Πριν από εβδομήντα τέσσερα χρόνια, στις 28 Μαρτίου 1950 έφευγε από τη ζωή, μια σημαντική εκκλησιαστική προσωπικότητα, που ξεχώρισε για την προσφορά της στο λαό και γι’ αυτό διώχθηκε από το μεταπολεμικό-εμφυλιακό κράτους του δοσιλογισμού και της υποτέλειας. Ο μητροπολίτης Χίου Ιωακείμ Στρουμπής, ο οποίος μαζί με τους μητροπολίτες Κοζάνης Ιωακείμ και Ηλείας Αντώνιο αποτέλεσαν την τριάδα των ιεραρχών που εντάχθηκαν στο ΕΑΜ, πέθανε πάμπτωχος, μετά την δίωξη του και την καταδίκη του σε μια στημένη εκκλησιαστική δίκη, μέσα στο κλίμα της τρομοκρατίας των σκοτεινών ημερών του 1946.
Και έπρεπε να περάσουν εβδομήντα ένα χρόνια και να φτάσουμε στο 2021 για να αποκαταστήσει επίσημα η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος , αυτό τον κληρικό που τίμησε το ράσο του. Αλήθεια πόσο μίσος και εμπάθεια έκρυβε αυτή η καθυστέρηση της αποκατάστασης του Ιωακείμ, από τους «Αγίους» ( έτσι προσφωνούνται μεταξύ τους οι δεσποτάδες) λαμπροστολισμένους ιεράρχες; Πόσο μίσος έκρυβαν όλοι αυτοί που δίκασαν τον «εν Χριστώ αδελφό τους», την ώρα που δεν βρήκαν μια λέξη να πουν για το όργιο τρομοκρατίας από τις παρακρατικές συμμορίες, τα κομμένα κεφάλια αγωνιστών, τα φριχτά βασανιστήρια, τις εκτελέσεις ολόκληρων οικογενειών, στην Ελλάδα εκείνων των ημερών;
Ο Ιωακείμ Στρουμπής, ένας ιεράρχης , βυζαντινής κοπής, μεγαλοπρεπής στα λειτουργικά του καθήκοντα αλλά και ταπεινός στις σχέσεις του με τον απλό λαό , απ’ όποια θέση κι αν βρέθηκε, γεννήθηκε το 1880 στα Θυμιανά της Χίου. Οι διώξεις του για την εθνική του δράση ξεκίνησαν από την τουρκοκρατούμενη Ρόδο και τη Μακεδονία, όπου καταδικάστηκε σε θάνατο. Το 1916 συντάχθηκε με το κίνημα της Εθνικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη. Το 1924 εκλέχτηκε μητροπολίτης Καρδαμύλων και στη συνέχεια, το 1933, μητροπολίτης Χίου. Στα χρόνια της κατοχής στάθηκε δίπλα στο δοκιμαζόμενο λαό του νησιού και θεώρησε χρέος του να ενταχθεί στο ΕΑΜ για να πολεμήσει τους γερμανούς κατακτητές.
Το Φλεβάρη του 1945, κι ενώ οι συνομιλίες στη Βάρκιζα βρίσκονταν στο πιο κρίσιμο σημείο τους, η Ιερά Σύνοδος αποφάσιζε την παραπομπή των μητροπολιτών που εντάχθηκαν στο ΕΑΜ στο πρωτοβάθμιο συνοδικό δικαστήρια γιατί τάχα μου εγκατέλειψαν το ποίμνιό τους και τάχθηκαν με τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.
Δοσίλογοι και συμβιβασμένοι απέναντι στον αντιστασιακό Ιωακείμ
Δύο παρατηρήσεις για το κλίμα εκείνων των ημερών:
Πρώτη παρατήρηση: Πρόεδρος της Συνόδου ήταν τότε ο μητροπολίτης Ιωαννίνων Σπυρίδων, ο ιεράρχης που μαζί τους στρατηγούς του μετώπου (τον Τσολάκογλου που έγινε ο πρώτος δοσίλογος «πρωθυπουργός, τον Μπάκο που έγινε «υπουργός» Άμυνας κ.α.) οδήγησε στην ταπεινωτική παράδοση του ελληνικού στρατού στο μέτωπο της Αλβανίας. Ο τότε αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός είχε διοριστεί αντιβασιλιάς από τους εγγλέζους , όπως και είχε οριστεί αρχιεπίσκοπος, σε μια στημένη Ιερά Σύνοδο από την πρώτη δοσιλογική «κυβέρνηση» το 1941.
