«Μεγάλοι και δύσκολοι είναι οι σκοποί του λαού μου. Πώς μπορώ να μένω παράμερα, να είμαι απλός παρατηρητής και να μη θεωρώ την πραγματικότητα των σκοπών αυτών και δικιά μου ζωτική υπόθεση; Τι σημασία μπορεί να έχει το ότι ο δρόμος δεν είναι λάδι, έχει σχισμάδες και λακκούβες, υπάρχουν κλονισμοί; Το μερικό δεν πρέπει να κρύβει το σύνολο, οι αδυναμίες και τα λάθη δεν πρέπει να μας αποθαρρύνουν… Διακηρύσσουμε με σταθερότητα και πίστη την κομματικότητα της σοβιετικής μουσικής σαν εξυπηρέτηση των κομμουνιστικών ιδανικών, των πιο σωστών ιδανικών στη Γη».
Λόγια του μεγάλου Σοβιετικού συνθέτη Ντμίτρι Σοστακόβιτς, το 1967, με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την οικοδόμηση του πρώτου εργατικού κράτους του κόσμου, της ΕΣΣΔ, που στο επίκεντρό της βρίσκονταν η κάλυψη των αναγκών του εργαζόμενου λαού και της νεολαίας, η ολόπλευρη ανάπτυξη του ανθρώπου. Σε αυτήν την κοινωνία δημιουργήθηκαν και οι όροι για μια χωρίς προηγούμενο διάδοση της Τέχνης, που αναπτύσσει σε όλα τα μέλη της κοινωνίας την ικανότητα να την κατανοούν και να τη χαίρονται και πραγματοποιεί μια τέτοια αναγνώριση της σημασίας της, που σε κανένα προηγούμενο κοινωνικό σύστημα δεν υπήρξε…
Στο έργο αυτών των συνθετών, που αφιέρωσαν τη ζωή και το έργο τους σε όλους αυτούς που πάσχιζαν να οικοδομήσουν τη νέα ζωή είναι αφιερωμένη η ξεχωριστή εκδήλωση που διοργανώνει η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τον θάνατο του Λένιν, την Τετάρτη 20 Μάρτη, στις 20.00 (ώρα προσέλευσης 19.30), στην έδρα της ΚΕ του Κόμματος, στον Περισσό.
Η εκδήλωση θα ξεκινήσει με ομιλία του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, και θα ολοκληρωθεί με συναυλία συμφωνικών έργων Σοβιετικών συνθετών, και συγκεκριμένα του Ντμίτρι Σοστακόβιτς και του Βολοντιμίρ Θεμελίδη.
Συμμετέχει η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, υπό τη διεύθυνση του Χρήστου Κολοβού.
Η είσοδος θα είναι ελεύθερη. Η ώρα προσέλευσης είναι στις 19.30.
***
«Η επανάσταση καθόρισε τη ζωή της γενιάς μου. Την ύλη της δημιουργίας. Τη θεματολογία. Τη γλώσσα. Το στιλ. Και το σπουδαιότερο, δημιούργησε μια ψυχική κατάσταση, μια έξαρση των ψυχικών δυνάμεων, μια ιδιαίτερη “θερμοκρασία”, που υψώνει πάντα τη δημιουργική δουλειά πάνω από τις συνηθισμένες απασχολήσεις της μέρας».
Ο Σοστακόβιτς γεννήθηκε το 1906 στην Πετρούπολη. Αρχισε να σπουδάζει μουσική σε ηλικία εννέα ετών. Το 1923 αποφοίτησε από το Τμήμα Πιάνου του Ωδείου και το 1925 πήρε πτυχίο σύνθεσης. Η Πρώτη του Συμφωνία ανέβηκε στη Μεγάλη Αίθουσα της Φιλαρμονικής του Λένινγκραντ το 1926.
