Οι «ασκήσεις επί χάρτου», για την ανάδειξη του ιστορικού χώρου του Σουλίου συνεχίζονται, χωρίς όμως να υπάρχουν, μέχρι στιγμής, ορατά αποτελέσματα. Αν και έχει γίνει αξιόλογη δουλειά σε επίπεδο μελετών και συσκέψεων, δεν βλέπουμε συγκεκριμένα έργα, στη βάση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου το οποίο, παράλληλα με την ανάδειξη της ιστορικής περιοχής, θα συνέβαλε και στη συγκράτηση των κατοίκων στα Σουλιωτοχώρια.
Οι αρμόδιοι φορείς της Πολιτείας (υπουργείο Πολιτισμού, Περιφέρεια Ηπείρου κλπ), αποδίδουν την καθυστέρηση υλοποίησης των έργων που έχουν εξαγγελθεί από τους ίδιους, αποκλειστικά στο ισχύον ιδιοκτησιακό καθεστώς αλλά και τη νομοθεσία για τα βοσκοτόπια. Στο γεγονός, δηλαδή, ότι όλα τα κτήρια ανήκουν στο ελληνικό δημόσιο και μεγάλη έκταση στην ιστορική περιοχή του Σουλίου, χρησιμοποιείται ως βοσκότοπος. Έτσι, τα όποια έργα γίνονται, είναι αποσπασματικά και- το σημαντικότερο- δεν συμβάλλουν στη συγκράτηση των μόνιμων κατοίκων της περιοχής. Η εγκατάλειψη του ιστορικού χώρου του Σουλίου και της ευρύτερης περιοχής, αποτυπώνεται και στα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, που μας πληροφορούν ότι από το 2011 ως το 2021 ο πληθυσμός στην περιοχή του Δήμου Σουλίου μειώθηκε κατά 12,9%, έναντι μείωσης 5% στο σύνολο της Περιφέρειας Ηπείρου και 3,5% στο σύνολο της χώρας.
Θυμίζουμε ότι στις 27 Νοέμβρη 2023, πραγματοποιήθηκε στα Γιάννενα Ημερίδα Διαβούλευσης της Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης (ΟΧΕ) για την Περίοδο 2021-2027με τίτλο: «Διαδρομή στα Αρχαία Θέατρα, στην Φύση και στον Πολιτισμό στην Ήπειρο». Στην Ημερίδα αυτή, συζητήθηκαν και κάποια από τα σχέδια των αρμόδιων φορέων της Πολιτείας (κυβέρνησης, Περιφέρειας κλπ) για την ανάδειξη και ανάπτυξη της ιστορικής περιοχής του Σουλίου και του μυθικού Αχέροντα. Όσοι είχαν την ευκαιρία να παρακολούθησαν την Ημερίδα Διαβούλευσης που οργάνωσε η Περιφέρεια Ηπείρου, πήραν μια γεύση για τα σχέδια των αρμόδιων φορέων της Πολιτείας σχετικά με την ανάδειξης της ιστορικής περιοχής του Σουλίου που περιλαμβάνει και το επονομαζόμενο «Τετραχώρι» με τους 4 οικισμούς (Σούλι, Κιάφα, Αβαρίκος, Σαμονίβα) που συγκροτούν το Σούλι. Μέρος αυτών των σχεδίων, περιλαμβάνονται και στις δηλώσεις της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη και του Περιφερειάρχη Ηπείρου Αλέξανδρου Καχριμάνη.
Οι παρεμβάσεις για την ανάδειξη του Σουλίου
Από τις τριάντα εννέα (39) δράσεις που σχεδιάζει η κυβέρνηση στις 4 περιοχές (Βόρεια Πίνδο, Νότια Πίνδο, Αρχαία Θέατρα και Σούλι- Αχέροντα), για την ιστορική περιοχή του Σουλίου και του Αχέροντα έχουν επιλεγεί 9 δράσεις (2 για το Σούλι και 7 για τον Αχέροντα) με συνολικό προϋπολογισμό έργων 8 εκατ. ευρώ. Ειδικότερα τα έργα, που προβλέπονται να γίνουν στην ιστορική του Σουλίου (ύψους 6 εκατ. ευρώ) με χρηματοδότηση από «Πρόγραμμα Ήπειρος 2021- 2027» είναι τα εξής (στην παρένθεση ο προϋπολογισμός του έργου για κάθε δράση):
- Αποκατάσταση ιστορικού πυρήνα Σουλίου — Ανάπλαση περιοχής, (2.000.000 ευρώ)
- Αποκατάσταση ιστορικού πυρήνα Σουλίου: Ανάπλαση κτηρίων, (4.000.000 ευρώ)
Εκτός των παραπάνω δράσεων για το Σούλι, προβλέπεται και η αποκατάσταση του Κάστρου της Κιάφας (έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης), συνολικού προϋπολογισμού 1.523.000 ευρώ.