Δεύτερη παρατήρηση: Μαζί με τους ΕΑΜικους μητροπολίτες παραπέμφθηκαν στο δικαστήριο και μητροπολίτες φοβιτσιάρηδες που εγκατέλειψαν το ποίμνιό τους; και κατέφυγαν στη σιγουρία της Αθήνας. Όλοι αυτοί οι «γενναίοι» αθωώθηκαν, οι ΕΑΜικοί …καταδικάστηκαν!
Τον Απρίλη του ’45 οι μητροπολίτες Ηλείας και Κοζάνης κηρύχθηκαν έκπτωτοι και δυο χρόνια μετά καθαιρέθηκαν για να αποκατασταθούν στον επισκοπικό βαθμό, όχι όμως και στις μητροπόλεις τους, στη δεκαετία του ’60.
Τον Οκτώβρη του ’45, άρχισε η εκκλησιαστική ανάκριση και κατά του μητροπολίτη Χίου. Βασικό στοιχείο του «κατηγορητηρίου» ήταν ένα έγγραφο που έστειλαν στη Σύνοδο διάφοροι εθνικόφρονες της Χίου με κορυφαίο τον …διορισμένο από τη δοσιλογική κυβέρνηση νομάρχη Χίου Ελευθέριο Πρόκο που αντί να καθήσει στο σκαμνί για τη δοσιλογική του δράση έγινε κατήγορος του αντιστασιακού μητροπολίτη!
Λεπτομέρεια: Τις μέρες που άρχισε η ανακριτική διαδικασία ο Ανώτατος Διοικητής των Συμμαχικών Δυνάμεων Μεσογείου βρετανός στρατάρχης Αλεξάντερ έστειλε στον Ιωακείμ έγγραφο στο οποίο του εξέφραζε την ευγνωμοσύνη του για τη βοήθεια που προσέφερε στον συμμαχικό αγώνα!
«Στάθηκα πάντα με τον λαό»
Σε επιστολή του στην τοπική εφημερίδα Πρωτοπόρος ο Ιωακείμ σημείωνε για την αντιστασιακή του δράση και γιατί «Στάθηκε πάντα με το λαό»:
«Το να σταθεί κανείς στο πλευρό του λαού κατά τάς κρισιμωτέρας στιγμάς του εθνικού μας βίου αποτελεί υποχρέωσιν του κάθε τίμιου πατριώτου, πολύ περισσότερο του κάθε ιεράρχου.
Και το να διατυμπανίζει κανείς ότι εξετέλεσε τον πατριωτικόν του καθήκον αποτελεί ίσως μίαν απρέπειαν. Το να είναι κανείς φίλος του ποιμνίου του, του λαού, του έθνους του αποτελεί όπως είπαμε υποχρέωσιν την οποίαν ελησμόνησαν μονάχα οι σημερινοί επικριτές που ανεσύρθησαν τελευταίως από την αφάνειαν.
Δεν είναι αληθές ότι μόνον από του Ιανουάριου του 1944 ευρέθην είς το πλευρόν του λαού. Ίσως η εφημερίς να ευρέθη υποχρεωμένη ν’ αναφέρει χρονικά διότι πραγματικά από το Δεκέμβριον του 1943 ήλθον είς επαφήν με τους πατριώτες της νήσου πού ηργάζοντο δια την ελευθερίαν της και τούτο διότι ίσως και εξ υπαιτιότητας των δεν κατωρθώθη η επαφή αυτή ενωρίτερον (…)
Ως Μητροπολίτης Χίου από της πρώτης ημέρας της εγκαθιδρύσεως μου η όλη μου προσοχή εστράφη είς την εξυπηρέτησιν του πτωχού λαού (…)
Όταν κατά την Γερμανικήν κατοχήν ετυφεκίζεντο και εξορίζοντο είς τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως οι πατριώται και οι Έλληνες αξιωματικοί κάτι έκαμε και ο Μητροπολίτης ενεργήσας και αναλαβών την συντήρησίν των οικογενειών των.
