O λόγος για τον οποίο αποφασίσαμε, να εκθέσουμε την πρόσφατη (εκτός Ελλάδας) ιστορία της εταιρείας – σύμβολο της βιομηχανίας του φαρμάκου είναι γιατί αυτού του τύπου οι εκπρόσωποι της ”αειφόρου αναπτύξεως” είναι οι ίδιοι που, όταν και αν τους δοθεί η ευκαιρία, θα διεκδικήσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ίδια σου τη ζωή. Στην ίδια σου την ύπαρξη’…
«Η Novartis μού έστειλε τη σύμβασή της, η οποία ανέφερε συγκεκριμένα ότι ήθελαν να ασκώ πιέσεις. Ότι ήθελαν να παρέχω πρόσβαση στην κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου».
Με αυτές τις λέξεις (και ενώ στην Ελλάδα ασχολούμασταν με το ‘’Mr. Novartis’’, τρεις σάκους γεμάτους λεφτά και μια περίεργη ληστεία) αποκάλυψε πριν μερικές μέρες ο πρώην προσωπικός δικηγόρος του προέδρου Donald Trump, Michael Cohen, ότι η ελβετική φαρμακευτική εταιρεία Novartis AG τού ζήτησε να ασκήσει πιέσεις για λογαριασμό της, όταν τον προσέλαβε με σύμβαση ύψους 1,2 εκατομμυρίων δολαρίων.
Σύμφωνα με τα όσα δήλωσε ο Cohen στην Επιτροπή Ελέγχου του Αμερικανικού Κογκρέσου, o ίδιος αρνήθηκε.
Ωστόσο, όπως επεσήμανε στις 27 Φεβρουαρίου 2019 το πρακτορείο Reuters, η Novartis είναι μια από τις πολλές εταιρείες που πλήρωσαν τον Cohen μέσω της εταιρείας του «Essential Consultants» μετά την εκλογή του Trump προκειμένου να αποκτήσουν περισσότερες πληροφορίες για τη διοίκηση του ακροδεξιού πλανητάρχη.
Όταν πέρυσι, οι ειδήσεις σχετικά με τις πληρωμές ήρθαν στο φως της δημοσιότητας, ο πρώην διευθυντής του γίγαντα των φαρμακευτικών δήλωσε ότι η σύμβαση ήταν ένα λάθος και ότι θα έπρεπε να είχε προσπαθήσει να απολύσει τον Cohen τον Μάρτιο του 2017.
Ο Cohen δήλωσε ότι είχε προσφέρει στην Novartis αυτοπρόσωπη και τηλεφωνική πρόσβαση “όποτε χρειαζόταν” και εκτιμά ότι μίλησε με την εταιρεία περίπου έξι φορές.
Για να του απαντήσει ο ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Mark Meadows: «Έξι φορές; Ουάου! 200.000 δολάρια για ένα τηλεφώνημα»;…
Η προϊστορία
Δεν είναι η πρώτη φορά που η εν λόγω πολυεθνική του φαρμάκου απασχολεί τα αμερικανικά Μέσα.
Πριν προχωρήσουμε όμως στα έργα και τις ημέρες της, καλό θα είναι να ξέρουμε με ποιον εταιρικό κολοσσό έχουμε να κάνουμε.
Σύμφωνα με το εγχειρίδιο αυτοεπιβεβαίωσης των εκασταχού νεοφιλελεύθερων, το περιοδικό Forbes, η Νovartis κατατάσσεται στην 63η θέση της λίστας με τις πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις παγκοσμίως. Ακόμη, το όνομά της συναντάται στην 163η θέση της ίδιας λίστας, όσον αφορά τις πωλήσεις και στην 29η θέση των επιχειρήσεων με τη μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη, με το συνολικό της κεφάλαιο (έσοδα από πωλήσεις, περιουσιακά στοιχεία, κέρδη) να ξεπερνά τα 200 δισ. δολάρια [Forbes, 6/6/2018, «Novartis on the Forbes Canada’s Best Employers List»].
Όπως προείπαμε, η αμερικανική δικαιοσύνη έχει ασχοληθεί ουκ ολίγες φορές μαζί της, σχετικά με υποθέσεις δωροδοκίας (κάτι μας θυμίζει αυτό, σωστά;) και αδιαφανείς μεθόδους προώθησης των συνταγογραφούμενων φαρμάκων (αυτό κι αν μας θυμίζει κάτι…).
Το φαρμακευτικό μεγαθήριο βρέθηκε στο στόχαστρο της αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιοαγοράς (SEC) για τυχόν παραβίαση του νόμου περί παράνομων αλλοδαπών πρακτικών (FCPA), ο οποίος επιτρέπει την άσκηση δίωξης για πράξεις που τελέστηκαν εκτός αμερικανικού εδάφους.
