Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

Αξίζει ένα καλύτερο αύριο στο Σούλι και στα Σουλιωτοχώρια

Με ρυθμό χελώνας υλοποιούνται όσα εξήγγειλε πέρσι η κυβέρνηση για την ανάδειξη του Σουλίου, με αφορμή τα 200 χρόνια από..

Με ρυθμό χελώνας υλοποιούνται όσα εξήγγειλε πέρσι η κυβέρνηση για την ανάδειξη του Σουλίου, με αφορμή τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821

Ο ιστορικός τόπος του Σουλίου και τα Σουλιωτοχώρια, συνεχίζουν να βιώνουν συνθήκες ερήμωσης και εγκατάλειψης, με ευθύνη όλων των μέχρι σήμερα κυβερνήσεων καθώς η ευρύτερη περιοχή έχει αφεθεί, στην τύχη της και στο έλεος του …θεού! Η επίσημη Πολιτεία και οι αρμόδιοι φορείς της, θυμούνται το Σούλι- που στην εποχή της τουρκοκρατίας ήταν ακροπύργιο της ελευθερίας- μόνο μια φορά το χρόνο! Στις ετήσιες εκδηλώσεις που γίνονται την τελευταία Κυριακή του Μάη κάθε έτους και είναι αφιερωμένες στον αγώνα και τις θυσίες των Σουλιωτών, με αποκορύφωμα την ανατίναξη της αποθήκης στο Κούγκι από τον Καλόγερο Σαμουήλ. Δυστυχώς, αντί για την ανάδειξη της ιστορικής περιοχής με έργα που θα πρόβαλαν  τα- πάντα επίκαιρα- μηνύματα που εξέπεμπαν οι αγώνες των Σουλιωτών για την ελευθερία και την εθνική ανεξαρτησία, οι κυβερνώντες προωθούν έργα που οδηγούν στην υποβάθμιση της ιστορικής περιοχής, όπως η εγκατάσταση ανεμογεννητριών στις βουνοκορφές του Σουλίου, οι μονάδες βιομάζας δίπλα στον μυθικό Αχέροντα κλπ.

Το κάστρο της Κιάφας από ψηλά

Φέτος, είναι μια ξεχωριστή χρονιά, καθώς συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, στην οποία συνέβαλαν καθοριστικά και οι αγώνες των Σουλιωτών.  Δυστυχώς, τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, βρίσκουν τα μνημεία του ένδοξου Σουλίου να καταρρέουν, τα χωριά του να ερημώνουν και τις υποδομές του να παραμένουν υποτυπώδεις, γεγονός που αναιρεί κάθε προοπτική ανάπτυξης του τόπου και υπονομεύει τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ελάχιστα εναπομεινάντων κατοίκων. Αυτή την πικρή αλήθεια, τη διαπίστωσαν με τα ίδια τους τα μάτια και φέτος, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου και άλλοι εκπρόσωποι των επίσημων φορέων της Πολιτείας (Κυβέρνηση, Τοπική Αυτοδιοίκηση κλπ) που επισκέφτηκαν την Κυριακή 30 Μάη τον ιστορικό τόπο, για να τιμήσουν τους ηρωικούς αγώνες των Σουλιωτών.