Όταν οι κρατούμενου εστέναζαν είς τας Γερμανικάς φυλακάς κάτι έκαμε και ο Μητροπολίτης επισκεπτόμενος και παρηγορών αυτούς μεριμνώντας δια την διατροφήν των δια της οργανώσεως καθημερινού συσσιτίου.
Όταν 180 όμηροι εγκλείσθηκαν στα Γερμανικά κάτεργα κάτι έκαμε και ο Μητροπολίτης επισκεπτόμενος αυτούς και φροντίζων για την συντήρησίν αυτών και την ενίσχυσίν των οικογενειών τους.
Όταν ο κίνδυνος επεκρέματο επί του ποιμνίου του, κάτι έκαμε και ο Μητροπολίτης θέτων τον εαυτόν του , ως θύμα για να απαλλάξει πολλούς από τον θάνατον , την εξορίαν και την καταδίκην με αποτέλεσμα να συρθεί τρεις φορές είς την ανάκρισιν από τους Γερμανούς. Κάτι πρόσφερε και ο Μητροπολίτης διατηρών επαφήν και επικοινωνίαν με τους κρατούμενους μέσω πατριωτών Ελλήνων φαντάρων.
Κάτι έκαμε και ο Μητροπολίτης φροντίσας δια την συντήρησιν και διάσωσιν των 9 αξιωματικών που εδραπέτευσαν από το στρατόπεδον.
Κάτι έκαμε και ο Μητροπολίτης δια να ενισχύσει εκείνους που απεφυλακίζοντο από τας Γερμανικάς φυλακάς που αντιμετώπιζαν το θάνατον ,ενισχύων αυτούς και φροντίζων δια την παλιννόστησίν είς τας πατρίδας των. Κάτι έκαμε και δια τους κρατούμενους των Ελληνικών φυλακών αποστέλλοντας τρόφιμα είς αυτούς όπως μπορεί ο καθένας να εξακριβώσει από την Διεύθυνσιν αυτών.
Ως πρόεδρος του Ερυθρού Σταυρού κάτι είπαμε για το λαό που αντιμετώπιζε τον θάνατον.
Κανείς δεν εζήτησεν την συνδρομήν και την αρωγήν του, χωρίς να μην την προσφέρει, κανένας δεν ήλθε είς την Ι. Μητρόπολιν και έφυγε με κενάς χείρας ακόμα και από του σημερινούς επικριτές μου(…)
Επόνεσα με τον λαόν και ως πατριώτης και ως Ιεράρχης. Ποτέ δεν εγκατέλειψα την πόλιν και τους Χριστιανούς μου. Αποτελεί την μεγαλυτέραν συκοφαντίαν ισάξια με την ποιότητα των χαλκευτών της ότι περνούσα τον καιρόν μου είς τας εξοχάς.
Το σπίτι μου είς την αγίαν Ερμιόνην κατελήφθη αμέσως από τους Γερμανούς χρησιμοποιηθέν ως φυλάκιον. Κατηγορήθην είς τους Γερμανούς ότι οργάνωσα επανάστασιν και κατεδιώχθην δια τούτο. Και δεν ήτο εχθρός ο καταδότης μου ήτο « Έλλην» ο τότε Νομάρχης Πρόκος ο οποίος εκμεταλλεύθη την γενικήν δυστυχίαν για να με διαβάλει να με εκμηδενίσει δια της συκοφαντίας και της προδοσίας ακόμη, διότι είς το πρόσωπόν του είδε ότι θα εύρισκε εμπόδιο είς τους καταχθόνιους και προδοτικούς σκοπούς του.