Έτσι, το 2010, όμοια και μια σειρά άλλων εταιρειών, όπως η Eli Lilly, η Pfizer AstraZeneca και η Bristol- Myers Squibb, κατέβαλε πρόστιμο 422 εκατ. δολαρίων στις ΗΠΑ για υπόθεση που αφορούσε στην προώθηση φαρμάκων εντός της αμερικανικής επικράτειας [ ΤΝΥTimes, 30/9/2010, «Novartis Settles Off Label Marketing Case Over 6 Drugs for 422,5 Million»], ενώ, το 2016, επιβλήθηκε στην εταιρεία πρόστιμο 25 εκατ. δολαρίων από την SEC, έπειτα από συμβιβασμό (πολύ χαμηλότερο του αρχικού ποσού [3,3 δισ. δολάρια]), προκειμένου να σταματήσει η δίωξη της αμερικανικής δικαιοσύνης για υπόθεση δωροδοκίας στην Κίνα.
Όπως διαβάζουμε στην ανακοίνωση της 20ης Νοεμβρίου 2015 του αμερικανικού ΥΠΔΙΚ, πρόστιμο ύψους 390 εκατ. δολαρίων επιβλήθηκε στη Νοvartis για εκστρατεία δωροδοκίας σε φαρμακεία με σκοπό την προώθηση φαρμάκων της εταιρείας [Department of Justice, 20/11/2015, «Manhattan U.S. Attorney Announces $370 Million Civil Fraud Settlement Against Novartis Pharmaceuticals For Kickback Scheme Involving High-Priced Prescription Drugs, Along With $20 Million Forfeiture Of Proceeds From The Scheme»].
Οι ιθύνοντες του πολυεθνικού ομίλου παραδέχθηκαν ότι δωροδοκούσαν φαρμακοποιούς για να προωθούν το φάρμακο Exjade που αντιμετωπίζει την περίσσεια σιδήρου στο αίμα- αν και οι παρενέργειές του ήταν ιδιαίτερα σοβαρές- αλλά και το Myfortic που βοηθά στην απορρόφηση του μοσχεύματος νεφρού από τον οργανισμό.
Κοιτώντας προς Ανατολάς, στην Τουρκία, σύμφωνα με καταγγελίες που έφερε στο φως της δημοσιότητας και πάλι το Reuters, η Νovartis παρείχε 85 εκατ. δολάρια σε εταιρεία συμβούλων για τη συνταγογράφηση φαρμάκων από κρατικά νοσοκομεία. Τα φάρμακα αφορούσαν τη σκλήρυνση κατά πλάκας, τη χρόνια πνευμονοπάθεια και τη νεανική αρθρίτιδα [ Reuters, 23/9/2016, « Εxclusive: Novartis investigating $85 million bribery allegations in Turkey].
Επίσης, βασιζόμενοι πάντα στο ίδιο δημοσίευμα, Τούρκοι αξιωματούχοι επέτρεψαν στη Novartis να προχωρήσει σε μετονομασίες φαρμάκων για να μην περιλαμβάνονται στις διεθνείς λίστες με συγκρίσεις τιμών. Πρόκειται για τα φάρμακα Illaris και Gilenya που μετονομάστηκαν σε Ibecta και Fingya, αντίστοιχα.
Αλλά και στη χώρα του “espresso”, την Ιταλία, ψάχνοντας κανείς μπορεί να ανακαλύψει τα πρόστιμα που επέβαλε το 2014 η Αρχή Διασφάλισης της Τηρήσεως των Κανόνων του Ανταγωνισμού (AGCM), έκαστο ποσού άνω των 90 εκατ. ευρώ, στις επιχειρήσεις Roche και Νovartis, έπειτα από τη σύμπραξη των δύο τελευταίων με σκοπό την τεχνητή διαφοροποίηση των φαρμάκων Avastin και Lucentis. Kατά την AGCM, τα δύο αυτά φάρμακα ήταν ισοδύναμα από κάθε άποψη για τη θεραπεία των οφθαλμολογικών παθήσεων.
Και τότε, ποιο το πρόβλημα, θα ρωτήσετε.
Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός, διαβάζουμε στη σχετική απόφαση, ότι η σύμπραξη στόχευε «στη διάδοση ανακοινώσεων ικανών να δημιουργήσουν ανησυχία στο κοινό ως προς την ασφάλεια των οφθαλμολογικών χρήσεων του Avastin για να προκαλέσουν μετατόπιση της ζήτησης στο Lucentis». Μια μετατόπιση που κόστισε στο ιταλικό ΕΣΥ, στους Ιταλούς φορολογούμενους δηλαδή, σύμφωνα με την AGCM, πρόσθετη επιβάρυνση, μόνο για το 2012, περίπου 45 εκατ. ευρώ [Η Καθημερινή, 23/1/2018, «Το Ευρωδικαστήριο επέβαλε πρόστιμα στις Roche και Νοvartis»].
Κλείνοντας τον κύκλο του δολαρίου και των φαρμάκων, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε και στην περίπτωση της Ν. Κορέας όπου το 2016 η Novartis κλήθηκε να καταβάλει αποζημιώσεις ύψους 49 εκατ. δολαρίων για υπόθεση δωροδοκίας γιατρών, με σκοπό (τι άλλο) την προώθηση συγκεκριμένων φαρμάκων.
Ωραία, τι θέλετε να μας πείτε με όλα αυτά; Ότι οι καρχαρίες της φαρμακοβιομηχανίας χρησιμοποιούν όλα τα μέσα, θεμιτά και αθέμιτα, για να επικρατήσουν στο πλαίσιο του κεφαλαιακού ανταγωνισμού, θα ρωτήσετε. Μα, αυτή δεν είναι η φύση του καπιταλιστικού τρόπου ανάπτυξης, θα υπερθεματίσετε.
Κι θα έχετε δίκιο. Σε όλα.
Ωστόσο, ο λόγος για τον οποίο αποφασίσαμε, πιστέψτε μας, ακροθιγώς, να προεκθέσουμε την πρόσφατη (εκτός Ελλάδας) ιστορία της εταιρείας- σύμβολο της βιομηχανίας του φαρμάκου είναι γιατί αυτού του τύπου οι εκπρόσωποι της αειφόρου αναπτύξεως είναι οι ίδιοι που, όταν και αν τους δοθεί η ευκαιρία, θα διεκδικήσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ίδια σου τη ζωή. Στην ίδια σου την ύπαρξη.
Εξηγούμαστε.
Ήταν εκεί, στο μακρινό 1992 όταν η ελβετική εταιρεία κυκλοφόρησε τη «μαγική κάψουλα», όπως περήφανα δήλωνε στο ντοκιμαντέρ του Εξάντα «© Ζωή Copyright», ο αντιπρόεδρος της Νovartis στην Ινδία Ranjit Shahani, η οποία θεωρείται ότι έφερε πραγματική επανάσταση στη θεραπεία της χρόνιας μυελογενούς λευχαιμίας.
Πράγματι, σχολιάζεται στο ντοκιμαντέρ, περιέχοντας μια σωτήρια δραστική ουσία, την ιματινίμπη, το Glivec, έτσι είχε ονομαστεί η μαγική κάψουλα, κατάφερε να αυξήσει κατά πολύ το προσδόκιμο ζωής των ασθενών. Όμως, την ίδια ακριβώς δραστική ουσία περιέχουν έκτοτε τα φάρμακα γενόσημης μορφής, όπως το Veenat.
Κι εδώ, τα πράγματα αρχίζουν να περιπλέκονται…
Έχοντας λάβει έγκριση από τους αρμόδιους ελεγκτικούς μηχανισμούς, τα δύο φάρμακα, πρωτότυπο και αντίγραφο, έχουν την ίδια θεραπευτική επίδραση στον ασθενή. Έχουν όμως και μια σημαντική διαφορά. Την τιμή!
Μέχρι την 1η Απριλίου 2013, κρατήστε την ημερομηνία, η τιμή του Glivec ήταν 150 χιλ. ρουπίες (σ.σ. 2.400 δολάρια/μήνα), ενώ η μηνιαία καταβολή του ασθενή για το αντίγραφο που κατασκεύασε η ινδική Natco δεν ξεπερνούσε τα 200 δολάρια.
Σημαντική διαφορά, όσο να πεις. Ειδικά για ανθρώπους που το οικογενειακό τους εισόδημα μετά βίας μεταφράζεται σε 150 δολάρια μηνιαίως.
Η Δρ Dhananjaya Saranath, υπεύθυνη γιατρός του Συλλόγου βοήθειας Καρκινοπαθών τα εξηγούσε καλύτερα: «Η αποτελεσματικότητα των δύο φαρμάκων είναι ακριβώς η ίδια. Οπότε, δεν (…) υπάρχει δικαιολογία για καμία εταιρεία να δίνει το φάρμακο σε δεκαπλάσια τιμή, επειδή είναι το αυθεντικό».
