Από τη μια η κυβερνητική προπαγάνδα προσπαθεί να στηρίξει το σχέδιό της για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, με εύηχους αλλά παραπλανητικούς όρους, και από την άλλη η πραγματικότητα που γνωρίζουν όλοι στην Ανώτατη Εκπαίδευση, η διεθνής εμπειρία αλλά και η κοινή λογική «κουρελιάζουν» τα κυβερνητικά επιχειρήματα.
Στο κείμενο ερωτήσεων και απαντήσεων που μοίρασε το υπουργείο Παιδείας για να παρουσιάσει το σχέδιό του για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, τιτλοφορεί «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο» το νομοσχέδιο που θα έρθει εντός του μήνα για διαβούλευση. Στην πραγματικότητα, το μόνο που «απελευθερώνεται» είναι το ίδιο το κράτος από την ευθύνη του για παροχή αποκλειστικά δημόσιων, δωρεάν και ποιοτικών σπουδών για τους φοιτητές.
Επιχειρηματικότητα στα πανεπιστήμια, αντί χρηματοδότησης των αναγκών για σπουδές και Έρευνα
Μεγάλο μέρος των ερωταπαντήσεων της κυβέρνησης αφορά, πράγματι, τα υπάρχοντα δημόσια πανεπιστήμια και κινείται γενικά σε δύο άξονες.
Ο πρώτος αφορά τη διευκόλυνση των ιδρυμάτων να ανοιγοκλείνουν Τμήματα και προγράμματα σπουδών διαφόρων επιπέδων, στην κατεύθυνση της ενίσχυσης ενός μεγάλου εμπορίου τίτλων σπουδών, τους οποίους στο τέλος θα κρίνει η αγορά, συμπιέζοντας τα δικαιώματα όλων προς τα κάτω. Ετσι, πέρα από όσα ήδη προέβλεπε ο νόμος – πλαίσιο για προγράμματα θερινά, εξ αποστάσεως, ξενόγλωσσα, διπλά πτυχία κ.λπ., τώρα δίνεται η δυνατότητα στα ιδρύματα να κάνουν και εμπορικές συμφωνίες (franchise, validation, accreditation) με ιδρύματα του εξωτερικού, για να δημιουργούν κοινά προπτυχιακά και μεταπτυχιακά κ.ο.κ.
Ο δεύτερος άξονας αφορά τον ισχυρισμό της κυβέρνησης ότι ενισχύει τα δημόσια πανεπιστήμια με πρόσθετη χρηματοδότηση, με κονδύλια που θα φτάσουν το 1 δισ. Την ίδια ώρα, 1 στις 4 θέσεις Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ) – πλην Ιατρικής – δεν αναπληρώνεται το 2024! Πού πάνε τα λεφτά που διαφημίζει η κυβέρνηση; 60 εκατομμύρια για ξενόγλωσσα προπτυχιακά με δίδακτρα για ξένους φοιτητές, 50 εκατομμύρια για να κλέβουν οι επιχειρήσεις τζάμπα καινοτόμες ιδέες (μηχανισμός χρηματοδότησης νεοφυών επιχειρήσεων στα ΑΕΙ), 90,7 + 21,5 εκατομμύρια για τζάμπα έρευνα κατά παραγγελία επιχειρήσεων (συμπράξεις ΑΕΙ – επιχειρήσεων, βιομηχανικά διδακτορικά), 300 εκατομμύρια σε εργολάβους για να φτιαχτούν εστίες με ΣΔΙΤ, τις οποίες θα πληρώνουν οι φοιτητές που θα μένουν μέσα, κ.ο.κ.
Στην πραγματικότητα, η συντριπτική πλειοψηφία των υποπρογραμμάτων που χρηματοδοτούνται, και αθροιστικά τα βγάζει η κυβέρνηση 1 δισ., αφορούν την ενίσχυση της διασύνδεσης των ιδρυμάτων με τις επιχειρήσεις μέσω ερευνητικών και άλλων συνεργασιών.