Ο ίδιος ο Πρόκος που διέταξε τους σταθμάρχες να συλλάβουν τους πατριώτες που διενεργούσαν δια τα θύματα της Γερμανικής θηριωδίας είναι εκείνος που εκμεταλλεύτηκε την απόγνωσιν των εργατών δια να πείσει μερικά σωματεία να τηλεγραφήσουν εναντίον μου.
Μόνο είς την ατμόσφαιραν του θανάτου και της εγκαταλείψεως των λαϊκών τάξεων από τους σημερινούς επικριτές πλουτοκράτες και μεγιστάνες και τους παρ’ αυτών κινούμενους κομπάρσους ήτο επόμενον να παρασυρθούν μερικοί και να στρέψουν τα βέλη τους προς κατεύθυνσιν αλλότριαν από εκείνην που έπρεπε…».
Το «Κατηγορώ» του Ιωακείμ προς τους διώκτες του και τους δικαστές του
Και όταν καταδικάσθηκε σε έκπτωση από τον μητροπολιτικό θρόνο του σε έγγραφό του προς την Ιερά Σύνοδο ανέφερε μεταξύ άλλων και τα εξής για τους διώκτες του, αλλά και τους «εν Χριστώ αδελφούς του» που τον δίκασαν και την αθλιότητά τους :
«… Εις την δίκην αυτήν μπορεί κανείς να παρατηρήσει ότι ουδεμία δικαστική πλάνη έλαβεν χώρα αλλά μόνο δικαστική εμπάθεια και ασυνειδησία (…)
Ταπεινοί δούλοι πολιτικών ηγετών, οπαδοί της παλαιοκομματικής φαυλοκρατίας, εχθροί των νεωτέρων κοινωνικών ιδεών, αυλοκόλακες και ερπετά προς των ισχυρών και εκμεταλλευτών του λαού, έμποροι της υψηλής θρησκευτικής ιδέας, χρησιμοποιούντες την αγίαν ημών θρησκείαν ως μέσον υπνωτισμού και ναρκώσεως των λαϊκών μαζών , χωρίς στοιχειώδη ανωτερότητα, χωρίς χριστιανικά ιδανικά, χωρίς ανθρωπιστικούς παλμούς, ασεβείς και άθεοι, μη πιστεύοντες εις ουδέν ανώτερον παρά μόνον εις το χρήμα και εις την σάρκαν για τα οποία ζουν και κινούνται, υποκριταί και θεομπαίχται, συνεργάται των Γερμανών και όλων των εχθρών του λαού, δοσίλογοι και εκμεταλλευταί του λαού μας, ουδεμίαν σχέσιν έχοντες με την ηθικότητα, ερείπια κοινωνικά και ηθικά με παθολογικάς ανηθίκους παρεκτροπάς, έμποροι της εκκλησίας, ασυγκίνητοι προς της λαϊκής δυστυχίας, αδίστακτοι Φαρισαίοι δια να κρατούν το λαό μέσα εις το σκότος της θρησκοληψίας και άσπονδοι εχθροί κάθε κοινωνικής προόδου και εξελίξεως…».
Ένας «άγιος» αντιβασιλιάς και αρχιεπίσκοπος εκβιαστής
Τον Ιούλη του 1946 ο Ιωακέιμ σοβαρά άρρωστος δικάζεται ερήμην από το συνοδικό δικαστήριο και καταδικάζεται σε καθαίρεση. Είχε δικαίωμα να κάνει έφεση. Όμως στο σημείο αυτό μπήκε μπροστά η μηχανή του ανοιχτού εκβιασμού. Πρωταγωνιστής ο αρχιεπίσκοπος και αντιβασιλιάς Δαμασκηνός. Ο Ιωακείμ ζητάει ακρόαση και ο Δαμασκηνός τον δέχεται τον Σεπτέμβρη της ίδιας χρονιάς στην εξοχική του έπαυλη. Εκεί τον εκβιάζει ανοιχτά και ξεδιάντροπα. Του λέει πως θα συστήσει στο δευτεροβάθμιο Δικαστήριο τη μείωση της ποινής του σε έκπτωση (αντί της ατιμωτικής καθαίρεσης) αν υπογράψει δήλωση ότι δεν θα κάνει έφεση στην πρωτόδικη απόφαση. Άλλοι μητροπολίτες σπεύδουν «φιλαδέλφως» να συστήσουν στον Ιωακείμ να δεχθεί τον εκβιασμό γιατί αλλοιώς οι συνοδικοί μητροπολίτες θα επιμείνουν στην καθαίρεση. Στημένα πράγματα με πρωταγωνιστές ρασοφόρους.
