«Η συνεχής μετάθεση των ελληνοτουρκικών ζητημάτων στο μέλλον δεν ωφελεί κανέναν». Με αυτήν τη φράση από το βήμα της Βουλής στην ομιλία του επί των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης περιέγραψε τις «καλές προθέσεις» με τις οποίες η ελληνική κυβέρνηση προσεγγίζει την επικείμενη συνάντηση Μητσοτάκη- Ερντογάν η ο οποία θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Τετάρτη στο Βίλνιους της Λιθουανίας, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ.
Αυτή ακριβώς η τοποθέτηση του νέου Υπουργού Εξωτερικών περιγράφει και τη διάθεση της κυβέρνηση να επισπεύσει τις διαδικασίες για την αναζήτηση διευθετήσεων στα ελληνοτουρκικά εγκαταλείποντας την «παραδοσιακή γραμμή» της ελληνικής διπλωματίας που υποστηρίζει ότι καλό είναι τα πράγματα στα ελληνοτουρκικά να μείνουν ως έχουν, μέχρι να εμφανιστεί πιο ευνοϊκή συγκυρία για τις ελληνικές επιδιώξεις
Γιατί τώρα
Αν φέρουμε στο μυαλό μας το κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις πριν το χτύπημα των σεισμών στην Τουρκία δύσκολα θα μπορούσαμε να φανταστούμε πως θα ήταν εφικτή μια συνάντηση Μητσοτάκη- Ερντογάν. Δεν είναι ωστόσο το τρομακτικό χτύπημα του Εγκέλαδου που δέχθηκε η Τουρκία ο καθοριστικός παράγοντας που δρομολόγησε την διαδικασία (μια ακόμη από απ τις πολλές που έχουμε δει και στο παρελθόν) της ελληνοτουρκικής προσέγγισης. Οι καθοριστικοί παράγοντες είναι:
- ότι σε Ελλάδα και Τουρκία εμφανίζονται ταυτόχρονα δύο ηγέτες με νωπή εντολή και περιθώρια κινήσεων που ενδεχομένως επιτρέπουν δυνατότητες απορρόφησης του πολιτικού κόστους που συνεπάγονται οι όποιοι συμβιβασμοί.
- Η ισχυρή πίεση της Ουάσιγκτον για «αμερικανική ειρήνη» στην νοτιοανατολική Μεσόγειο για μια σειρά από λόγους συμπεριλαμβανομένης και της διαχείρισης (εξόρυξη- διακίνηση) των ενεργειακών πόρων της περιοχής
- Η ευρεία ατζέντα των αμερικανοτουρκικών διαφορών και η ανάγκη της Ουάσιγκτον να κρατήσει εντός δυτικής τροχιάς την Τουρκία, έστω κι αν χρειαστεί- σύμφωνα με τη διατύπωση έμπειρου Έλληνα διπλωμάτη- «να γυαλίσει τα παπούτσια του Ερντογάν με ελληνική γλώσσα».
Το αμερικανικό «μασάζ» στον Κυριάκο Μητσοτάκη άλλωστε ξεκίνησε με το τηλεφώνημα του ίδιου του Μπάιντεν στον Μητσοτάκη με αφορμή την επανεκλογή του. Στην ανακοίνωση που εξέδωσε ο Λευκός Οίκος μετά το τηλεφώνημα επισημάνθηκε ότι οι δύο ηγέτες δεσμεύτηκαν να εργαστούν για τη σταθερότητα στην περιοχή συμπεριλαμβανομένου και του Αιγαίου. Η λεπτομερής υποβολή των αμερικανικών προσδοκιών από τη συνάντηση Ερντογάν_ Μητσοτάκη έγινε με δεύτερο τηλεφώνημα που δέχθηκε προ ημερών ο πρωθυπουργός από τον Αμερικανό Υπουργό εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν.
Ποιοι θα καθίσουν στο τραπέζι
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η τρέχουσα διαβούλευση για το ποιοι τελικά θα καθίσουν στο τραπέζι της συζήτησης δίπλα από τον Μητσοτάκη και τον Ερντογάν. Από ελληνικής πλευράς όπως όλα δείχνουν τον πρωθυπουργό θα υποστηρίζουν , ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, η υφυπουργός Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και πιθανότατα η διευθύντρια του διπλωματικού του γραφείου Άννα Μαρία Μπούρα.
Από τουρκικής πλευράς τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα συνοδεύσει ο τούρκος υπουργός εξωτερικών και πρώην ισχυρός άντρας της ΜΙΤ Χακάν Φιντάν, ο επικεφαλής Σύμβουλος του Τούρκου Προέδρου Ακίφ Τσαγκατάϊ Κιλίτς και πιθανότατα, ο νυν επικεφαλής της ΜΙΤ και πρώην σύμβουλος του Ερντογάν Ιμπραήμ Καλίν.
Αυτή η σύνθεση έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αν λάβει κανείς υπόψη του ότι η Μπούρα και ο Καλίν είχαν φέρει σε πέρας τις μυστικές διαπραγματεύσεις το καλοκαίρι του 2020 προκειμένου να συμφωνηθούν μέτρα (ανταλλάγματα) για την απόσυρση του τουρκικού ωκεανογραφικού Ορούτς Ρέις που έφτασε να «ερευνά» μέχρι και μόλις 6,5 μίλια από τις ακτές του Καστελόριζου, της Ρόδου και της Κρήτης.
