Το ΚΚΕ τιμά σήμερα τον κομμουνιστή διανοούμενο Δημήτρη Γληνό, με αφορμή τα 80 χρόνια από τον θάνατό του, με μια μεγάλη εκδήλωση που διοργανώνουν το Τμήμα Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ, η ΤΟ Εκπαιδευτικών και η ΤΟ Πανεπιστημίων – Ερευνας της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ.
Η εκδήλωση θα γίνει στις 6.30 μ.μ., στην έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ στον Περισσό (λεωφ. Ηρακλείου 145).
Θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.
Παρεμβάσεις θα κάνουν οι: Θοδωρής Κωτσαντής, Γραμματέας του ΚΣ της ΚΝΕ, Δημήτρης Κοιλάκος, μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ, και Βασίλης Μόσχος, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ.
Με αφορμή την εκδήλωση, ο «Ριζοσπάστης» συνεχίζει σήμερα τη δημοσίευση κειμένων του κομμουνιστή διανοούμενου και ρίχνει το βλέμμα του στην περίοδο που ο Δημήτρης Γληνός εξορίστηκε στον Αη – Στράτη από τη δικτατορία του Γεωργίου Κονδύλη. Πήγε στον Αη – Στράτη τον Οκτώβρη του 1935 με το πλοίο «Μαρία Λ.» μαζί με τον Κώστα Βάρναλη κι έμεινε για μικρό χρονικό διάστημα, καθώς στις αρχές του Γενάρη δόθηκε γενική αμνηστία στους πολιτικούς κρατούμενους. Το 1936, στο ταξίδι της επιστροφής του από τον Αη – Στράτη, ο Δημήτρης Γληνός ανακοίνωσε δημόσια την προσχώρησή του στο Κομμουνιστικό Κόμμα.
Ο ήρωας και τα παιδιά
Εδώ (επιφυλλίδα στον «Ριζοσπάστη», Φλεβάρης 1936) ο Γληνός εξιστορεί ότι ένας απόστρατος Ελληνας ναύαρχος έπαθε σύγκρυο διαβάζοντας στην εφημερίδα πως τα παιδιά από το Γυμνάσιο της Λήμνου ετοίμασαν θετική υποδοχή για τους κρατούμενους από τον Αη Στράτη που πέρασαν από το νησί τους και… ως αντίδοτο πρότεινε στον γυμνασιάρχη της Λήμνου να πάει τα παιδιά να τους μιλήσει ο φαροφύλακας του νησιού Γ. Καραγιαννίδης, που ήταν ήρωας των Βαλκανικών πολέμων στα Δαρδανέλια. Ετσι κι έκανε ο γυμνασιάρχης…
Τα παιδιά καθίσανε στο απάγκιο στη μικρή κατηφοριά πίσω από τον φάρο. Και ο γερο-φαροφύλακας, ο ήρως των Δαρδανελίων, τους είπε με φωνή λίγο βραχνή μα σταθερή:
«Αληθινά, παιδιά μου, με συγκινήσατε πολύ με την τιμή που μου κάματε και με το χειροφίλημα, που δεν τ’ αξίζω. Εγώ δεν έκαμα τίποτα το εξαιρετικό. Ολοι μισούσαμε τον Τούρκο και ποθούσαμε τη Λευτεριά μας. Επρεπε λοιπόν ν’ αγωνιστούμε και ο καθένας να κάνει ό,τι μπορεί. Εκαμα κι εγώ εκείνο που μπορούσα. Αν αυτό λέγεται πατριωτισμός ή λέγεται ηρωισμός δεν ξέρω. Αυτά τα ξέρουνε οι κύριοι δάσκαλοι από δω και θα σας τα εξηγούνε βέβαια. Αν θέλετε όμως να σας πω κι εγώ τη γνώμη μου, μάθετε το λοιπόν, πως δεν είμαι καθόλου ικανοποιημένος απ’ αυτό που έκαμα. Οχι γιατί η πατρίδα, ύστερα από χίλια βάσανα με έριξε εδώ στον ξερόβραχο, για να μην πεθάνω της πείνας. Οχι γιατί τρεις φορές ως τώρα μ’ έπαψαν, για να διορίσουνε άλλους που τους ήθελε το κόμμα κι αναγκάστηκα να πάω στην Αθήνα να παρακαλέσω να μην κόψουνε το ψωμί των παιδιών μου. Αλλος καημός με τρώει εδώ στην ερημιά μου, που όλα τα συλλογίζουμαι μέρα – νύχτα όντας μόνος με το κύμα και τους γλάρους που πετούν εδώ τριγύρω.