Οι υπόλοιπες 7 δράσεις, αφορούν στην περιοχή του μυθικού Αχέροντα, με έργα συνολικού προϋπολογισμού 2.730 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για τα εξής έργα: Διαμόρφωση παραλίας Αμμουδιάς, κατασκευή δικτύου ποδηλατοδρόμων, αναδιαμόρφωση και εκσυγχρονισμός των ιππικών εγκαταστάσεων στον Βουβοπόταμο, ενίσχυση δραστηριοτήτων σε υδάτινους πόρους, ανάδειξη αναρριχητικών πεδίων, διαμόρφωση και διασφάλιση αειφόρου λειτουργίας του «οικοπέδου 21» και η ανάδειξη ορεινών διαδρομών για ποδηλασία.
Τι λένε οι αρμόδιοι;
Με δημόσιες δηλώσεις της, η υπουργός Πολιτισμού, απέδωσε τις δυσκολίες υλοποίησης των σχεδίων για την ανάδειξη του Σουλίου στο «ιδιοκτησιακό». Μιλώντας στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ τον Οκτώβρη του 2023 η Λίνα Μενδώνη, σημείωνε: «Το ζήτημα με το Σούλι είναι να ξεκαθαρίσουμε το ιδιοκτησιακό καθεστώς και κυρίως να δώσουμε τη δυνατότητα παραχώρησης για αρκετά χρόνια σε ανθρώπους που ενδιαφέρονται να αποκαταστήσουν τα κτίσματα τα οποία ανήκουν μεν στο Δημόσιο» για να καταλήξει με τη διαπίστωση: «Αν δεν γίνει αυτό, το Σούλι δεν θα έχει μέλλον». Ένα μήνα αργότερο, το Νοέμβρη του 2023, η κ. Μενδώνη, διαβεβαίωνε δημόσια με δηλώσεις της, πως «το ιδιοκτησιακό του Σουλίου θα λυθεί μέχρι το τέλος του 2023» και ότι «η εφαρμογή του σωστού και ολοκληρωμένου προγράμματος ανάπτυξης του Σουλίου, λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τα αρχαιολογικά και ιστορικά σημεία ενδιαφέροντος αλλά επιδιώκει να παντρέψει το δημόσιο συμφέρον με την ιδιωτική χρήση». Αν και δεν εξήγησε πως εννοεί το «πάντρεμα» των συμφερόντων του δημοσίου με την ιδιωτική χρήση, φαίνεται πως οι κυβερνώντες ετοιμάζονται να αναθέσουν την ανάδειξη της ιστορικής περιοχής του Σουλίου στις κερδοσκοπικές μπίζνες που θα κάνουν διάφοροι μεγαλοεπιχειρηματίες.
Αισιόδοξος, για την επίλυση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του Σουλίου, εμφανίστηκε στις 27 Νοέμβρη 2023 και ο Περιφερειάρχης Ηπείρου. Μιλώντας στην Ημερίδα της ΟΧΕ για τις παρεμβάσεις που σχεδιάζονται στην περιοχή του Σουλίου, ο Αλέξανδρος Καχριμάνης δήλωσε: «Πρέπει να επέμβουμε και να λύσουμε το ιδιοκτησιακό για να μπορούν να γίνουν αναστηλώσεις. Και επίσης, να μπορούν αυτοί οι χώροι μέσα από προδιαγραφές να γίνονται τουριστικές μονάδες και μονάδες μεταποίησης του πρωτογενή τομέα. Έγινε σύσκεψη στην Αθήνα και βρέθηκε πως θα γίνει ειδικός νόμος, που θα αναφέρεται σε χρήσεις επιφάνειας. Εμείς θα κάνουμε δουλειές εκεί που θα μας προτείνει η έρευνα, που θα δίνει τη δυνατότητα “να ξαναγίνεται το Σούλι”. Το Κάστρο της Κιάφας πήρε το δρόμο του και εντός των ημερών δημοπρατείται, με μελέτη που εκπονήσαμε εμείς. Και έτσι η δουλειά που έγινε στο Σούλι είχε απτά αποτελέσματα».
Αν και την άλλη εβδομάδα μας καλημερίζει ο Μάρτης του 2024, νομοθετική παρέμβαση για τη λύση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος στο Σούλι ΔΕΝ έχουμε δει. Με νεότερη δήλωσή της, η υπουργός Πολιτισμού προσδιόρισε το χρόνο νομοθετικής ρύθμισης για το 2024, λέγοντας: «Πρόκειται για ένα ζήτημα που το επεξεργάζονται νομικοί μαζί με χωροτάκτες και μηχανικούς» και πρόσθεσε: «Μέσα στο πρώτο τρίμηνο του νέου έτους θα πάρουμε τις σωστές αποφάσεις για να προχωρήσουμε στη νομοθετική ρύθμιση».
Μακάρι οι αποφάσεις που θα ληφθούν να είναι «σωστές», δηλαδή να προβλέπουν την ορθολογική ανάπτυξη της περιοχής και να στηρίζουν τα συμφέροντα των κατοίκων των Σουλιωτοχωρίων, έστω και αν χρειαστεί να υπάρξει νέα αναβολή.