Ο Ιωακείμ αναγκάζεται να υποκύψει τον εκβιασμό: «Μη δυνάμενος επί πλέον να παραμείνω εις τας Αθήνας και λόγω ασθενείας εχούσης ανάγκην οικογενειακής περιθάλψεως και λόγω οικονομικής αδυναμίας και δια να περισώσω την Αρχιερωσύνην μου ηναγκάσθην να δεχθώ τον εκβιασμόν και παρητήθην του ενδίκου μέσου της εφέσεως».
Χωρίς μισθό , έστω και ένα βοήθημα, πάμπτωχος, και ανέστιος φιλοξενούμενος από συγγενείς του ο μαρτυρικός μητροπολίτης έφυγε από τη ζωή χωρίς να ζήσει την αποκατάστασή του.
Μια αποκατάσταση χωρίς μια λέξη συγγνώμης
Εβδομήντα ένα χρόνια μετά το θάνατό του, το 2021 η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος έστερξε να αποκαταστήσει τον Ιωακείμ. Την ανακοίνωση για την αποκατάστασή του έκανε η μητρόπολη Χίου με μια ολιγόλογη ανακοίνωση:
«Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, κατά την Συνεδρίαν της 25ης Αυγούστου 2021, και κατόπιν αιτήματος του Σεβ. Μητροπολίτου Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κυρίου Μάρκου, αποφάσισεν την ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΙΝ του μακαριστού Μητροπολίτου πρ. Χίου Κυρού Ιωακείμ (Στρουμπή), ο οποίος εκινήθη εξ αισθημάτων πίστεως εις τον Τριαδικόν Θεόν, τον διδόντα δικαιοσύνην εις τους ανθρώπους, και αγάπης προς την Ελλάδα, την τότε στενάζουσαν υπό το καθεστώς ξένης κατοχής.Ο Σεβ. Χίου πληροφορηθείς το γεγονός μετέβη εις Θυμιανά Χίου και ετέλεσε επιμνημόσυνον δέησιν προ του τάφου του προκατόχου του, ενώ εκρούοντο οι κώδωνες του Ι.Ν. Αγ. Ευστρατίου Θυμιανών. Μετά την δέησιν ο Χίος ως ποιμενάρχης είπεν:
«Μακάριοι οἱ δεδιωγμένοι ἕνεκεν δικαιοσύνης, ὅτι αὐτῶν ἐστὶν ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν».
Μια αποκατάσταση χωρίς έστω μια λέξη συγγνώμης που τόσο απλόχερα μοιράζουν οι μητροπολίτες σε όποιον τη ζητήσει ακόμη κι αν είναι ο χειρότερος άνθρωπος. Ακόμη κι αν πέρασαν εβδομήντα ένα χρόνια από τον θάνατο αυτού του κληρικού που στάθηκε πάντα στο πλευρό του λαού του…
Υ.Γ. Ο βασικός κατήγορος του Ιωακείμ κατοχικός νομάρχης Ελευθέριος Πρόκος αντί να κάτσει στο σκαμνί για τη δράση του στο πλευρό των γερμανών, είχε το θράσος να κατέβει υποψήφιος στις «εκλογές» του 1946 με το κόμμα του Ναπολέοντα Ζέρβα. Όμως ακόμη και μέσα στο ασφυκτικό κλίμα εκείνων των εκλογών τον ψήφισαν ελάχιστοι χιώτες…