Και πώς να αμφισβητήσεις τα λεγόμενά της, όταν στη χώρα της, μέλος του BRICS, το 30% του πληθυσμού διαβιεί υπό το όριο της φτώχειας, καλούμενο να ζήσει με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα;
Στον αντίποδα, η εταιρεία ισχυριζόταν, ούτε λίγο, ούτε πολύ, ότι η ανθρώπινη ζωή είναι πάνω απ’ όλα. Πάνω από την τιμή του φαρμάκου. Γι’ αυτό και δεν θα πρέπει να κολλάμε σε τέτοιες, πιθανά, ασήμαντες λεπτομέρειες.
Θα συμφωνούσαμε μαζί της, αν προηγουμένως δεν είχαν διακόψει τον νήδυμο ύπνο μας τα λόγια της κ. Νoor, συζύγου ενός φτωχού Ινδού καρκινοπαθούς: « Η εταιρεία πρέπει να σκεφτεί ότι η αρρώστια έρχεται και στους πλουσίους και στους φτωχούς. Οι πλούσιοι μπορούν να πάρουν φάρμακα και να γίνουν καλά. Αν κάποιος- όμως- είναι φτωχός, πώς να αγοράσει τόσο ακριβά φάρμακα»;
Αλλά και τα λόγια του Vikas Ahuja από την οργάνωση οροθετικών DNP+, που επίσης επεσήμανε «on camera» στο ντοκιμαντέρ του Αυγερόπουλου την άμεση απειλή. Αν το θέμα δεν είναι το κέρδος, έλεγε, «τότε γιατί πας δικαστικά; Αν δεν είναι αυτός ο λόγος, γύρνα στο γραφείο σου και ξεκίνα να δουλεύεις για το συμφέρον της κοινωνίας, αντί να ξοδεύεις το χρόνο σου στα δικαστήρια».
Το ινδικό κράτος, εκ συστάσεώς του, είχε διαμορφώσει ένα σύστημα ευρεσιτεχνίας για το οποίο δεν υφίστανται πατέντες στα φαρμακευτικά προϊόντα, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα ανεξαρτητοποίησης από το πολυεθνικό μονοπώλιο, ανάπτυξης και εξάπλωσης μιας μεγάλης βιομηχανίας γενόσημων, προκειμένου να καλυφθούν οι φαρμακευτικές ανάγκες περίπου 1, 2 δισ. ανθρώπων.
«Αυτό που βασικά είπε η Ινδία», διευκρινίζει η Leena Meghaney από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, « είναι ότι επειδή οι εταιρείες τιμολογούσαν πολύ ακριβά τα φάρμακα, οι Ινδοί φαρμακοποιοί(…) έπρεπε να φτιάχνουμε τα φάρμακα μόνοι μας. Ήταν εγκαταστάσεις του δημοσίου τομέα και κατά έναν τρόπο έθρεψαν μια βιομηχανία προκειμένου να φτιάξουν τα φάρμακα που χρειαζόμασταν οι ίδιοι».
Σήμερα, η φαρμακοβιομηχανία της Ινδίας θεωρείται ότι αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες στον κόσμο, με πωλήσεις σε ΗΠΑ, Ευρώπη, Ν. Αμερική, Αφρική κ.ά.
Χάρη στην ύπαρξη γενόσημων φαρμάκων, οι χώρες μπορούν να καταστρώσουν μια ολοκληρωμένη πολιτική για την αντιμετώπιση επιθετικών ασθενειών όπως ο HIV. Ασθενειών που συχνά απειλούν να λάβουν επιδημικές διαστάσεις.
Ίσως, για αυτόν τον λόγο, στη γλώσσα της αγοράς φαρμάκων, η χώρα του Γκάντι είναι διεθνώς γνωστή ως το φαρμακείο των φτωχών…
Απ’ το φαρμακείο των φτωχών στο ‘’evergreening’’ των ισχυρών
«Λένε ότι θα έπρεπε να σταματήσουμε εξολοκλήρου να έχουμε πατέντες. Αυτό είναι απολύτως παράλογο. Αν δεν επιτρέψεις σε μια φαρμακοβιομηχανία να έχει μια δίκαιη ανταπόδοση, απλά θα εξαφανιστεί. Νομίζω ότι πρέπει να το βλέπουμε λογικά. (…) Γιατί εντέλει αύριο δε θα έχεις καθόλου φάρμακα, τα οποία μπορείς τώρα να αντιγράψεις», Ranjit Shahani, αντιπρόεδρος της Νovartis στην Ινδία
Αν μας ζητούσατε να αποκωδικοποιήσουμε το σύστημα της πατέντας στον χώρο του φαρμάκου, θα σας λέγαμε ότι, μάλλον, κυρίως όσον αφορά τα μεγάλα ψάρια του κλάδου, πρόκειται για ένα τέχνασμα («evergreening» το όνομα αυτού) παράτασης του μονοπωλίου τους- συνήθως για μια εικοσαετία- για συγκεκριμένα προϊόντα στην αγορά.
