιών. Για παράδειγμα, η ΕΟΠ του 2020, το ιδεατό καταναλωτικό πρότυπο που δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβρη του 2021, επικαιροποιήθηκε με τις τιμές του Δεκέμβρη του 2021 και αποτέλεσε τη βάση για την κατασκευή του ιδεατού καταναλωτικού προτύπου για το 2022. Επειδή οι δαπάνες αυτού του προτύπου για τις 12 ομάδες προϊόντων και υπηρεσιών διαχρονικά ξεπερνούν τα 1000 ευρώ, γίνεται αναγωγή των ποσοστών δαπάνης για τις 12 ομάδες στα 1000. Ετσι, για όλη τη χρονιά, με βάση την ΕΟΠ του 2020 έχουμε τους λεγόμενους συντελεστές στάθμισης για τις 12 ομάδες.

Τρίτο, με βάση την ΕΟΠ του 2021 φτιάχτηκαν με την διαδικασία που περιγράψαμε οι συντελεστές στάθμισης που θα ισχύουν για το 2023.

Στον Πίνακα 2 αναφέρονται οι συντελεστές στάθμισης (απόρροια του ιδεατού καταναλωτικού προτύπου) των ομάδων 1, 4, 6, 7, 10 και 11 για το 2022 και το 2023. Πριν αναλύσουμε τα στοιχεία του Πίνακα θέλουμε να κάνουμε τρεις επισημάνσεις:

1. Η ΕΛΣΤΑΤ διαχρονικά, με βάση την περιβόητη ΕΟΠ, φτιάχνει το συντελεστή του επικεφαλής της ομάδας και όχι όλων των προϊόντων που συμμετέχουν σ’ αυτήν. Τους συντελεστές στάθμισης όλων των προϊόντων των ομάδων, που η ΕΛΣΤΑΤ παίρνει υπόψη της για τη διαμόρφωση του ιδεατού καταναλωτικού προτύπου, τους φτιάχνει με ένα τρόπο που δεν τον εξηγεί στην ιστοσελίδα της.
2. Σε έγγραφο 38 σελίδων, που δημοσίευσε το 2015 η ΕΛΣΤΑΤ (το παραθέτουμε στο τέλος), αναφέρονται όλα τα προϊόντα και υπηρεσίες που πρέπει να παίρνονται υπόψη στις ΕΟΠ. Στο δεύτερο άρθρο αυτής της σειράς αποκαλύψαμε ότι ενώ στις πρώτες 7 υποομάδες, από τις συνολικά 10 της 1ης Ομάδας (Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά) τα προϊόντα είναι 185 και η ΕΛΣΤΑΤ παίρνει υπόψη μόνο τα 41 απ’ αυτά!
3. Η ΕΛΣΤΑΤ παραδέχεται ότι δεν κάνει τιμοληψία σε όλα τα προϊόντα. Παραθέτουμε απόσπασμα από έγγραφό της με τίτλο: «Ενημερωτικό σημείωμα για την Επικαιροποίηση των Δεικτών Τιμών Καταναλωτή», που δημοσιεύτηκε τον Φλεβάρη του 2015 (η έμφαση δική μας): «Επειδή στην πράξη είναι αδύνατη η συλλογή λιανικών τιμών για όλες τις ποικιλίες των αγαθών και των υπηρεσιών που αγοράζονται από τα νοικοκυριά, γίνεται επιλογή ενός δείγματος αγαθών και υπηρεσιών, που είναι αντιπροσωπευτικά του συνόλου των ειδών, από πλευράς μεταβολής τιμών»!

