Ad astra
Διάρκεια: 162’
Σκηνοθεσία: Τζέημς Γκρέυ
Πρωταγωνιστούν: Μπραντ Πιτ, Ντόνλντ Σάδερλαντ, Ρούθ Νέγκα
Ένα χρόνο μετά την προβολή του ‘Πρώτου Ανθρώπου’ στις ελληνικές αίθουσες, να’μαστε πάλι με μια ταινία που μας στέλνει εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από τη γαλάζια σφαίρα που αποκαλούμε τρυφερά ‘η Γη μας’. Μια ταινία που, όπως και η προηγούμενη του Σαζέλ, έχει εξαιρετική κινηματογράφηση και μπορεί να μας ταξιδέψει σε μέρη που δεν πάει ούτε η φαντασία μας.
‘Μια διαστημική οδύσσεια’, μια ιστορία από ένα μέλλον ή ένα παρόν που ίσως να μην γνωρίζουμε. Το ηλιακό μας σύστημα έχει σε μεγάλο βαθμό εποικιστεί. Τη Σελήνη την έχουμε κάνει λίγο – πολύ σαν τα μούτρα μας. Το υπέδαφος του Άρη φιλοξενεί διαστημική βάση για πιο μακρινά ταξίδια. Μετά την κατάκτηση της Δύσης, η κατάκτηση του Διαστήματος. Αυτός ο ρημάδης ο Δυτικός άνθρωπος, όπως αρέσκεται να τον αποκαλούν ξεχνώντας πως η Δύση είναι μόνο ένα σημείο του ορίζοντα, θέλει συνέχεια να κατακτά κάτι. Το όριο που χωρίζει το οικείο του σύμπαν από το ανεξερεύνητο όλο και μετατοπίζεται. Από τα Βραχώδη Όρη στην Αλάσκα κι από εκεί στη Σελήνη και ακόμα πιο πέρα, στις εσχατιές του ηλιακού συστήματος.
Ο Κλίφφορντ ΜακΜπράιντ έχει επιλέξει το διάστημα ως ζωτικό του χώρο. Είναι ο πιο τολμηρός αστροναύτης, αυτός που έχει φτάσει πιο μακριά απ’όλους, πρώτος στο Δία, πρώτος στον Κρόνο. ‘Έχουν περάσει πανό από δέκα χρόνια όταν ξεκίνησε το σχέδιο Λίμα, την τελευταία του αποστολή στον Ποσειδώνα, με ένα πύραυλο οπλισμένο με πυρηνικά που μπορούν να καταστρέψουν το ηλιακό σύστημα, για να ανακαλύψει νοήμονα ζωή. Από τότε αγνοείται ο ίδιος και όλο το υπόλοιπο πλήρωμα. Η Αμερικάνικη Υπηρεσία Διαστήματος καλεί τον γιο του, επίσης κοσμοναύτη, για να ψάξει να τον βρει. Ο Ρόυ ΜακΜπράιντ αφήνει πίσω του στη Γη μια σχέση στην οποία δεν μπόρεσε να δώσει αγάπη και ρίχνεται στην αναζήτηση ενός πατέρα που πάντα του ξέφευγε και θεωρούσε νεκρό. Η Υπηρεσία Διαστήματος όμως κρατάει μυστικά τα σχέδια της σχετικά με το μέλλον της αποστολής. Και ο Ρόυ στην πορεία ανακαλύπτει πως πολλά πράγματα δεν είναι καθόλου όπως τα νόμιζε.