Την τούρκικη σκλαβιά τη βγάλαμε από τα περισσότερα μέρη μα τη ΣΚΛΑΒΙΑ δεν τη βγάλαμε. Πέσαμε σ’ άλλον τύραννο. Τι το όφελος; Ο ζαπτιές φορεί τώρα πηλήκιο με κορώνα μα είναι σταυρωτής πολύ χειρότερος από τον Τούρκο. Ο φοροεισπράχτορας κυνηγάει τον φτωχό κεχαγιά και του παίρνει και το πάπλωμα που σκεπάζονται τα παιδιά του και το χάλκωμά του. Τα χαράτσια και τα δοσίματα είναι τώρα περισσότερα. Και οι Ελληνες αγάδες και οι μπέηδες έχουνε τα παλάτια τους στην Αθήνα, όπως τα ‘χανε οι Τούρκοι μπέηδες στον Βόσπορο, στο Μπουγιούκ Ντερέ και στα νησιά του Μαρμαρά, χτισμένα από το αίμα του ραγιά. Και ο ραγιάς έμεινε πάλι ο ίδιος. Η πείνα και η φτώχεια του και η αρρώστια και η κακομοιριά του και η στραβομάρα του έμειναν στη θέση τους. Τι το όφελος; (…)
Ερχεται λοιπόν στη σειρά του κάτι άλλο. Δεν μπορώ να το πω καλά – καλά τι είναι αυτό. ΜΑ ΤΟ ΙΔΙΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΠΟΥ Μ’ ΕΚΑΜΕ ΣΤΑ 1912 ΝΑ ΠΟΛΕΜΩ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ, ΜΟΥ ΛΕΕΙ ΣΤΗΝ ΨΥΧΗ ΚΑΤΑΒΑΘΑ, ΠΩΣ ΚΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΚΟΜΑ, ΓΙΑ ΝΑ ΙΔΟΥΜΕ ΑΛΗΘΙΝΗ ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΗ ΕΜΕΙΣ, Ο ΦΤΩΧΟΣ ΛΑΟΣ, ΟΙ ΡΑΓΙΑΔΕΣ.
Από το φανάρι τούτο εδώ αγναντεύω πότε μέσα στη θολούρα της νοτιάς, πότε πιο ξεκάθαρα εκεί στο γαλάζιο βάθος, το νησάκι τ’ Αϊ Στράτη. Κάθε νύχτα μιλάει το φανάρι από τον τηλέγραφό του και το κοιτάζω ώρες πολλές. Απάνω κει μαθαίνω πως πηγαίνουν εξορία τους κομμουνιστάδες, τους μπολσεβίκους, τους επαναστάτες. Ε, λοιπόν, παιδιά μου, τους ανθρώπους αυτούς εγώ τους αγαπώ. Τους νοιώθω σαν να είναι αδέρφια μου. Νοιώθω, ΠΩΣ ΤΩΡΑ ΚΑΝΟΥΝΕ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΔΟΥΛΕΙΑ, που έκαμα και εγώ στα 1912. Τον τύραννο αυτοί τον πολεμούν. Και χύνουνε το αίμα τους και χτυπιούνται και πηγαίνουνε στις φυλακές και στις εξορίες και αντέχουνε σ’ όλα αυτά τα μαρτύρια για να δώσουνε λυτρωμό στον ραγιά. (…)
Γι’ αυτό ανήμερα τα Χριστούγεννα, όταν πέρασε δω κάτω από τον βράχο μια μπενζίνα γεμάτη από δαύτα τα παιδιά που γύριζαν από την εξορία, τους χαιρέτησα κουνώντας το σκούφο μου, όπως έκανα στο 1912 χαιρετίζοντας τα ναυτόπουλα, που μέσα στην άγρια τραμουντάνα έκοβαν βόλτες έξω από τα Νταρντανέλια».