Επιστρέφοντας στην ανάλυση των στοιχείων του Πίνακα 2, πρέπει καταρχάς να σημειώσουμε πως στο καταναλωτικό πρότυπο της εργατικής τάξης και της φτωχολογιάς της πόλης και του χωριού οι ομάδες «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» και «Στέγαση» απορροφούν τη μεγάλη πλειοψηφία των οικογενειακών δαπανών. Αυτό σημαίνει ότι οι συντελεστές στάθμισης αυτών των ομάδων αθροιζόμενες θα έπρεπε να αποτελούν τη μεγάλη πλειοψηφία στην κλίμακα των χιλίων χιλιοστών. Ομως, αν στον Πίνακα 2 αθροίσουμε τους συντελεστές στάθμισης των δύο αυτών ομάδων διαπιστώνουμε ότι το 2022 και το 2023 είναι 372,10 και 353,12, αντίστοιχα! Αυτό επιβεβαιώνει τη θέση μας ότι το καταναλωτικό πρότυπο της ΕΛΣΤΑΤ είναι ιδεατό και δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα όσον αφορά την εργατική τάξη και τη φτωχολογιά της πόλης και του χωριού.

Δεν μπορούμε, φυσικά, να αποτιμήσουμε το ακριβές ύψος του συντελεστή στάθμισης της ομάδας «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά», γιατί δεν διαθέτουμε τα στοιχεία που έχει στην διάθεσή της η ΕΛΣΤΑΤ. Ετσι, δεν μπορούμε να υπολογίσουμε το ακριβές ύψος του συντελεστή στάθμισης και παραπέρα την επίπτωση του πληθωρισμού αυτής της ομάδας στο γενικό πληθωρισμό, καθώς η επίπτωση αυτή είναι συνάρτηση του πληθωρισμού της και του συντελεστή στάθμισης. 

Από την άλλη, ο πληθωρισμός αυτής της ομάδας, όπως καταγράφεται στον Πίνακα 1, είναι και αυτός υποτιμημένος, γιατί –όπως προαναφέραμε — δεν γίνεται τιμοληψία σε όλα τα προϊόντα (όπως είδαμε, από τις 7 υποομάδες της παίρνονται υπόψη μόνο 41 από τα 185 προϊόντα και υπηρεσίες).

Στον Πίνακα 1 (με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την περίοδο από τον Σεπτέμβρη του 2022 μέχρι τον Απρίλη του 2023) αποτυπώνονται ο πληθωρισμός των ομάδων 1, 4, 6, 7, 10 και 11, η επίπτωσή του στον γενικό πληθωρισμό και ο γενικός πληθωρισμός.

Βάσει των όσων προαναφέραμε, επισημαίνουμε ότι αναφορικά με την 1η Ομάδα (Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά), ο πληθωρισμός της και η επίπτωσή του στο γενικό πληθωρισμό είναι σκόπιμα υποτιμημένα από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, η οποία ήθελε να εμφανίσει ότι τον Απρίλη του 2023 πέτυχε να μειώσει τον πληθωρισμό, σε σχέση με τον Απρίλη του 2022, στο 3%.

Στον Πίνακα 3, που αφορά την 4η Ομάδα (Στέγη), πάντα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, καταγράφονται οι συντελεστές στάθμισης για το ενοίκιο και για διάφορα προϊόντα και υπηρεσίες που αγοράζουν τα νοικοκυριά για τις κατοικίες, ιδιόκτητες και μη, για το 2022 και το 2023.

Με μια πρόχειρη έρευνα που κάναμε πρόσφατα διαπιστώσαμε ότι στη χώρα μας το 75% περίπου των κατοικιών είναι ιδιόκτητες και απ’ αυτές το 14% έχουν αγοραστεί με δάνεια. Περιττεύει να σημειώσουμε ότι εκατοντάδες χιλιάδες δανειοδοτηθέντων δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα δάνεια και κινδυνεύουν να χάσουν την κατοικία τους με τους πλειστηριασμούς, ενώ δεκάδες χιλιάδες ήδη την έχουν χάσει.

Ετσι, οι ενοικιαζόμενες κατοικίες στη σημερινή φάση ανέρχονται σε 25% του συνόλου των κατοικιών στην Ελλάδα και τα νοικοκυριά που διαμένουν σ’ αυτές καταβάλλουν υψηλά ενοίκια. Είναι δε άμεσος ο κίνδυνος, μεγάλο μέρος του 14% των δανειοθετηθέντων να χάσουν το ακίνητο και να υποχρεωθούν να καταφύγουν στη λύση του ενοικίου. Είναι, δηλαδή, πολύ πιθανό ο αριθμός των ενοικιαζόμενων κατοικιών να ανέλθει στο 40%. 