Το Σούλι είναι διατηρητέος οικισμός της Θεσπρωτίας με λιγοστά πετρόχτιστα σπίτια αξιόλογης αρχιτεκτονικής και συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους τόπους ιστορικής μνήμης της πατρίδας μας. Αποτελεί την πιο ιστορική περιοχή της Κεντρικής Ηπείρου, καθώς οι Σουλιώτες τόσο με τις πολεμικές τους ικανότητες όσο και με την ευφυΐα τους, κατάφεραν να ξεχωρίσουν στους αγώνες που έγιναν για την απελευθέρωση της Ελλάδας. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, οι πρώτοι κάτοικοι του Σουλίου, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μεταξύ του 16ου και των αρχών του 17ου αιώνα, προσπαθώντας να απαλλαγούν από την καταπίεση των Τουρκαλβανών. Σταδιακά σχηματίστηκαν 4 οικισμοί, το γνωστό τετραχώρι Σούλι,  Σαμωνίβα, ΚιάφαΑβαρίκος. Ση συνέχεια, καθώς αυξανόταν ο αριθμός των κατοίκων, που ήθελαν να αναπνέουν τον αέρα της ελευθερίας και να απαλλαγούν από την καταπίεση των Τουρκαλβανών, προστέθηκαν άλλα 7 χωριά (εφταχώρι). Το εφταχώρι (Τσεκούρι, Αλποχώρι, Παλιοχώρι, Γκονάλα, Περιχάτι, Βίλια και Κοντάντες) μαζί με το τετραχώρι, συγκρότησαν την περιώνυμη Ομοσπονδία των χωριών του Σουλίου, γνωστή και ως Συμπολιτεία του Σουλίου.

Η συμβολή των Σουλιωτών στην Επανάσταση του ΄21

Οι Σουλιώτες, εκπαιδεύονταν από μικροί στα όπλα, με μια «σπαρτιατική» εκπαίδευση, και εκμεταλλευόταν στο έπακρο τα πλεονεκτήματα που τους πρόσφερε η φυσική οχυρή θέση της περιοχής. Ο Χριστόφορος Περραιβός (γνώρισε προσωπικά τους Σουλιώτες, όταν στάλθηκε εκεί από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη για να τους μυήσει στον ξεσηκωμό των Ελλήνων), γράφει σχετικά: «Όθεν ο βίος των Σουλιωτών ουδέποτε απέβη βιομηχανικός ή εμπορικός ή λόγιος όπως ο βίος των άλλων ελληνικών κοινοτήτων. Το κύριον αυτών ενασχόλημα ήτο ο πόλεμος ή η προς πόλεμον παρασκευή. Κανένας καμίαν τέχνην ή πραγματεία δεν μεταχειρίζεται παρά όλη η γύμνασις παιδιόθεν είναι εις τα άρματα».

Σουλιώτες στον αγώνα

Αν και αρχικά, το Σούλι διατηρούσε σχέση υποτέλειας με την τουρκική διοίκηση των Ιωαννίνων, με την πάροδο του χρόνου, ενισχύθηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε κατέστησε φόρου υποτελείς τους Τούρκους της ευρύτερης περιοχής και επεξέτεινε την εξουσία του σε δεκάδες άλλα χωριά της Ηπείρου. Εκείνη την εποχή τα Σουλιωτοχώρια συντηρούσαν περίπου 2.500 ένοπλους λιτοδίαιτους, σκληραγωγημένους και ολιγαρκείς, οι οποίοι και αποτελούσαν εγγύηση της ασφάλειας της περιοχής, έναντι των Τούρκων, ο δε συνολικός πληθυσμός υπολογίζεται πως έφθανε περί τους 10.000 έως 12.000. Σε τούτα τα άγρια μέρη, πολέμησαν οι πρόγονοί μας. Σ’ αυτόν τον αγριότοπο ζούσαν αυτοί που έδωσαν τα πάντα για τη λευτεριά επειδή δεν ανέχονταν να ζήσουν ραγιάδες σκλάβοι, με σκυμμένο κεφάλι. Έτσι, στην μακροχρόνια περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που στην Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα «όλα τα ’σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά», οι Σουλιώτες ζούσαν ελεύθεροι και ανυπότακτοι, στη δική τους  αυτόνομη προνομιούχα πολιτεία, με δικούς τους νόμους, δικό τους στρατό και δικά τους, νομοθετικά και εκτελεστικά σώματα.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η ισχυροποίηση του Σουλίου, που αποτελούσε «αγκάθι» για την πανίσχυρη Οθωμανική Αυτοκρατορία, προκάλεσε την σφοδρή αντίδραση της Υψηλής Πύλης, η οποία εκδηλώθηκε με 5 εκστρατείες που πραγματοποίησαν οι Τούρκοι των Ιωαννίνων εναντίον των Σουλιωτών, από τις αρχές της δεκαετίας του 1730 (1732, 1754, 1792, 1800 και 1802). Οι τρεις τελευταίες εκστρατείες έγιναν μάλιστα από τον Αλή πασά, ο οποίος επιθυμούσε να εδραιώσει την κυριαρχία του στην Ήπειρο.  Στις δύο πρώτες εκστρατείες (1792 και 1800), οι δεινοί και σκληροτράχηλοι πολεμιστές του Σουλίου, με τη δύναμη που τους έδινε το ιδανικό της ελεύθερης και ανυπότακτης ζωής στα εδάφη που είχαν υπό την κυριαρχία τους, κατάφεραν να αποκρούσουν επιτυχώς τις επιθέσεις. Εκτός από τις μεγάλες απώλειες που προξένησαν στα τουρκικά στρατεύματα, υποχρέωσαν τον Αλή πασά να καταβάλει και ένα μεγάλο χρηματικό ποσό για την απελευθέρωση των αιχμαλώτων.