Ούτε ένα ευρώ δεν πάει για σίτιση, καθηγητές, δωρεάν στέγαση, αναβάθμιση προγραμμάτων σπουδών και υποδομών των ιδρυμάτων που χρησιμοποιούν οι φοιτητές. Εξάλλου είναι γνωστή και εξόφθαλμη η κατακόρυφη μείωση της χρηματοδότησης των ιδρυμάτων την τελευταία 15ετία, με τον κρατικό προϋπολογισμό, που το 2009 τους έδινε 380 εκατ. ευρώ, φέτος να τους δίνει 127 εκατ. Ούτε τις πάγιες ανάγκες δεν καλύπτει η τακτική κρατική χρηματοδότηση.
Για παράδειγμα, το ΕΜΠ παίρνει 4,5 εκατ. από τον προϋπολογισμό και οι ανάγκες του για τη ΔΕΗ φτάνουν τα 3 εκατ.! Την ίδια ώρα ο Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Ερευνας (ΕΛΚΕ) του ΕΜΠ έχει ετήσια έσοδα 150 εκατ., περίπου 35 φορές η τακτική χρηματοδότηση! Γίνεται έτσι εύκολα κατανοητό ότι η «απαλλαγή από τη γραφειοκρατία», που διαφημίζει η κυβέρνηση για τα ιδρύματα, αφορά τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και προμηνύει πάρτι εκατομμυρίων στους ΕΛΚΕ, από τα οποία όμως θα είναι ψίχουλα αυτά που θα μείνουν στα ιδρύματα για τις σπουδές των φοιτητών και για Ερευνα αποδεσμευμένη από επιχειρηματικά κέρδη.
Παράκαμψη του άρθρου 16 διά της …ερμηνείας του
Και πάμε τώρα στο επίμαχο, τα «μη κρατικά» πανεπιστήμια. Η κυβέρνηση ερμηνεύει όπως τη βολεύει το άρθρο 16 του Συντάγματος για να το παρακάμψει, επιβεβαιώνοντας ότι το αστικό κράτος δεν «κωλώνει» πουθενά, ούτε στο Σύνταγμα, που το έχει «κορόνα στο κεφάλι του», όταν πρόκειται να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα ισχυρών επιχειρηματικών ομίλων.
Το βλέπουμε άλλωστε και σε άλλες καταφανέστατες περιπτώσεις (επενδύσεις, δημοσιονομικά κ.λπ.) όπου κρίνονταν ισχυρά οικονομικά ή κρατικά συμφέροντα και οι αποφάσεις του ΣτΕ είναι κομμένες και ραμμένες στην εξυπηρέτησή τους, με τη βούλα της εκάστοτε κυβέρνησης.
Αυτό επιβεβαιώνει και η κυβέρνηση της ΝΔ, θυμίζοντας στο προπαγανδιστικό της σημείωμα ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ως «σύμφωνη με το Σύνταγμα» την επιβολή διδάκτρων στα μεταπτυχιακά προγράμματα των δημόσιων πανεπιστημίων και τα δίδακτρα στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Με άλλα λόγια, το άρθρο 16 έχει ξαναπαραβιαστεί, με «πράσινο φως» από το ΣτΕ, οπότε μπορεί να γίνει και τώρα, με την εγκατάσταση ξένων παραρτημάτων με δίδακτρα!
Η κυβέρνηση, ούτε λίγο ούτε πολύ, ισχυρίζεται ότι το άρθρο 16 απαγορεύει αμιγώς ιδιωτικές πρωτοβουλίες, δεν μπορεί να απαγορεύσει όμως την εγκατάσταση παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων [το άρθρο αναφέρει επί λέξει ότι «η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (…) υπό την εποπτεία του κράτους»].