«Η επανάσταση μας σκληραγώγησε και η σκληραγώγηση αυτή, πνευματική και ψυχική, μας βοήθησε έπειτα από πολλά χρόνια, γιατί έγινε αντιληπτό ότι τα παιδικά βιώματα δε σβήνουν…
Σε ηλικία 10 ετών άκουσα το λόγο του Λένιν στις 3 Απρίλη του 1917. Οι εργάτες της Πετρούπολης, οι φαντάροι, οι ναύτες περίμεναν στο σιδηροδρομικό σταθμό της Φινλανδίας την επιστροφή του Λένιν από την προσφυγιά. Η μάνα μου δεν μπόρεσε να με κρατήσει σπίτι. Μπήκα σε μια από τις φάλαγγες που πήγαιναν για το σταθμό περνώντας από τη γέφυρα Λιτέισκι.
Με είχαν στριμώξει σε μια γωνιά και δεν μπόρεσα να ακούσω το λόγο, που έβγαλε ο Λένιν, ανεβασμένος σε ένα θωρακισμένο όχημα, που είχαν περιτριγυρίσει οι ναύτες… Από τότε – δεν το κρύβω – έτρεφα την τολμηρή, φιλόδοξη σκέψη να ενσαρκώσω τη μορφή του Λένιν στη μουσική. Και το αποτόλμησα αυτό ύστερα από πολλά χρόνια, στη 12η Συμφωνία. Αλλά και τώρα δεν θεωρώ ότι ολοκλήρωσα το όραμά μου: Να δώσω την προσωπικότητα του Λένιν, τον ιδανικό άνθρωπο, αγωνιστή που δεν έχει τον όμοιό του».
Ο Σοστακόβιτς έζησε και μεγαλούργησε ως μουσικοσυνθέτης στην ΕΣΣΔ. Εγραψε 15 συμφωνίες, όπερες, μουσική για μπαλέτο, κινηματογράφο, θέατρο. Για το σπουδαίο έργο του τιμήθηκε με πλήθος βραβείων στην ΕΣΣΔ, ενώ ήταν ο πρώτος μουσικός που ανακηρύχτηκε Ηρωας της Σοσιαλιστικής Εργασίας. Το 1961 έγινε μέλος του ΚΚΣΕ. «Το μόνο είδος Τέχνης που μπορεί να ζήσει και να ακμάσει, είναι αυτό που θεωρεί σαν καθήκον του να υπηρετεί το μεγάλο δημιουργό της Ιστορίας, το λαό. Και να υπηρετείς το λαό σημαίνει να κάνεις ό,τι μπορείς για να γίνει η πολιτική του Κόμματος πραγματικότητα».
Εναν χρόνο μεγαλύτερος από τον Σοστακόβιτς ήταν ο Βολοντιμίρ Θεμελίδης.
Γεννήθηκε στις 29 Ιούλη του 1905 στην Οδησσό. Ο ποντιακής καταγωγής πατέρας του Αλέξανδρος ήταν δικηγόρος, λογοτέχνης και μεταφραστής, ενώ η Ουκρανή μητέρα του, Ελένα, ήταν εξαιρετική πιανίστρια και ήταν αυτή που τον εισήγαγε στον κόσμο της μουσικής.
Το 1921 ξεκίνησε τις σπουδές του στο Ιστορικό Τμήμα του Πανεπιστημίου του Νοβοροσίσκ. Το 1924 φοίτησε στο Ινστιτούτο Μουσικής και Θεάτρου της Οδησσού, από το οποίο αποφοίτησε το 1929 ως συνθέτης.
Ως μέλος του Πανουκρανικού Συλλόγου Επαναστατών Μουσικών, τον Θεμελίδη τον απασχολούσε ιδιαίτερα πώς με το έργο του θα υμνήσει τον κόσμο που «γεννιέται» και τη σημασία τού να αγωνίζεται κανείς γι’ αυτόν.