Με μια πρόχειρη έρευνα που κάναμε διαπιστώσαμε ότι ακόμα και στις υποβαθμισμένες περιοχές της Αθήνας το ενοίκιο ξεκινά από 7 και ξεπερνά τα 10 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο! Στην πραγματική ζωή το 25% των νοικοκυριών (το ποσοστό συνεχώς αυξάνεται με τους πλειστηριασμούς) καταβάλλει κάθε μήνα για ενοίκιο εκατοντάδες ευρώ, ποσό που ξεπερνά τον ένα εργατικό μισθό. Αλλά την ίδια στιγμή η ΕΛΣΤΑΤ ορίζει ως συντελεστές στάθμισης για το ενοίκιο τα εξευτελιστικά νούμερα 36,34 και 35,32!

Διαχρονικά, η ΕΛΣΤΑΤ δεν αναγνωρίζει τις δόσεις αποπληρωμής του δανείου για την αγορά κατοικίας ή για επέκτασή της ως καταναλωτική δαπάνη που επιδρά στον πληθωρισμό. Ετσι, δεν προβλέπεται στην 4η Ομάδα συντελεστής στάθμισης για την αποπληρωμή του δανείου. Αναγνωρίζονται μόνο μικροεπισκευές από υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους και ελαιοχρωματιστές και οι συντελεστές στάθμισης για το σύνολό αυτών των δαπανών είναι 6,51 και 7,61 για το 2022 και το 2023, αντίστοιχα.

Η ΕΛΣΑΤ αναγνωρίζει συντελεστές στάθμισης για ηλεκτρισμό, πετρέλαιο θέρμανσης, ύδρευση-δημοτικά τέλη-κοινόχρηστα και φυσικό αέριο-υγραέριο 53,10, 23,56, 17,43 και 11,28, αντίστοιχα.

Την ίδια στιγμή, τους τελευταίους οκτώ μήνες (Σεπτέμβρης 2022 με Απρίλη 2023) η ΕΛΣΤΑΤ κάνει παιχνίδι με τις μειώσεις στο πετρέλαιο θέρμανσης και στο ηλεκτρικό ρεύμα και μειώνει την επίπτωση της 4ης ομάδας στο γενικό πληθωρισμό από +5,0928 τον Σεπτέμβρη του 2022 σε -2,3523 τον Απρίλη του 2023 (Πίνακας 1)!

Το ίδιο παιχνίδι κάνει η ΕΛΣΤΑΤ και με την 7η Ομάδα (Μεταφορές), εμφανίζοντας τον πληθωρισμό, από 1,9260 τον Σεπτέμβρη του 2022, να μειώνεται σε 0,1975 τον Απρίλη του 2023 (Πίνακας 1).

Διαπιστώνουμε, λοιπόν, από τα τρία άρθρα αυτής της σειράς, ότι η ΕΛΣΤΑΤ διαχρονικά συρρικνώνει τον γενικό πληθωρισμό και πως «μαγειρεύοντας» κατάλληλα τους συντελεστές στάθμισης της 4ης Ομάδας (Στέγαση) και συμπληρωματικά της 7ης Ομάδας (Μεταφορές), «κατόρθωσε» να εμφανίσει μειωμένο το γενικό πληθωρισμό τον Μάρτη (4.6%) και τον Απρίλη (3,0%) του 2023.

ΥΓ. Η αγορά κατοικίας από την εργατική τάξη στις συνθήκες του καπιταλισμού, εκτός από το δυσβάσταχτο βάρος για την αποπληρωμή των δόσεων και τον κίνδυνο απώλειας της κατοικίας, οδηγεί σε μεγάλη μείωση της αξίας της εργατικής δύναμης. Περισσότερα πάνω σ’ αυτό το ζήτημα στη μελέτη με τίτλο: Η ανατροπή του καπιταλισμού προϋπόθεση για τη λύση του ζητήματος της κατοικίας (Μαρξιστική Λενινιστική Επιθεώρηση, τεύχος 4, Μάης 1991).