Για να στηρίξει τα παραπάνω, επικαλείται την υπεροχή του ευρωενωσιακού Δικαίου, τις «ελευθερίες της ΕΕ» και συγκεκριμένα «την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών», τον «Ενιαίο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης» της ΕΕ και τη συμφωνία ίδρυσης του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Παιδεία – εμπόρευμα δηλαδή με όλη τη σημασία της λέξης, «θωρακισμένο» μάλιστα από το ευρωπαϊκό Δίκαιο, το οποίο υπερισχύει ακόμα και άρθρων του Συντάγματος!
Βέβαια, η προπαγάνδα της έχει και αντιφάσεις. Γιατί από τη μια θέλει να μας πείσει ότι το άρθρο 16 επιτρέπει την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων, από την άλλη όμως λέει ότι είμαστε η μόνη χώρα που δεν επιτρέπει την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων…
Τώρα, το ότι η κυβέρνηση βαφτίζει «μη κρατικά και μη κερδοσκοπικά» τα ιδρύματα που θα φέρει είναι ένας παραπλανητικός φερετζές. «Μη κρατικά» πανεπιστήμια σημαίνει πανεπιστήμια με δίδακτρα. Δηλαδή ιδιωτικά πανεπιστήμια, τα οποία θα έχουν ως βασικό σκοπό το κέρδος (όπως και κάθε επιχείρηση). Ποιος θα επενδύσει χωρίς να υπάρχει κέρδος;
Υποκρισία η συζήτηση για τα κριτήρια ίδρυσης ξένων παραρτημάτων
Παραπέρα, η κυβέρνηση σκόπιμα επικεντρώνει την προπαγάνδα της στα κριτήρια ίδρυσης ξένων παραρτημάτων, που για κάθε ενδιαφερόμενο ίδρυμα συνοψίζονται λίγο – πολύ στα εξής: Να είναι αναγνωρισμένο στη χώρα του, το 80% των διδασκόντων του να έχουν διδακτορικό, να έχει αυτοτελές κτίριο, και να πληρώνει 500.000 ευρώ παράβολο για άδεια λειτουργίας και 500.000 ευρώ εγγυητική επιστολή για κάθε σχολή του (πρέπει να έχει τουλάχιστον τρεις σχολές). Με βάση αυτά θα παίρνει πιστοποίηση από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ).
Επειδή δεν μπορεί να αγνοήσει τη «σαβούρα» που υπάρχει και στις άλλες βαθμίδες της Εκπαίδευσης, εκεί δηλαδή όπου έχει ήδη ανοίξει η «αγορά», η κυβέρνηση προσπαθεί να μεταφέρει τη συζήτηση στο γήπεδο του «πώς» θα λειτουργούν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, για να κρύβεται το «γιατί» φέρνει τώρα μια τέτοια αντιδραστική μεταρρύθμιση. Επίσης, βάζοντας στο επίκεντρο τις «προϋποθέσεις» θέλει να αποσπάσει μεγαλύτερη συναίνεση και από ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ, στελέχη των οποίων έχουν ήδη μπει σε μια τέτοια συζήτηση.
Το πόση αξία έχει για τους φοιτητές και τον λαό η συζήτηση περί «όρων και προϋποθέσεων» το δείχνει το εξής παράδειγμα: Το 2017 η Ουγγαρία όρισε ότι τα ξένα πανεπιστήμια που θέλουν να λειτουργήσουν στο έδαφός της θα πρέπει να διαθέτουν πανεπιστημιούπολη στη χώρα όπου ιδρύθηκαν, δηλαδή να μην είναι επιχειρηματικός «αέρας». Το Δικαστήριο της ΕΕ όμως έκρινε ότι αυτή η διάταξη αντιβαίνει στο ευρωπαϊκό Δίκαιο!