Δυστυχώς, με την τρίτη εκστρατεία (άρχισε το 1802 και τερματίστηκε στο τέλος του 1803), ο Αλή πασάς, ύστερα από μακρά πολιορκία και εκμεταλλευόμενος τα προβλήματα εσωτερικής συνοχής των Σουλιωτών (είχαν αρχίσει να απομονώνονται σταδιακά από τους υπόλοιπους Έλληνες), τους ανάγκασε να συνθηκολογήσουν στις 12 Δεκέμβρη 1803 και να αποχωρήσουν από το Σούλι σε 3 ομάδες, με προορισμό την Πάργα και τα Εφτάνησα, το Ζάλογγο και την Άρτα (Σέλτσο). Ο τραγικός επίλογος της ηρωικής αντίστασης των κατοίκων της περιοχής γράφτηκε στις 13 Δεκεμβρίου 1803 στο λόφο Κούγκι (Κούγκι), όπου ο θρυλικός καλόγερος Σαμουήλ βρήκε ηρωικό θάνατο μαζί με τους λιγοστούς συντρόφους του, προβαίνοντας στην ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης που υπήρχε στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Κυνηγημένοι από τις δυνάμεις του Αλή πασά- ο οποίος παραβίασε τους όρους συνθηκολόγησης- ορισμένοι Σουλιώτες κατάφεραν, πολεμώντας, να φθάσουν στα Ιόνια Νησιά. Όμως, οι περισσότεροι βρήκαν τραγικό θάνατο στο Ζάλογγο της Πρέβεζας και στη μονή Σέλτσου της Άρτας. Αξίζει ακόμα να σημειωθεί, πως Σουλιώτες οπλαρχηγοί και πολεμιστές έλαβαν μέρος και στην Επανάσταση του 1821.

Ανάδειξη μόνο με ολοκληρωμένο πρόγραμμα έργων και δράσεων

Αν και φέτος συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, η εικόνα όσων επισκέπτονται το Σούλι, είναι η εξής: Τα μνημεία συνεχίζουν καταρρέουν, τα χωριά ερημώνουν, οι υποδομές παραμένουν υποτυπώδεις, γεγονός που αναιρεί κάθε προοπτική για ανάπτυξη του τόπου και φυσικά τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ελάχιστα εναπομεινάντων κατοίκων. Αδιάψευστο μάρτυρα των παραπάνω, αποτελούν και τα συμπεράσματα ερευνητικού Προγράμματος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με τίτλο «Διερεύνηση του ευρύτερου χώρου του Σουλίου- Ανάδειξη, προστασία και ανάπτυξη του πολιτισμικού και πολιτιστικού τοπίου», όπου αναφέρεται πως «Το Σούλι είναι σε εγκατάλειψη» και  «φθίνει πληθυσμιακά και αναπτυξιακά». Αναζητώντας τις αιτίες, που το Σούλι βρίσκεται σε μόνιμο μαρασμό, η Αδελφότητα το Ηρωϊκό Σούλι και η εφημερίδα μας, εντοπίζει τη «ρίζα του κακού» στην απροθυμία των μέχρι σήμερα κυβερνήσεων και αρμόδιων φορέων της να δώσουν ουσιαστικές λύσεις, σε μια σειρά χρόνια προβλήματα, μεταξύ των οποίων είναι και τα εξής:

 Πρώτον, σε κανένα από τα 4 πρώτα χωριά του Σουλίου (Σούλι ή Κακοσούλι, Σαμωνίβα, Κιάφα, Αβαρίκος), που είναι γνωστά και ως Τετραχώρι, δεν υπάρχει ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο, στο οποίο θα μπορούσαν να ξεναγηθούν και να ενημερωθούν όσοι (Έλληνες ή και ξένοι) επισκέπτονται αυτόν τον ιστορικό τόπο για τους αγώνες, τα ήθη και έθιμα των Σουλιωτών.

Δεύτερον, το κάστρο της Κιάφας (χτίστηκε μετά τις 16 Δεκεμβρίου του 1803, που οι Σουλιώτες αναγκάσθηκαν να συνθηκολογήσουν με τον Αλή Πασά και να αποχωρήσουν από το Τετραχώρι), παρέμενε μέχρι και φέτος ουσιαστικά απρόσιτο στους επισκέπτες καθώς δεν υπήρχε δρόμος και το μοναδικό μονοπάτι ήταν σχεδόν απροσπέλαστο. Η διάνοιξη δρόμου από την Κιάφα, που έγινε τον περασμένο μήνα, κινδυνεύει να αποδειχτεί άχρηστη, καθώς το πετρόκτιστο Κάστρο απειλείται με πλήρη κατάρρευση από τις ζημιές που προκλήθηκαν πέρσι στους τοίχους του από τον σεισμό που έπληξε την περιοχή. Και είναι βέβαιο, πως αν δεν εξασφαλιστούν άμεσα τα απαραίτητα κονδύλια για τη συντήρηση του κάστρου, το πετρόκτιστο φρούριο, θα συνεχίζει να αργοπεθαίνει! Το ίδιο ισχύει και με το κάστρο στο Κούγκι.

Απομεινάρια από το κάστρο στο Κούγκι

 Τρίτον, η συντριπτική πλειοψηφία από τα περίπου 400 πηγάδια που είχαν κατασκευάσει οι Σουλιώτες στο Σούλι και στην Κιάφα, για κάλυψη των αναγκών τους σε νερό, απειλούνται με κατάρρευση καθώς η συντήρηση που έγινε τα τελευταία χρόνια ήταν και παραμένει ημιτελής. Επίσης, όλα σχεδόν τα πετρόκτιστα σπίτια που είχαν κτίσει οι Σουλιώτες για τη στέγαση των οικογενειών τους στο Σούλι, στη Σαμωνίβα, στην Κιάφα και στον Αβαρίκο,  έχουν  καταρρεύσει πλήρως. Με εξαίρεση την οικία Μπούση, που η αναστήλωσή της ολοκληρώθηκε πρόσφατα, όλες οι άλλες οικίες των αγωνιστών του Σουλίου έχουν μετατραπεί με το πέρασμα του χρόνου σε ερείπια, που τα κοιτάζεις και πονά η ψυχή σου.

Οι «πληγές» στο κάστρο από τον περσινό σεισμό

Τέταρτον, εξακολουθεί να παραμένει προβληματική και επικίνδυνη η πρόσβαση στο νεκροταφείο Σαμωνίβας, λόγω της αδιαφορίας για την διάνοιξη του δρόμου στη θέση Σέλκια. Κι’ αυτό γιατί κανείς από τους αρμοδίους (κοινοτάρχες- δήμαρχους- δημοτικούς ή τοπικούς συμβούλους ) δεν θέλησε να εφαρμόσει σχετική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας από το έτος… 1988, που προβλέπει την απαλλοτρίωση κάποιων μέτρων οικοπέδου για τη διεύρυνση του δρόμου από τα Σέλκια προς το νεκροταφείο!