Ας αφήσουμε όμως, τη Leena Menghaney από τους ΓχΣ να τα εξηγήσει. Είμαστε σίγουροι πως θα λύσει κάθε σας απορία: «(…) Παίρνεις το ίδιο φάρμακο και το πατεντάρεις ξανά και(…) ξανά, σε διάφορες μορφές- χωρίς να παρουσιάσεις- κάποια καινοτομία, απλά παίρνεις το ίδιο φάρμακο και του αλλάζεις τυποποίηση, παίρνεις π.χ. ένα χάπι για ενήλικες και το βγάζεις σε παιδικό σιρόπι. Και αυτό μπορεί να είναι μια τελείως διαφορετική πατέντα. Έτσι, (…) έχουν συνεχώς (…)κέρδος από την ίδια καινοτομία».
Η ινδική πολιτεία, αν και το 2005 υιοθέτησε το σύστημα με τις πατέντες (πώς αλλιώς, αφού αποτελεί μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, ο οποίος από το 1995 έχει συνάψει τη συμφωνία TRIPS, διαμέσου της οποίας προσδιορίζονται τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας μεταξύ των χωρών-μελών), παρόλα αυτά, την ίδια στιγμή έθεσε σοβαρούς περιορισμούς σ’ αυτήν την ασύδοτη πρακτική.
Με νομικά όπλα όπως το «Section 3d», το άρθρο που χτίζει ένα τείχος προστασίας για την τήρηση της καινοτομίας, αλλά και με την κινητοποίηση ακτιβιστών όπως ο κ. Vikas Ajuja, το Γραφείο Ευρεσιτεχνίας της Ινδίας (ΙPO) απέρριψε την αίτηση της Novartis με την υπογράμμιση, παρά τις τότε αντιρρήσεις τη εταιρείας, ότι περιείχε στοιχεία «evergreening». Έτσι, το 2006 η ελβετική ναυαρχίδα του εμπορίου της υγείας μήνυσε το ινδικό κράτος, ανοίγοντας έναν δικαστικό κύκλο, ο οποίος έμελλε να κλείσει επτά χρόνια αργότερα στις αίθουσες του Ανώτατου Δικαστηρίου της χώρας.
Συγκεκριμένα, την 1η Απριλίου 2013 απορρίφθηκε οριστικά η προσφυγή της Νovartis, υπό το πρίσμα ότι η ανανεωμένη μορφή του Glivec δεν πληρούσε τα κριτήρια «καινοτομίας ή δημιουργικότητας» όπως αυτά ορίζονταν από τις νομοθετικές διατάξεις.
Το δικαστικό προηγούμενο της συγκεκριμένης ιστορικής απόφασης είναι δεδομένο, μιας και, πάντα με ασπίδα το “Section 3d”, πάνω σ’ αυτή τη λογική βασίστηκε το 69% των απορριπτικών απαντήσεων του IPO σε αιτήσεις ευρεσιτεχνίας, σύμφωνα με σχετική Έκθεση που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2017.
Πιο φανερή όμως, ήταν η διαφορά στην καθημερινότητα χιλιάδων φτωχών καρκινοπαθών, αφού μετά την απόφαση του δικαστηρίου η τιμή του Glivec μειώθηκε από τις 150 χιλ. ρουπίες (2.220$) τον μήνα, σε 6 χιλ. ρουπίες (88$), όπως ανέφερε πριν λίγο καιρό ο YK Sapru, επικεφαλής του Συλλόγου Ινδών Καρκινοπαθών.
Εντούτοις, η Έκθεση με τίτλο «Pharmaceutical Patent Grants in India: How our safeguards against evergreening have failed, and why the system must be reformed» του περασμένου Απριλίου διαπίστωνε ότι δεν έγινε σωστή ή, καλύτερα, επαρκής χρήση του «Section 3d» για την παρεμπόδιση χορήγησης δευτερογενών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας.
Ένας από τους λόγους που αυτό συμβαίνει, έλεγε στο Intellectual Property Watch ο ακαδημαϊκός Feroz Ali είναι ότι δεν χρησιμοποιούνται πλήρως όλα τα νομικά εργαλεία που παρείχε η υπόθεση της Novartis.