Με βάση την επίμαχη διάταξη, το Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Ευρώπης (CEU), που ίδρυσε στην Ουγγαρία ο Τζορτζ Σόρος, με βάση τη νομοθεσία της Πολιτείας της Νέας Υόρκης, αλλά χωρίς πανεπιστημιούπολη εκεί, αναγκάστηκε να μεταφέρει το μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων του στη Βιέννη. Αλλά το ευρωδικαστήριο τον δικαίωσε, σε βάρος της Ουγγαρίας, επικαλούμενο την ελευθερία ίδρυσης ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης και την ελευθερία του επιχειρείν!
Και κάτι ακόμα: Το έργο «το κράτος θα ελέγξει την αγορά» το βλέπουμε live αυτήν την περίοδο και στο θέμα της ακρίβειας, που ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ λένε να την ελέγξουν αλλά οι τιμές συνεχίζουν να ανεβαίνουν. Ετσι και με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια: Μοναδικό κριτήριο θα είναι τελικά τα κέρδη και η προσέλκυση πελατών, όπως συμβαίνει σε κάθε εταιρεία. Ο,τι πουλάει θα θεωρείται …άριστο. Δίπλα στα πανάκριβα κολέγια γι’ αυτούς που «τα έχουν», θα έχουμε τα κολέγια «φούφουτος» για τους φτωχότερους.
Το μόνο που θα υπάρχει είναι …«αυτοέλεγχος» γι’ αυτά τα ιδρύματα, αφού την αξιολόγηση, τον τρόπο εισαγωγής των φοιτητών, το περιεχόμενο των προγραμμάτων σπουδών και την απονομή πτυχίων θα τα πραγματοποιεί το μητρικό ΑΕΙ του εξωτερικού. Και επειδή κάπως έτσι λειτουργούν και τα κολέγια που ήδη υπάρχουν στη χώρα μας αλλά μέχρι τώρα δεν αναγνωρίζονται ακαδημαϊκά, τώρα θα τους δοθεί η δυνατότητα να ενταχθούν σ’ αυτό το πλαίσιο και να αναγνωριστούν πλήρως.
Σ’ αυτό το πνεύμα είναι βέβαιο ότι θα μεγαλώσει η εξαγορά πτυχίων, αφού ο φοιτητής – πελάτης θα πληρώνει και, προφανώς, όποιος πληρώνει πρέπει να παίρνει και πτυχίο!
Οσο για κάποιους που επιχειρούν να απαντήσουν στην αδικία ότι άλλοι θα μοχθούν στις πανελλαδικές εξετάσεις και άλλοι θα εισάγονται στα ιδιωτικά με τη φορολογική τους δήλωση, λέγοντας ότι «η εισαγωγή στις υψηλόβαθμες σχολές θα γίνεται με υψηλόβαθμα απολυτήρια», πάλι βρίσκονται μακριά από την πραγματικότητα. Το πολύ – πολύ να ανοίξει μια φάμπρικα αγοραπωλησίας βαθμών, κυρίως στα ιδιωτικά σχολεία (κάτι που σε έναν βαθμό υπάρχει και σήμερα, για μαθητές που θέλουν να φύγουν στο εξωτερικό με βαθμό απολυτηρίου).
