του Γιάννη Μισιρλη (αφυπηρετησας καθηγητης Βιοιατρικης Τεχνολογιας Πανεπισημιο Πατρων)
Στις 22 Μαρτη 2023 δημοσιευτηκε μια «ανοιχτη επιστολη» που εκανε «ντορο» και προβληθηκε απο ολα τα μεγαλα πρακτορεια «ειδησεων» και τα παρακλαδια τους. Η επιστολη (των 1000 αρχικα υπογραφωντων, οπως διαφημιστικε, με πανω απο 32000 υπογραφοντες ως σημερα) απευθυνονταν κυριως σε «ειδικους», κυβερνησεων, μεγαλων πολυεθνικων πληροφορικης, ερυνητικων ιδρυματων κλπ, με την ΠΡΟΤΡΟΠΗ να βαλουν «φρενο» στην αναπτυξη/ερευνα συστηματων τεχνητης νοημοσυνης (ΤΝ), (https://futureoflife.org/wp-content/uploads/2023/04/FLI_Policymaking_In_The_Pause.pdf).
Οι κυριοι λογοι που προεβαλαν για αυτο ειναι οι μεγαλοι κινδυνοι για την ανθρωποτητα απο την ανεξελεγκτη αναπτυξη και χρηση των σχετικων τεχνολογιων. Η επιστολη καταληγει «…οραματιζομαστε ενα ανθηρο μελλον οπου η με υπευθυνοτητα αναπτυγμενη ΤΝ θα χρησιμοποιηθει για το καλο ολης της ανθρωποτητας».
Στους υπογραφοντες ξεχωριζουν ο Elon Musk (ο πλουσιοτερος ανθρωπος του πλανητη, με παντοειδεις εταιρειες, συνομιλητης κυβερνησεων κλπ) καθως και ιθυνοντες απο εταιρειες πληροφορικης, καθηγητες, δημοσιολογοι κλπ.
Προωθητικο ρολο για αυτην την ενεργεια παιζει μια μη κυβερνητικη οργανωση : Ινστιτουτο για το Μελλον της Ζωης (https://futureoflife.org/our-mission/). Ιδρυθηκε το 2015, ασχολειται με θεματα οπως το κλιμα, τα πυρηνικα, η βιοτεχνολογια η ΤΝ. Ενδιαφερον εχει το γεγονος οτι αναμεσα στους εξωτερικους συμβουλους της ειναι ο Elon Musk, οι ηθοποιοι/επικοινωνιολογοι Alan Alda, Morgan Freeman και διασημοι καθηγητες των ΗΠΑ.
Τι να συμβαινει αραγε; Πως και γιατι ετσι ξαφνικα (;) κινητοποιηθηκαν οι ηγεσιες κολοσσων των σχετικων τεχνολογιων και τα επιστημονικα μυαλα που (συν)-εργαζονται μαζι τους;
Ας δουμε ομως , εστω επιφανειακα, τι ειναι αυτη η τεχνολογια.
Στο πρωτοπορειακο κινηματογραφικο εργο του Φριτζ Λανγκ (Μετροπολις 1927) εμφανιζεται ενα ανθρωπομορφο ρομποτ (Μαρια) με εντυπωσιακες δυνατοτητες χειραγωγησης ανθρωπων.
Το 1950 ο A.M. Turing δημοσιευει στο περιοδοκο Mind εκτενη εργασια του ξεκινωντας με το ερωτημα «μπορουν οι μηχανες να σκεφτονται;» (https://redirect.cs.umbc.edu/courses/471/papers/turing.pdf).
Το 1956 θεωρειται η χρονια που δοθηκε τυπικα ο ορισμος της ΤΝ ως « η επιστημη και τεχνολογια κατασκευης νοημονων μηχανων» (σε ενα συνεδριο στις ΗΠΑ).
Στα επομενα 60 χρονια μια σειρα απο επιστημονικες εξελιξεις σε θεματα γλωσσων προγραμματισμου, αναπτυξης λογισμικου, τεχνολογιων αλληλεπιδρασης ανθρωπου με υπολογιστες, αναπτυξης ταχυτατων και ταυτοχρονα σμικρυμενων ολοκληρωμενων κυκλωματων, ευρειας διαδοσης του διαδικτυου (ας θυμηθουμε το 1997 οταν ενας υπολογιστης της ΙΒΜ νικησε τον παγκοσμιο πρωταθλητη στο σκακι Γκαρυ Γκασπαροφ) εβαζαν τα θεμελια μιας ποιοτικης αλλαγης.
Τη μεταβαση απο τα απλα ρομποτ στην ΤΝ.
Τα πρωτα προγραμματιζονται στο να εκτελουν συγκεκριμενες εντολες , χωρις να «ρωτουν» το γιατι.