Το 1927 δημιούργησε την 1η του Συμφωνία, αφιερωμένη στα 10χρονα της Οκτωβριανής Επανάστασης, το 1929 την όπερα «Ραζλόμ», η οποία αναφέρεται και πάλι σε στιγμές της Επανάστασης και η πρεμιέρα της στο νεοσύστατο Κρατικό Θέατρο Οπερας και Μπαλέτου της Οδησσού υπήρξε μέγιστο καλλιτεχνικό γεγονός για την πόλη. Το 1930 ολοκλήρωσε το κορυφαίο έργο του, το μπαλέτο «Λαιμητόμος», με θέμα τη Γαλλική Επανάσταση. Ο περίφημος πιανίστας Σβ. Ρίχτερ έγραψε, μεταξύ άλλων: «Ορισμένα σημεία του έργου θα τα ήθελε πολύ ως δικά του και ο Προκόφιεφ».
Η λαμπρή, εξαιρετικά ορμητική, δυναμική και δημιουργική του πορεία κόπηκε πολύ σύντομα όταν ο συνθέτης ήταν μόλις 26 ετών. Πέθανε το 1931 από βαριά πνευμονία.
Αυτός ο σπουδαίος συνθέτης βρισκόταν πολλά χρόνια στην αφάνεια… Στη χώρα μας τον ανέδειξε ο μελετητής Θ. Ταμβάκος.
Τα τελευταία χρόνια στην Ουκρανία, όταν τον «ξαναθυμούνται», προσπαθούν να τον φέρουν σε αντιπαράθεση με την κοινωνία όπου «ανδρώθηκαν» αυτός και η μουσική του, προσπαθώντας με λαθροχειρία να καλλιεργήσουν τον εθνικισμό. Ο,τι και να κάνουν, όμως, ο Θεμελίδης είναι «τέκνο» της χώρας όπου για 70 χρόνια ζούσαν αδελφωμένοι οι δύο λαοί…
Το πρόγραμμα της συναυλίας
Η αρχή θα γίνει με το συμφωνικό έργο «Οκτώβρης» του Ντμίτρι Σοστακόβιτς, γραμμένο το 1967 για τα 50 χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης.
Είναι το Νο 131 στην εργογραφία του σπουδαίου συνθέτη. Στο κεντρικό τμήμα του έργου υπάρχει και το «Τραγούδι των παρτιζάνων», που είχε γράψει για την ταινία των αδελφών Βασίλιεφ «Οι ημέρες του Βολοτσάγεφ». «Πριν από λίγους μήνες ήμουν στα στούντιο Mosfilm, όπου η παλιά ταινία των αδερφών Βασίλιεφ, για την οποία έγραψα τη μουσική, ετοιμαζόταν για επανέκδοση. Οταν το άκουσα ξανά, ένιωσα ότι το “Τραγούδι των παρτιζάνων” δεν μου είχε βγει άσχημα. Εντελώς απροσδόκητα “άκουσα” ολόκληρο το μελλοντικό συμφωνικό μου ποίημα και άρχισα να το γράφω…».
Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε στις 16 Σεπτέμβρη 1967, στη Μεγάλη Αίθουσα του Ωδείου της Μόσχας, ερμηνευμένη από την Κρατική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΣΣΔ.
Η συναυλία θα ολοκληρωθεί με την «Επετειακή Συμφωνία» του Βολοντιμίρ Θεμελίδη, γραμμένη το 1927, σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση και μια από τις ελάχιστες παγκοσμίως.
Πρόκειται για το πρώτο έργο του συνθέτη, το οποίο στράφηκε στο θέμα της επανάστασης. Στις 6 Νοέμβρη 1927 πραγματοποιήθηκε η πρώτη της εκτέλεση. Οι ακροατές την υποδέχτηκαν με τέτοιον ενθουσιασμό που ζητούσαν να επαναληφθεί το τρίτο μέρος της.
Στο έργο κυριαρχεί η ενεργή κίνηση. Το θέμα της συμφωνίας αποτελείται από ρωσικά και ουκρανικά θέματα τραγουδιού και χορού και μετρημένους αλλά έντονους τονισμούς από επαναστατικά τραγούδια και εμβατήρια, όπως το «Επέσατε Θύματα», «Γενναίοι Σύντροφοι» κ.ά.