Ο ανταγωνισμός δεν αναβαθμίζει τη δημόσια Εκπαίδευση
Μετά απ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι θα ωφεληθούν τα δημόσια πανεπιστήμια και θα αναβαθμιστούν μέσω του ανταγωνισμού που θα αυξηθεί με τα ξένα παραρτήματα. Και ρωτάμε: Αναβαθμίστηκαν τα δημόσια σχολεία ή νοσοκομεία επειδή υπάρχουν ιδιωτικά; Εδώ φτάσαμε στο σημείο να πέφτουν ταβάνια, να πεθαίνει κόσμος σε αγροτικά κ.λπ. Αναβαθμίστηκε ο ελληνικός σιδηρόδρομος μέσα από την «απελευθέρωση της αγοράς» ή οδήγησε σε εγκλήματα, όπως στα Τέμπη; Αναβαθμίστηκαν τα δημόσια ΑΕΙ από τα 36 αναγνωρισμένα ιδιωτικά κολέγια;
Το πιθανότερο είναι λοιπόν να γνωρίσουν μεγαλύτερη απαξίωση τα δημόσια πανεπιστήμια, για να υπάρξει πελατεία στα ιδιωτικά. Θα μπαίνουν νέοι «κόφτες» στην εισαγωγή φοιτητών στη δημόσια Ανώτατη Εκπαίδευση, ώστε να εξασφαλίζεται πελατεία για τα ιδιωτικά ιδρύματα, όπως έγινε εξάλλου και στο παρελθόν για να ενισχυθούν τα κολέγια. Τα περιφερειακά ΑΕΙ είναι πολύ πιθανό να οδηγηθούν σε συρρίκνωση και κλείσιμο Τμημάτων – δεν είναι τυχαίο ότι στο πρώτο μέρος των ερωταπαντήσεών της η κυβέρνηση διαφημίζει τη μεγαλύτερη διευκόλυνση για ανοιγοκλείσιμο Τμημάτων την οποία θα δώσει στα δημόσια ΑΕΙ.
Ανταγωνισμός εξάλλου σημαίνει να λειτουργούν τα δημόσια ιδρύματα ακόμα πιο έντονα με ανταποδοτικούς – κερδοσκοπικούς όρους, με τη λογική του κόστους – οφέλους. Ετσι, το κράτος αποδεσμεύεται σταδιακά από την ευθύνη της χρηματοδότησης των δημόσιων πανεπιστημίων, θα συνεχιστεί η συνειδητή υποβάθμιση των σχολών που δεν θα αντεπεξέρχονται οικονομικά και θα αναζητούν πόρους με την ενίσχυση της επιχειρηματικής τους δράσης, τα δίδακτρα, τα εμπόριο ταχύρρυθμων, εξ αποστάσεως και άλλων τέτοιου τύπου τίτλων, το κόψιμο δωρεάν παροχών προς τους φοιτητές.
Θα ενισχύεται ακόμα περισσότερο η επιχειρηματική – κερδοσκοπική τους λειτουργία και εκεί, όπως είδαμε, επικεντρώνεται το πρώτο μέρος της επιχειρηματολογίας της κυβέρνησης για τα δημόσια ΑΕΙ.
Τέλος, θα χτυπηθεί η αξία των πτυχίων των δημόσιων ΑΕΙ και των σημερινών αποφοίτων τους, από τη διαμόρφωση ενός μεγάλου παζαριού πτυχίων διαφόρων ειδών, αφού θα έχουμε παράλληλη λειτουργία και παραγωγή αποφοίτων για την ίδια ειδικότητα από σχολές 3ετείς, 4ετείς και 5ετείς, οι οποίοι μπορεί να έχουν τα ίδια επαγγελματικά δικαιώματα!
Βλέπουν τους φοιτητές σαν πορτοφόλια για ξεζούμισμα
Στα οφέλη που προσπαθεί να εμφανίσει η κυβέρνηση είναι ότι οι νέοι δεν θα φεύγουν στο εξωτερικό να σπουδάσουν και να πληρώνουν μεγάλα ποσά έξω (που τα υπολογίζει σε 500 εκατ. ευρώ τον χρόνο). Αν όμως η κυβέρνηση θέλει να αντιμετωπίσει τη φυγή φοιτητών στο εξωτερικό, γιατί δεν αυξάνει τους εισακτέους στα δημόσια πανεπιστήμια με βάση τις αυξανόμενες κοινωνικές ανάγκες για επιστημονικό δυναμικό; Γιατί έβαλε την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής και σχεδιάζει νέους «κόφτες» προς την Ανώτατη Εκπαίδευση, με το Εθνικό Απολυτήριο; Γιατί δεν επιτρέπει στα παιδιά που δίνουν πανελλαδικές εξετάσεις να κατοχυρώνουν βαθμολογίες και να ξαναδίνουν εξετάσεις για δεύτερη και τρίτη χρονιά σε λιγότερα μαθήματα;
Από την άλλη, ας αναρωτηθούμε: Τα ιδιωτικά κολέγια που υπάρχουν στην Ελλάδα, και επιβλήθηκαν με την ίδια επιχειρηματολογία, αντιμετώπισαν τη φυγή για σπουδές στο εξωτερικό; Επίσης, χώρες με ιδιωτικά πανεπιστήμια, όπως οι ΗΠΑ, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Βρετανία, έχουν χιλιάδες φοιτητές που σπουδάζουν στο εξωτερικό. Η Κύπρος, που επίσης μας τη διαφημίζουν για τα ιδιωτικά της, έχει πάνω από 10.000 φοιτητές στην Ελλάδα.