Η ΤΝ, βασισμενη πλεον και σε τεραστιες «τραπεζες» δεδομενων (big data) που με την «εγκριση» μας η οχι χρησιμοποιουνται ως πρωτη υλη για να μαθαινουν οι μηχανες-υπολογιστες να εκτελουν, αλλα και να «σκεφτονται» αν πρεπει να εκτελουν, να διαλεξουν πως να εκτελουν, η, ακομα και να αναρωτηθουν ,αν θα εκτελεσουν η οχι.
Με αλλα λογια , καποιος μπορει να ορισει την ΤΝ ως μηχανες/υπολογιστες που εκτελουν πραξεις/διεργασιες για τις οποιες ειναι απαραιτητη Ανθρωπινη Νοημοσυνη (ΑΝ), οπως π.χ. η ληψη αποφασης για καποια ενεργεια η η επιλυση συνθετων προβληματων κλπ. Δηλαδη η ΤΝ προσομοιαζει την ανθρωπινη συμπεριφορα η και τη σκεψη και «εκπαιδευεται» για να λυνει συγκεκριμενα προβληματα.
Για να σχεδιαστουν τα συστηματα υπολογιστων που λειτουργουν ως ΤΝ απαιτηθηκαν και απαιτουνται γνωσεις απο φυσικα συστηματα, οπως π.χ. ο ανθρωπινος εγκεφαλος ( τα λεγομενα νευρωνικα δικτυα), εξελιγμενα μαθηματικα (οπως η ασαφης λογικη) κλπ. .Επι πλεον τα συνεχως εξελισσομενα μικροκυκλωματα (τα λεγομενα «τσιπακια») και οι ασυλληπτες σε μεγεθος βασεις δεδομενων απο οπου αντλει η ΤΝ τις πληροφοριες της για να δρασει!
Αυτες οι βασεις δεδομενων εμπεριεχουν ψηφιοποιημενα οτιδηποτε εχει γραφτει (βιβλια-εφημεριδες κλπ), εχει φωτογραφηθει (και κινηματογραφηθει), εκφρασεις προσωπων, αποτυπωμενες «ψυχικες» εκφρασεις. Μαλιστα με τετοιο τροπο που με μια-δυο φρασεις –κλειδια η ΤΝ μπορει να παραξει ολοκληρα κειμενα, σεναρια, βιβλια και μαλιστα σε διαφορες γλωσσες και διαφορετικων πλοκων…για καθε γουστο!
Καποιες απο τις εφαρμογες/επιπτωσεις συμβαινουν ηδη. Βιβλια, κινηματογραφικα σεναρια (προσφατη απεργια των σεναριογραφων του Χολυγουντ), μουσικα εργα, αλλα και οχηματα χωρις οδηγο, διαλογοι με «πλατφορμες» οπως το ChatGPT-4 και παρομοια (αλλων εταιρειων).
Ειναι προφανες οτι για να αναπτυσσεται τοσο γρηγορα, και να υπαρχει μεγαλος ανταγωνισμος των σχετικων εταιρειων (Google. Mictosoft, Apple, OpenAI, Deepmind και πολλες αλλες) θα υπαρχουν πολλες εφαρμογες που θα αποφερουν τεραστια κερδη!
Αυτο λοιπον που φαινεται οτι θορυβησε τους μεγιστανες των τεχνολογικων εταιρειων τοσο οσο να τοποθετηθουν δημοσια για μια εθελοντικη προσπαθεια μειωσης της ταχυτητας εξελιξης των μηχανων/ΤΝ ειναι, πραγματι η ανεξελεγκτη ταχυτητα!
Πριν απο μερικα χρονια (συνεντευξη στο BBC 2014) o Stephen Hawking (θεωρητικος φυσικος , καθηλωμενος σε ειδικη αναπηρικη καρεκλα, που βοηθηθηκε απο την τοτε ΤΝ, π.χ. στην ομιλια του) προειδοποιησε για σοβαρη πιθανοτητα εξαλειψης του ανθρωπινου ειδους απο την εξελιξη της ΤΝ.
Ο συλλογισμος του απλος. Οι ανθρωποι, που περιοριζονται απο την αργη βιολογικη εξελιξη, δεν θα μπορεσουν να ανταγωνιστουν τις μηχανες ΤΝ που, οπως δειχνει η δυναμικη τους, θα μπορουν απο μονες τους να ανασχεδιαζονται με ακομα μεγαλλιτερη ταχυτητα.
Τον περασμενο μηνα οι Biden-Harris συναντηθηκαν στο Λευκο Οικο με τους επικεφαλης ορισμενων απο τις γνωστες εταιρειες της ΤΝ για να κατανοησουν (Προεδρος και Αντιπροεδρος) τα προβληματα, και να βοηθησουν (οι εταιρειες) για την προστασια προσωπικων δεδομενων, να μειωθει η διαχυση παραπληροφορησης (ειδικα για τις εκλογες στις ΗΠΑ το 2024) και αλλα ευχολογια. Μεχρι και ‘Διακηρυξη Δικαιωματων την εποχη της ΤΝ» προωθουν οι ΗΠΑ, και βεβαια σχετικες πρωτοβουλιες προωθουνται στην Ευρωπαικη Ενωση.