Στο φινάλε της συμφωνίας μπλέκεται το παραδοσιακό ρωσικό τραγούδι «Οι βαρκάρηδες του Βόλγα» μαζί με τη «Διεθνή», φανερώνοντας το φωτεινό μέλλον της ανθρωπότητας, ένας σαφής υπαινιγμός ότι ο Θεμελίδης αντιλαμβανόταν τον αγώνα του σοβιετικού προλεταριάτου για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού ως ένα μεγάλο διεθνιστικό καθήκον.
Οπως σημειωνόταν στον πρόλογο του έργου, «ίσως να μην είναι όλες οι σελίδες της πρώτης παρτιτούρας πρωτότυπες και ισάξιες, αλλά αυτό αντισταθμίζεται από την εξαιρετική ειλικρίνεια, την ευρηματικότητα της έκφρασης και τη διακαή επιθυμία του συνθέτη να κατανοήσει και να ενσωματώσει στη δική του συμφωνία το επαναστατικό θέμα, τη νέα ζωή και το καινούργιο νόημα της εποχής».
Αξίζει μόνο να σημειώσουμε ότι το κοινό που θα βρεθεί στον Περισσό θα έχει την τύχη να ακούσει αυτό το έργο ολόκληρο. Πλέον, όπου παίζεται, κύρια στην Ουκρανία, απουσιάζει το τελευταίο μέρος του έργου… Οχι τυχαία, θα λέγαμε εμείς…
***
Σε σημείωμά του για τη συναυλία ο μαέστρος Χρήστος Ηλ. Κολοβός αναφέρει:
«Θεμελίδης και Σοστακόβιτς. Ο πρώτος πίστεψε και δούλεψε για την οικοδόμηση του σοσιαλιστικού ρεαλισμού στη μουσική, στην πατρίδα του, την Ουκρανία, ως νέος, φέρελπις και ώριμος συνάμα, δίνοντας είκοσι μεγάλα έργα στη σύντομη ζωή του (πέθανε 26 χρ. από βαριά πνευμονία), φτάνοντας να θεωρείται ο θεμελιωτής της ουκρανικής όπερας και μπαλέτου, όντας και λαμπρός μαέστρος, λογοτέχνης και λιμπρετίστας, ο δε δεύτερος στο ίδιο «μοτίβο» εξέλιξε και σφράγισε τη γραφή αυτή φτάνοντάς την στο απόγειο. Πολλά από τα στοιχεία φόρμας του μουσικού σοβιετικού 20ού αι. ενυπάρχουν στην «Επετειακή Συμφωνία»(1927) ως πράξεις συνθετικής γραφής για το νέο και το επαναστατικό.
Τιμή μου για δεύτερη φορά να διευθύνω στο πλαίσιο μιας ιστορικής επετείου που διοργανώνει η ΚΕ του ΚΚΕ στην έδρα της, δίνοντας στον Λαό μια μεγάλη συναυλία κλασικής μουσικής, γεγονός που το καθιστά και σε αυτόν τον τομέα ένα Κόμμα πρωτοποριακό, επαναστατικό, παράδειγμα προς μίμηση. Για τον επαναστάτη, τον ήλιο στον μαύρο ουρανό των αιώνων, Βλαντιμίρ Λένιν. Με τιμά η Κεντρική Επιτροπή που δέχτηκε να ερμηνεύσω με την ιστορική Συμφωνική της ΕΡΤ σε Πανελλήνια Πρώτη το έργο του Θεμελίδη, ενός από τους σπουδαίους ελληνικής καταγωγής συνθέτες που ανακάλυψε ο μουσικοδίφης Θωμάς Ταμβάκος.
Αντιστεκόμαστε με την απόλυτη μουσική. Γνώση και επανάσταση, αλληλένδετα». Πηγή: 902.gr