Στην ουσία, τα επιχειρήματα για τους νέους που φεύγουν σημαίνουν ότι βλέπουν τους φοιτητές σαν πορτοφόλια για ξεζούμισμα. Και ζητούν να τους αρμέγουν οι ντόπιοι αντί για τους ξένους!
Μαζί με τα παραπάνω, η κυβέρνηση υπόσχεται ότι η Ελλάδα θα γίνει «περιφερειακός πόλος ανάπτυξης υπηρεσιών εκπαίδευσης», «κέντρο προσέλκυσης φοιτητών από το εξωτερικό». Εδώ πια το «τερματίζει» σε αγοραία επιχειρήματα, καθώς υπόσχεται πελατεία και κέρδη όχι μόνο για τους «άμεσα εμπλεκόμενους», δηλαδή τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, αλλά και για άλλους κλάδους της οικονομίας, που θα βάλουν το δάχτυλο στο μέλι από τις «δαπάνες διαβίωσης» ξένων φοιτητών, την «ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων και συνακόλουθα της κατασκευαστικής αγοράς», τον «εκπαιδευτικό τουρισμό των ίδιων των φοιτητών, καθώς και συγγενών και φίλων τους», κ.λπ.
Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ακόμα ότι θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας για τους νέους επιστήμονες – ακαδημαϊκούς και θα συμβάλει στο «brain gain», στον επαναπατρισμό Ελλήνων επιστημόνων από το εξωτερικό. Εδώ αξίζει να τονίσουμε ότι δεν ανοίγουν θέσεις μόνιμων διδασκόντων στα δημόσια ιδρύματα, οι συμβασιούχοι δουλεύουν με άθλιες συνθήκες, οι εντεταλμένοι και επισκέπτες αν δεν έχουν δική τους χρηματοδότηση δεν προβλέπεται να περάσουν καλύτερα. Εξάλλου είναι ήδη γνωστές οι συνθήκες εργασίας στα ιδιωτικά κολέγια, σχολεία κ.λπ.
Με το βλέμμα στραμμένο επίσης στη λαϊκή οικογένεια που ήδη ματώνει για να σπουδάσει τα παιδιά της, πληρώνοντας από τα πρώτα βήματά τους στο Δημοτικό μέχρι τον βραχνά των φροντιστηρίων του Λυκείου, η κυβέρνηση διαφημίζει τάχα ότι θα έχουν «περισσότερες επιλογές σπουδών». Ομως δεν είναι περισσότερες επιλογές, είναι σε ποιον θα τα «στάξουν» για να καταφέρουν να σπουδάσουν… Καμία ελευθερία ή επιλογή δεν θα έχουν οι φοιτητές να σπουδάσουν δωρεάν και ολοκληρωμένα, να πάρουν πτυχίο που να εξασφαλίζει την πλήρη πρόσβασή τους στο επάγγελμα, να βρουν με το πτυχίο τους δουλειά με δικαιώματα.
Για όλους αυτούς και για πολλούς ακόμα λόγους, το σχέδιο της κυβέρνησης για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια πρέπει να λάβει μία και μόνο απάντηση: ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΤΑΙ!
Πηγή: «Ριζοσπάστη»