Ο γέρος φαροφύλακας σώπασε. Οσο μιλούσε ο γέρος, τ’ αφτιά του γυμνασιάρχη έπεφταν και τώρα κοίταξαν κατά τη γη. Κατσουφιασμένος σηκώθηκε χωρίς να πει λέξη. Μα στα μάτια των παιδιών έλαμπε μια κρυφή χαρά και ένα μυστικό φως και στα χείλη τους ζωγραφιζόταν ένα ειρωνικό χαμόγελο.
Στο βαπόρι που τους μετέφερε στον Αη – Στράτη (δεύτερος στην πρώτη σειρά από αριστερά ο Δ. Γληνός, τέταρτος ο Κ. Βάρναλης)
Στην εξορία
Τον Οκτώβρη του 1935 ο Δ. Γληνός εξορίστηκε μαζί με τον Βάρναλη στον Αη – Στράτη από τη δικτατορία του Γεωργίου Κονδύλη. Τότε ο Βάρναλης έγραψε το παρακάτω ποίημα:
Μας σιδεροδέσανε τα χέρια
και μας κλείσαν ολούθε μαλιγχέρια.
Μας μετρήσανε, κάπου εξηνταριά,
και μας ζυγιάσαν την ψυχή – βαριά!
Μουδιάσανε σφιχτόδετα καιρό
χέρι δεξί με χέρι αριστερό.
Μουδιασμένο και τ’ άλλο μας που εκράτει
βαλίτσα ή δέμα για τον Αη – Στράτη.
Κατάχαμ’ Αρετή, Μυαλό και Νιάτα,
τον κάλλιον ο χειρότερος επάτα…
Τυχερέ, κείνο τ’ άθλιο δειλινό
σε δέσαν με το Δάσκαλο Γληνό.
Μεγάλα μάτια αστραφτερά, στητός
κι ατάραγος πάνου απ’ τη Μοίρα αφτός.
Κοιτούσε την ερχόμενην ευδία,
σα νευρικός από την αηδία.
Μαζί μας, τελεφταίοι, με το βαπόρι
πρεζάκηδες, αλάνια, λαθρεμπόροι,
ξεπίτηδες, για να φανεί, πως ίσια
λογιούνται ή Λεφτεριά και τα χασίσια.
Μα το καλογεράκι απ’ τ’ Αγιονόρος
που πέταξε τα ράσα ο θεοφόρος
και το πιάσανε νύχτα στην Ομόνοια
με ξουρισμένα χείλια και σαγόνια,
μαζί μας δεν το δέσανε. Βλακεία
να πομπέψουν Πατρίδα και θρησκεία!
Ετσι μας εφορτώσαν στο βαπόρι
τους πατριώτες οι πατριδεμπόροι.
Εξορία στο Λαό, χέρια δεμένα,
για να ‘ρθει ο εξορισμένος απ’ τα ξένα,
να χωρίσει το έθνος και να βάλει
τη μια μεριά να πολεμάει την άλλη.
Με αφορμή τα 80 χρόνια από τον θάνατο του Δ. Γληνού, ο Ομιλος Εκπαιδευτικού Προβληματισμού, που εκδίδει το περιοδικό «Θέματα Παιδείας», επανέκδωσε το βιβλίο «Αρθρα και Μελέτες του Δημήτρη Γληνού στην παράνομη ΚΟΜΕΠ της γερμανικής κατοχής» (περιλαμβάνει άρθρα του Γληνού, που δημοσιεύτηκαν ανυπόγραφα στην ΚΟΜΕΠ την περίοδο που ήταν μέλος του Πολιτικού της Γραφείου, καθώς και το σχέδιο εισήγησής του στη 10η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ και την ατελείωτη μελέτη «Τα σύγχρονα προβλήματα του ελληνισμού»).
Το βιβλίο θα διατίθεται στην τιμή των 8 ευρώ στην αυριανή εκδήλωση στον Περισσό, μαζί με άλλες εκδόσεις του Ομίλου, καθώς και τεύχη του περιοδικού «Θέματα Παιδείας». Ανάμεσά τους και το αφιερωματικό τεύχος στον Δημήτρη Γληνό (τχ. 15-16) με τα παιδαγωγικά και πολιτικοκοινωνικά άρθρα του της περιόδου 1931-1936.