Εκτος απο προφανη σοβαρα ζητηματα που προκυπτουν (εχουν αρχισει να προκυπτουν) αναφορικα με την εργασια (θεσεις εργασιας, ηθικα ζητηματα, διαδραση μεχανων-ανθρωπων κλπ), που χρειαζεται ιδιαιτερη συζητηση, υπαρχει ενα ακομα στοιχειο, αξιο μνημονευσης : η αναπτυξη της συναισθηματικης ΤΝ (Emotion Artificial Intelligence). Σε μια αναφορα (https://business.blogthinkbig.com/can-artificial-intelligence-understand-emotions/) μια εταιρεια στη Βοστωνη χρησιμοποιησε 6 εκατομυρια προσωπα απο 87 χωρες για να εκπαιδευσει αλγοριθμους βαθιας μαθησης. σκοπος της εκπαιδευσης αυτης ηταν να συσχετισει σωματικες στασεις/εκφρασεις και μοτιβα ομιλιας με συναισθηματα και σκεψεις!
Τα πολυ περιορισμενα που παρατεθηκαν πιο πανω στοιχειοθετουν οτι στις αρχες της 3ης δεκαετιας αυτου του αιωνα συντελουνται τεχνολογικες εξελιξεις που προβληματιζουν ακομα και τους, επιδιωκοντες αυξηση των κερδων τους, τεχνολογικους κολοσσους.
Την ιδια στιγμη μικροι και μεγαλοι πολεμοι και απειλες νεων πολεμων βρισκονται στην ημερησια διαταξη, με νεα εξοπλιστικα προγραμματα (εκει να δεις εφαρμογες της ΤΝ). Οι επιπτωσεις των πολεμων, της εν γενει παραγωγικης διαδικασιας με μοναδικο γνωμονα το κερδος στη δραστικη υποβαθμιση του «περιβαλλοντος» της Γης μας, οι επιδημιες, οι θανατοι παιδιων απο πεινα, και τοσα αλλα συνεχιζουν ακαθεκτα στον καπιταλισμο.
Δεν αποτελει ενδιαφερουσα αντιφαση το γεγονος οτι το καμπανακι κινδυνου το χτυπουν αυτοι που δημιουργουν τις συνθηκες για να γιγαντωθει ο κινδυνος;
Πολλοι, καλοπροαιρετοι, θιασωτες της προοδου (προοδου ? τι σημαινει ακριβως?) διατεινονται οτι απο την προιστορικη εποχη ακομη, οταν εμφανιζονταν νεα εργαλεια, νεες μηχανες και τεχνολογιες κλπ. υπηρχε παντα μια αρχικη σκεπτιστικη σταση, που εφτανε μεχρι και το σαμποταρισμα (λουδιτες), εως οτου η πραξη αποδειξει τη χρησιμοτητα της νεας εφευρεσης. Και η «ιστορια» αποφαινεται οτι πραγματι απελευθερωνονται παραγωγικες δυναμεις που σε ενα κοινωνικο συστημα οπου δεν θα επιδιωκεται με καθε τροπο η αυξηση του ποσοστου του κερδους, σε ενα συστημα οπου θα προτασσεται η ευημερια ολων των εργαζομενων, με σεβασμο στο περιβαλλον. Με αλλα λογια σε ενα σοσιαλιστικο συστημα η χρηση των εφαρμογων των εφευρεσεων ( τροχος, αροτρο,…ατμος, ηλεκτρισμος, υπολογιστικα συστηματα) μαζι με την παλλαικη συμμετοχη στις σχετικες αποφασεις θα απεβαινε προς οφελος των εργαζομενων , επομενως και ολης της ανθρωποτητας.
Με την ΤΝ, πιθανως, να εχουμε την αναδειξη μιας τεχνολογιας που αυτονομειται απο την εποπτεια της ανθρωπινης λογικης, που οχι μονο δεν υποτασσεται σε αυτην, αλλα ενδεχεται να φτασει σε ταχυτητες ληψης αποφασεων και επενεργειων που να υποδουλωσει την ανθρωπινη νοημοσυνη. Και αυτο, ως επακολουθη συνεπεια, ανεξαρτητα απο την οργανωση της κοινωνιας!
Ειναι αναγκη επομενως να ενσκυψει η εργατικη ταξη, τα συνδικατα της, η πολιτικη τους εκφραση, δηλαδη το ΚΚΕ, το παγκοσμιο κομμουνιστικο κινημα και αλλες φιλειρηνικες δυναμεις στην κατανοηση, κατα το δυνατον, ολων των ζητηματων που απορρεουν απο την εξελιξη και προωθηση των τεχνολογιων ΤΝ.