Την ίδια εικόνα παρουσιάζει και ο Anand Grover, o επιφανής νομικός, ο οποίος εκπροσώπησε τον Σύλλογο Καρκινοπαθών στην προ εξαετίας δικαστική διαμάχη.
Από τη μία δηλαδή, έχουμε επιτυχημένα παραδείγματα επιτυχούς παρεμπόδισης της καταχρηστικής αυτής πρακτικής, όπως στις πρόσφατες περιπτώσεις των Gilead Sciences Inc για το φάρμακο “Tenofovir” και Boehringer Ingellheim για το ‘’Sofosbuvir’’. Από την άλλη όμως, σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι οι διατάξεις του «Section 3d» λαμβάνονται υπόψη και έχουν ισχύ σε όλες τις παρόμοιες υποθέσεις.
Κι όλα αυτά, σε μια χώρα στην οποία, σύμφωνα με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις, 1,6 εκατ. άνθρωποι έχουν βρει τον θάνατο, λόγω της κακή ποιότητας υγειονομικής περίθαλψης, με τους 838 χιλ. απ’ αυτούς να αποδίδονται στην ανικανότητά των συγκεκριμένων πολιτών να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες φροντίδας υγείας.
Αλλά, ας ανοίξουμε τη βεντάλια του θέματος. Ενός θέματος που μας αφορά πολύ περισσότερο από όσο πιστεύουμε, ακόμη και αν τα γρυλίσματα των νεοφιλελεύθερων πίτ μπουλ- δεξιών και (ριζοσπαστικά) αριστερών- επιστρατεύουν την μέθοδο του εκφοβισμού προκειμένου να στρέψουμε την προσοχή μας στο είδωλο της εύχρηστης λεοντής καμουφλαρίσματος της κεφαλαιοκρατικής ξετσιπωσιάς και όχι στην πραγματικότητα.
Τον Σεπτέμβριο του 2018, το περιοδικό Lancet δημοσίευσε μια νέα ανάλυση, βάσει της οποίας, από τους 8,6 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως/έτος ,η κακή ποιότητα φροντίδας υγείας είναι υπεύθυνη για τα 5 εκατ. από αυτούς, με τα 3,6 εκατ. να οφείλονται στην ανεπαρκή πρόσβαση στην περίθαλψη.
Μάλιστα, όπως σχολίαζε το WSWS, o συνολικός αριθμός των θανάτων με κύριο αίτιο την κακή ποιότητα φροντίδας υγείας εκτιμάται ότι είναι πέντε φορές υψηλότερος από τους θανάτους που καταγράφονται κατ’ έτος και οφείλονται σε ασθένειες όπως το AIDS.
Η ανάλυση του Lancet διαπίστωνε ότι καθώς η κοινωνική ανισότητα συνεχίζει να διευρύνεται, τα εκατομμύρια των προαναφερθέντων θανάτων έχουν ως συγκολλητική ουσία τη διάθεση ανεπαρκών πόρων από την πλευρά των κυβερνήσεων για την προώθηση και καλυτέρευση των συστημάτων υγείας, καθώς και την κατάλληλη κατάρτιση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Τα 8 εκατ. θάνατοι, σχεδόν μια Ελλάδα, δηλαδή, στην ίδια πάντα ανάλυση, σημειώθηκαν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια οικονομικής ευημερίας ύψους 6 τρισ. δολαρίων μόνο για το 2015.
Ο θανάσιμος αντίκτυπος της κακής ποιότητας φροντίδας υγείας δεν αποτελεί προνόμιο μόνο του λεγόμενου- τι αισχρός όρος, αλήθεια- «Τρίτου Κόσμου». Αλλά, παρατηρείται σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική, την Ασία, την ανατολική Ευρώπη, ενώ, εκτός της Ινδίας στην οποία προαναφερθήκαμε, η Νότια και Κεντρική Αφρική κατέχουν τα σκήπτρα στην μακάβρια αυτή λίστα της ανθρώπινης δυστυχίας.