Τι είναι προς συζήτηση
Οι μυστικές διαπραγματεύσεις Μπούρα – Καλίν το καλοκαίρι του 2020 έγιναν υπό την αιγίδα της Γερμανίας (συμμετείχε ο σύμβουλος του Γερμανού Καγκελάριου) αλλά υπό στενή αμερικανική εποπτεία. Εκεί συμφωνήθηκε η συνέχιση της συζήτησης στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ (στενότερος αμερικανικός έλεγχος) έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός αποσυμπίεσης των ελληνοτουρκικών εντάσεων, μέσα από τη μείωση του στρατιωτικού αποτυπώματος στη μεθόριο των δύο χωρών.
Έκτοτε σε πρώτο πλάνο με δημόσιες τοποθετήσει της η τουρκική ηγεσία έφερνε το «αίτημα» για αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών, το οποίο ήταν αδύνατο να ικανοποιήσει η κυβέρνηση με τον ρυθμό που απαιτούσαν η Αγκυρα αλλά και οι διαμεσολαβητές, γεγονός που προκάλεσε την οργή και τις προσωπικές επιθέσεις του Ερντογάν κατά του Μητσοτάκη.
Τα πράγματα, ωστόσο, ομαλοποιήθηκαν με αφορμή τις ελληνικές προσφορές οπλικών συστημάτων της αεράμυνας των νησιών στους Ουκρανούς κατ απαίτηση του ΝΑΤΟ (Αμερικανών)
Με δεδομένες τις θέσεις των δύο χωρών (η Ελλάδα αναγνωρίζει επίσημα την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας ως μοναδική διαφορά, και η Τουρκία έχει μια ολόκληρη γκάμα απαιτήσεων που ξεκινά από την αποστρατιωτικοποίηση, την αμφισβήτηση ελληνικής κυριαρχίας επί νησιών βράχων και βραχονησίδων κλπ) είναι προφανές ότι ελληνοτουρκικός διάλογος δεν είναι δυνατό να υπάρξει.
Αυτό που μπορεί να υπάρξει (και αυτός είναι ο στόχος της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν) είναι η συμφωνία για μια μεθόδευση που στο ημίφως των μυστικών διαβουλεύσεων θα αφαιρέσει σιγά σιγά κάποια αγκάθια από την ελληνοτουρκική τρέχουσα πραγματικότητα.
Παράδειγμα μιας τέτοιας μεθόδευσης που έγινε ήδη από την Αθήνα πριν τη συνάντηση στο Βίλνιους ήταν η αστραπιαία αστυνομική επιχείρηση – η οποία δεν έλαβε την προσοχή που της αναλογούσε από τα ΜΜΕ- με την οποία η κυβέρνηση ικανοποίησε ένα πάγιο τουρκικό αίτημα: έκλεισε τη προσφυγική δομή του Λαυρίου όπου επί δεκαετίες φιλοξενούνταν Κούρδοι πρόσφυγες δίνοντας στην Άγκυρα τη δυνατότητα να κατηγορεί την Αθήνα ότι φιλοξενεί τρομοκράτες και υποθάλπει τη δράση τους κατά της Τουρκίας.
Υ.Γ. Προσοχή στην Κύπρο
Το κυπριακό για δεκαετίες αποτελεί ανάχωμα που εμποδίζει την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων καθώς καμία ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να προχωρήσει σε διευθετήσεις με την Τουρκία αγνοώντας την κατοχή της μισής Κύπρου. Η διάλυση, ωστόσο αυτού του αναχώματος προχωρά συστηματικά, τόσο από την Τουρκία όσο και από συμμάχους και εταίρους.
Η προσπάθεια της Άγκυρας να υπενθυμίσει πάγιες αξιώσεις ακόμη και λίγες μέρες πριν τη συνάντηση Μητσοτάκη- Ερντογάν είναι αξιοσημείωτο ότι εκδηλώνονται (σχετικά με την Κύπρο) και με την αμερικανική ανοχή/ συμπαράσταση.
Σύμφωνα με πληροφορίες οι ΗΠΑ στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ φέρονται να έχουν αποδεχτεί το αίτημα της Άγκυρας η Κύπρος να περιγράφεται με γεωγραφικές συντεταγμένες και όχι με το όνομά της (Κυπριακή Δημοκρατία) στους χάρτες της συμμαχίας.
Η εν λόγω προσπάθεια, θα πρέπει να σημειωθεί, αποτελεί την τελική κατάληξη μιας διαδικασίας που ξεκίνησε από την υπονόμευση του δόγματος (Ανδρέας Παπανδρέου) του ενιαίου αμυντικού χώρου Ελλάδας και Κύπρου με την πραγματοποίηση μάλιστα κοινών ασκήσεων, οι οποίες (επί Σημίτη) γίνονταν για ένα διάστημα επί χάρτου για να καταργηθούν εντελώς μετά από λίγο και να καταλήξουμε σήμερα στην προώθηση του αιτήματος να για απαλοιφή ακόμα και του ονόματος της κυπριακής δημοκρατίας από τους χάρτες της συμμαχίας…. Πηγή: topontiki.gr