Οι ταινίες με θέμα το διάστημα έχουν προ πολλού πάψει να θεωρούνται επιστημονική φαντασία. Ο αποικισμός των πλανητών που πριν λίγες δεκαετίες βλέπαμε με το τηλεσκόπιο θα είναι η πραγματικότητα των επόμενων δεκαετιών. Στην αρχή οι πιο πλούσιοι και έπειτα και οι λιγότερο πλούσιοι θα παίρνουν το διαστημικό λεωφορείο για τη Σελήνη. Οι πιο τολμηροί θα πηγαίνουν μέχρι τον Άρη κι οι ακόμα πιο ριψοκίνδυνοι πιο μακριά. Ο κινηματογράφος έχει καταπιαστεί τόσο με την ιστορία της κατάκτησης όσο και με το κλειστοφοβικό σύμπαν στο εσωτερικό των διαστημικών αεροσκαφών. Εμπνευσμένοι σκηνοθέτες έχουν αποτυπώσει το διάστημα ως χώρο διαφυγής, ως καταφύγιο για βασανισμένες ψυχές, που πασχίζουν να κρύψουν τον πόνο τους στην απεραντοσύνη του. Κι ο Γκρέης έρχεται τώρα να μεταφέρει σ’αυτό το αφιλόξενο και εχθρικό πεδίο την Καρδιά του Κτήνους του Τζόζεφ Κόνραντ, τη μυστικιστικών διαστάσεων κατάδυση στο μεγαλείο της ανθρώπινης φύσης και στην τρέλα. Το ταξίδι του Ρόυ προς τον μακρινό Ποσειδώνα και τον πατέρα του μοιάζει μ’αυτό του Μάρλοου προς τα βάθη της Κονγκολέζικης ζούγκλας και τον Κουρτζ. Ένα ταξίδι αναζήτησης και αυτογνωσίας.
Η μεταφορά ενός εμβληματικού μυθιστορήματος στη μεγάλη οθόνη πάντα αποτελεί πρόκληση. Ο Coppola το τόλμησε και τα κατάφερε. Μετέφερε το πεδίο δράσης από τη ζούγκλα του Κονγκό στη ζούγκλα του Βιετνάμ και γύρισε το κορυφαίο αριστούργημα για τον πόλεμο. Ο Γκρέης μεταφέρει τη δράση εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά. Κι εκεί πάνω, όλα είναι πολύ πιο δύσκολα.
Όσο κι αν προσπαθεί ο κινηματογραφικός φακός, οι χώροι, οι αποστάσεις και οι διστάσεις είναι αδιανόητες για τον ανθρώπινο νου – τουλάχιστον όλων ημών που δεν είμαστε κοσμοναύτες ή υπάλληλοι διαστημικών σταθμών. Κοιτάμε αλλά δεν βλέπουμε, δεν μπορούμε να συλλάβουμε. Σε αυτό το ανοίκειο για τα οπτικά μας νεύρα πεδίο ο Γκρέης έρχεται να βαρύνει κι άλλο την αρχική ιστορία, προσθέτοντας στο δίδυμο μυούμενου/μύστη τη σχέση γιου/πατέρα. Και με όλα αυτά τα στοιχεία –η πραγματικότητα της ζωής έξω από τη γη, οι μηχανορραφίες της Υπηρεσίας Διαστήματος, ο μοναχικός καουμπόης/κοσμοναύτης που ξεχύνεται προς στο άγνωστο, τα όρια του γνωστού και του άγνωστου κόσμου, τα όρια ανάμεσα στη μεγαλοφυΐα και την τρέλα plus το ανικανοποίητο μιας γονικής σχέσης που ποτέ δεν ολοκληρώθηκε, λίγο θρίλερ, λίγο επιστημονική φαντασία, μπόλικος Φρόϋντ – η βάρκα μπάζει νερά. Και δεν μπορεί να τη σώσει ούτε η πολύ καλή ερμηνεία του Μπραντ Πιτ, του απόλυτου πρωταγωνιστή που μας έχει χαρίσει τελευταία καταπληκτικές, πολύ ώριμες ερμηνείες. Η έξοδος του από τον προσωπικό του λαβύρινθο του έδωσε τέτοια εκφραστικότητα στο λόγο, στις κινήσεις και στο βλέμμα ώστε να αντέξει να κρατήσει την κάμερα κυριολεκτικά καρφωμένη επάνω για δυο ώρες. Άλλωστε στο διάστημα, έστω και το εικονικό, η κάμερα δεν έχει και πολλές επιλογές που να εστιάσει.
Συμπέρασμα: μια ταινία που προσπάθησε να κάνει πολλά ταυτόχρονα και κάπου τα μπέρδεψε. Η ένταση και αγωνία του πρώτου μισού δεν ‘δένει’ με την ψυχολογική κλιμάκωση του δεύτερου, η τελική σύγκρουση πατέρα/γιου δεν πείθει, η τελευταία τους ‘μάχη’ στο συμπαντικό κενό μοιάζει γκροτέσκα, αν όχι κωμική. Το δε αναμενόμενο τέλος των blockbuster προδιαγραφών αφήνει μια στυφή γεύση στο στόμα.