Πιο συγκεκριμένα, στη χώρα:
- του σφυροδρέπανου παραδείσου των δυτικών κι όχι μόνο πολυεθνικών, στην Κίνα, 630 χιλ. άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο λόγω της κακής παρεχόμενης υγειονομικής φροντίδας, ενώ άλλοι 653 χιλ. θάνατοι οφείλονται στον αποκλεισμό τους από τις βαθμίδες περίθαλψης,
- του καφέ, τη Βραζιλία, της οποίας ο φασίστας πρόεδρος προσφάτως έκανε λόγο για χρυσαφένια ντουζ και λοιπά «αναπτυξιακά» φληναφήματα, 153 χιλ θάνατοι/έτος οφείλονται σε κακή ποιότητα φροντίδας, με το κάδρο του θανάτου να εμπλουτίζεται με την προσθήκη 51 χιλ. ανθρώπων που δεν είχαν επαρκή πρόσβαση σ’ αυτή,
- η οποία κρατά στα χέρια της το 2,62% της παγκόσμιας παραγωγής «μαύρου χρυσού», φιγουράροντας στην 8η θέση παγκοσμίως στην παραγωγή πετρελαίου, τη Νιγηρία, 123 χιλ. θάνατοι/χρόνο αποδίδονται στην κακή ποιότητα φροντίδας υγείας, με 253 χιλ. πολίτες αυτού του ευλογημένου κατά τα άλλα τόπου να φεύγουν από τη ζωή, επειδή κάποιοι τους στέρησαν τη δυνατότητα να έχουν μια ανάλογη της κατάστασης της υγείας τους πρόσβαση στην περίθαλψη.
Προφανώς, δεν πέσατε απ’ τα σύννεφα. Ούτε εμείς, οφείλουμε να σας ενημερώσουμε. Όμως, πριν ρίξουμε εν χορδαίς και οργάνοις το αντικαπιταλιστικό μας ανάθεμα, ας αφήσουμε την Δρα Margaret Κurk του τμήματος Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ να προσθέσει ένα ακόμη στοιχείο στην ανατομία ενός οικονομικού- πολιτικού συστήματος στο οποίο οι πολυεθνικές της υγείας ευημερούν, την ίδια ώρα που άνθρωποι πεθαίνουν αβοήθητοι.
Μην βλέπετε μόνο τον αριθμό των θανόντων, μας λέει η Δόκτωρ. Δίπλα σας ζουν εκατομμύρια άνθρωποι, ασθενείς, στο έλεός τους, βουτηγμένοι στη μιζέρια, ανήμποροι να συμμετάσχουν οικονομικά σε φαρμακευτικές θεραπείες υψηλού κόστους.
Σας θυμίζει κάτι από 19ο αιώνα όλη αυτή η κατάσταση; Μήπως να κατεβάζατε απ’ το ράφι της βιβλιοθήκης σας και να ρίχνατε μια κλεφτή ματιά στον σκονισμένο και… ξεπερασμένο Μαρξ; Δεν ξέρουμε. Εμείς, απλώς, θέτουμε ερωτήματα.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα προαναφερθέντα στοιχεία, όπως και τα ευρήματα των ερευνών της Παγκόσμιας Τράπεζας(ΠΤ) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τα οποία το 2017 έκαναν λόγο για αποκλεισμό του ημίσεος του παγκόσμιου πληθυσμού από τις απαραίτητες για τη δημόσια υγεία υγειονομικές υπηρεσίες, έρχονται σε μια εποχή κατά την οποία, σύμφωνα με το UHNW, τα άτομα με τουλάχιστον 30 εκατ. δολάρια περιουσία κατέχουν συνολικά 31,5 τρισ. δολάρια, αυξάνοντας τα κέρδη τους κατά 16,3% μέσα σε μόλις έναν χρόνο.
«Πρέπει να τερματιστεί η ακραία φτώχεια και ανισότητα», προειδοποιεί η ΠΤ κι ο ΟΗΕ. Μα, αυτό πώς θα γίνει αν δεν καταστραφεί ο εγκέφαλος της μηχανής που δημιουργεί τέτοιου είδους καταστάσεις, ρωτάμε εμείς.
Δηλαδή, μας λέτε να τα βάλουμε με το ίδιο το σύστημα, θα πεταχτεί, φευ!, κάποιος.
Μάντεψε, θα του απαντούσαμε, πάλι.
Ναζισμός: Μια παρέκκλιση (;) της καπιταλιστικής πρωτοπορίας
Πριν ανταπαντήσει, ωστόσο, ας σκεφτεί αν αξίζει να συνεχίζει να συναινεί- έστω σιωπηλά- με έναν οικονομικό μπαμπούλα, ο οποίος, στις περιόδους της δομικής του κρίσης, μετατρέπεται σε βιομηχανία παραγωγής εκτρωμάτων όπως οι ναζί και οι επιστημονικές τους θεωρίες.
Μα, ποια η σχέση του ναζισμού με το θέμα, θα συνεχίσει ο δύσπιστος αναγνώστης. Μήπως είναι επικίνδυνοι τέτοιοι συμψηφισμοί; Το παρελθόν είναι παρελθόν, δεν θα φέρουμε τον Χίτλερ στο «σήμερα» προς τέρψη και συγκάλυψη της δικής σας ιδεολογικής και πολιτικής ανεπάρκειας πρότασης επίκαιρων λύσειων, θα συνέχιζε.