Πέμπτον, αν και το Σούλι αποτελεί τον προδρομικό φάρο της ελληνικής ελευθερίας και τον τόπο όπου γεννήθηκε και γιγαντώθηκε η επαναστατική συνείδηση κατά των Τουρκαλαβανών κατακτητών και παράλληλα ζυμώθηκε με αίμα η ιδέα της απελευθέρωσης του Γένους, ωστόσο αυτός ο ιστορικός τόπος ΔΕΝ συμπεριλαμβάνεται στους προορισμούς ούτε των  Σχολείων (σχολικές εκδρομές) ούτε των διεθνών τουριστικών γραφείων! Έτσι παρατηρείται το εξής ευτράπελο. Τα τουριστικά και ταξιδιωτικά γραφεία να μεταφέρουν τουρίστες και μαθητές σε όλη σχεδόν την περιοχή της Θεσπρωτίας και της Ηπείρου, εκτός από το Σούλι, όπου τα διδάγματα, από ένα τέτοιο “προσκύνημα”, θα μπορούσαν να είναι πολλά για τον καταπιεσμένο πολύπλευρα σύγχρονο κόσμο.

Έκτον, δεν έχει ακόμη ανακατασκευαστεί η μικρή πέτρινη γέφυρα στον ποταμό Αχέροντα, στη θέση Ντάλλα (συνδέει με μονοπάτι το Σούλι από τη Γλυκή και τη Σκάλα της Τζαβέλαινας), που κατέρρευσε πριν 18 χρόνια. Η Γέφυρα αυτή, αντικαταστάθηκε, προσωρινά, πριν 8 χρόνια με πρόχειρη ξύλινη γέφυρα, με προοπτική να ανακατασκευαστεί όπως ήταν αρχικά. Αν και ανήκει στα παραδοσιακά πέτρινα γεφύρια της Ηπείρου, μέχρι σήμερα δεν υπήρξε καμία πρωτοβουλία για την ανακατασκευή της, επιβεβαιώνοντας τη λαϊκή παροιμία «ουδέν μονιμότερον του προσωρινού»!

Έβδομον, ο παραδοσιακός νερόμυλος Σουλίου, ένας από τους γραφικότερους νερόμυλους στην Ελλάδα, έχει οδηγηθεί στην πλήρη ερήμωση, καθώς κανένας από τους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας  δεν σκέφτηκε να τον συντηρήσει. Παρά την ένδοξη ιστορία του και την αριστουργηματική αρχιτεκτονική του, ο νερόμυλος είχε αφεθεί απροστάτευτος από τα στοιχειά της φύσης και την ορμή του νερού. Μόνο οι εξωτερικοί πέτρινοι τοίχοι στέκουν, ακόμη, αλώβητοι καθώς το εσωτερικό του έχει πλημμυρίσει και η ξύλινη οροφή έχει καταστραφεί.

Όγδοο, η κατάσταση του οδικού δικτύου που συνδέει το Σούλι και τα Σουλιωτοχώρια με τα Γιάννενα (σύνδεση με Εγνατία Οδό) και με τη Γλυκή- Πρέβεζα, είναι προβληματική, καθώς δεν γίνονται τα αναγκαία έργα συντήρησης και βελτίωσης των δρόμων. Η ολοκλήρωση  των εργασιών για σύνδεση του Σουλίου με την Εγνατία, που βρίσκονται σε εξέλιξη τα τελευταία χρόνια, θα διευκολύνει την πρόσβαση όσων θέλουν να επισκεφτούν τον ιστορικό τόπο και γενικότερα την διακίνηση των κατοίκων των Σουλιωτοχωρίων από το Σούλι προς Γιάννενα και το αντίθετο.

Δεν αρκούν οι υποσχέσεις και οι καλές προθέσεις

Θυμίζουμε ότι το Γενάρη του 2020, η αρμόδια υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, είχε δηλώσει πως η κυβέρνηση θα αναλάβει μια ουσιαστική πρωτοβουλία για την ανάδειξη του Σουλίου  από κοινού με τους εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της περιοχής. Και θέλοντας να δώσει το στίγμα των κυβερνητικών προθέσεων, είχε υπογραμμίσει: «Είναι η στιγμή, και ενόψει του 2021, που θα πρέπει η Πολιτεία και η Αυτοδιοίκηση να παρέμβουν, ώστε αυτό το μοναδικό οικιστικό σύνολο του Σουλίου να αρχίσει, όχι απλώς να συντηρείται αλλά να αναδεικνύεται και να αναβιώνει». Στο πλαίσιο των κυβερνητικών εξαγγελιών για την ανάδειξη του ιστορικού χώρου του Σουλίου, είχε ακολουθήσει η σύναψη Προγραμματικής Σύμβασης της Περιφέρειας Ηπείρου με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Αν και βρισκόμαστε στο μέσο των εορταστικών εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821, ελάχιστα έχουν γίνει μέχρι στιγμής από όσα είχαν εξαγγελθεί. Το γεγονός ότι η υλοποίηση των εξαγγελθέντων έργων, προχωρά με «ρυθμούς χελώνας», το παραδέχτηκε δημόσια και η ίδια η υπουργός Πολιτισμού Λ. Μενδώνη, η οποία με δηλώσεις της στις 11/5/2021 απέδωσε την καθυστέρηση στην… «πανδημία του κορωνοϊού», σπεύδοντας να διαβεβαιώσει πως «δεν αλλάζει ο σχεδιασμός».

Θεωρώντας πως στο Σούλι και στους κατοίκους των Σουλιωτοχωρίων αξίζουν ένα καλύτερο αύριο, ελπίζουμε ότι φέτος- σε αντίθεση με τις προηγούμενες χρονιές- οι εκπρόσωποι των επίσημων φορέων της Πολιτείας που επισκέφτηκαν το Σούλι για να τιμήσουν τους ηρωϊκούς αγώνες των Σουλιωτών για την ελευθερία και την εθνική ανεξαρτησία, δεν θα κλείσουν τα μάτια τους στη  ζοφερή πραγματικότητα. Θα είναι, τουλάχιστον άδικο και άστοχο, να μην αξιοποιηθεί η ιστορία του Σουλίου μέσα από διάφορα έργα και δράσεις, όπως η ίδρυση Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου σε κάποιο από τα Σουλιωτοχώρια, η ανάδειξη διαφόρων μνημείων που είναι ουσιαστικά εγκαταλελειμμένα (Βουλευτήριο, πηγάδια, οικίες Σουλιωτών αγωνιστών, κάστρο Κιάφας, νερόμυλος κλπ) που συνδέονται άρρηκτα με τη ζωή και ηρωική δράση των Σουλιωτών, η κατασκευή μονοπατιών κλπ.

Ελπίζουμε και πιστεύουμε πως αυτή τη φορά η επίσημη Πολιτεία θα αναλάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου επιστημονικού προγράμματος, το οποίο θα συμβάλει όχι μόνο στην επίλυση των χρόνιων προβλημάτων που κρατούν το Σούλι στην αφάνεια και το μαρασμό αλλά και  στην βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των μόνιμων κατοίκων της περιοχής. Βέβαια, η ανάδειξη του ιστορικού χώρου του Σουλίου δεν θα κριθεί από τις «καλές προθέσεις» των αρμοδίων να υλοποιήσουν τις κυβερνητικές εξαγγελίες αλλά, από την ετοιμότητα των απογόνων των Σουλιωτών να διεκδικήσουν αγωνιστικά- με όσους αγαπούν το Σούλι- την εφαρμογή ενός επιστημονικά ολοκληρωμένου προγράμματος έργων και δράσεων με σεβασμό στο περιβάλλον.

Σχετικά θέματα

Απόψεις