Και καλά θα έκανε, εδώ που τα λέμε.
Μόνο που, τον Μάιο του 2017, μια δήλωση τού τότε υπεύθυνου του Λευκού Οίκου για τον προϋπολογισμό, Μικ Μαλβάνει, έφερε τα φαντάσματα του παρελθόντος έξω από την πόρτα μας. Δήλωνε τότε κυνικά ο Μαλβάνει: «Θέλουμε να πάνε οι άνθρωποι να δουλέψουν. (…) Εάν παίρνεις κουπόνια τροφίμων, πρέπει να πας για δουλειά. Εάν παίρνεις επίδομα αναπηρίας και δεν θα έπρεπε, πρέπει να πας για δουλειά».
Κι αν δυσκολεύεστε να βρείτε τη σύνδεση των άνωθεν δηλώσεων με τη ναζιστική κτηνωδία, ο καθηγητής Γιώργος Μαργαρίτης, στο ντοκιμαντέρ του Άρη Χατζηστεφάνου, “Φασισμός Α.Ε.” δίνει μια πρώτη απάντηση: « Όταν άρχισε η κουβέντα για την ευγονική στη Γερμανία”, εξηγούσε , “έγινε με πάρα πολύ απλό τρόπο: Για να δούμε τι γίνεται με τα οικονομικά του συστήματος Υγείας. Υπάρχουν μερικές κατηγορίες ασθενών -όπως- οι χρόνια ασθενείς, οι πνευματικά ανάπηροι, τα ΑΜΕΑ, οι οποίες κοστίζουν υπερβολικά στο σύστημα Υγείας. Δεν βρισκόμαστε εκεί, αλλά η συζήτηση προχωρά σ’ αυτή την κατεύθυνση».
Αλλά και το BBC, σε προ δεκαετίας δημοσίευμά του υποστήριζε ότι το χιτλερικό πρόγραμμα εξόντωσης των ατόμων με ειδικές ανάγκες, το διαβόητο Tiergartenstrasse 4 (T4) βασίστηκε, ως προπαγανδιστικό μέσο, στο επιχείρημα ότι η αναπαραγωγή των «ακατάλληλων» αποδυνάμωνε την ικανότητα της κοινωνίας να λειτουργεί αποτελεσματικά θέτοντας έναν επιπλέον φόρο στους υγιείς Γερμανούς.
Οι Ναζί ισχυρίστηκαν ότι τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπιζε η Γερμανία στη δεκαετία του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 οφείλονταν εν μέρει στην εξασθένιση του πληθυσμού που δημιουργήθηκε από αυτή την άδικη επιβάρυνση.
Πρόκειται για ένα τέχνασμα, επισήμαινε παλαιότερα ο καθηγητής Αντρέ Γκριμάλντι, διαμέσου του οποίου δημιουργείται η «ιδέα ότι υπάρχουν ασθενείς συμφέροντες από οικονομική άποψη και ασθενείς μη συμφέροντες». Τι δεν συμφέρει; «Ό,τι θεωρείται πολύπλοκο: οι χρόνιες παθήσεις, οι ηλικιωμένοι ασθενείς, οι ψυχικά και κοινωνικά πάσχοντες» («Ελευθεροτυπία», 21/2/2010).
Η ναζιστική προπαγάνδα με τη μορφή αφισών και κινηματογραφικών ταινιών απεικόνιζε άτομα με ειδικές ανάγκες ως «χαραμοφάηδες», «φρικιά» και ανθρώπους που «ζούσαν ανάξιες ζωές», τονίζοντας συνεχώς το υψηλό κόστος υποστήριξης τέτοιων ατόμων. Ένα ανθυγιεινό ή και αφύσικο βάρος για μια Άρεια κοινωνία. Αυτό ήταν το κυρίαρχο αφήγημα.
Μάλιστα, μια διάσημη ναζιστική ταινία προπαγάνδας, η Ich Klage An («Κατηγορώ»), διηγούνταν την ιστορία ενός γιατρού που σκότωσε την ανάπηρη σύζυγό του. Η ταινία προέβαλε ένα επιχείρημα υπέρ των “δολοφονιών της απαλλαγής/ του ελέους”.
Η θηριωδία του T4 έλαβε χώρα σε έξι στρατόπεδα υπό τον τίτλο των “κέντρων ευθανασίας” που δημιουργήθηκαν σε ολόκληρη τη Γερμανία και την Αυστρία. Αυτά τα κέντρα περιείχαν εγκαταστάσεις αερίων σχεδιασμένες να μοιάζουν με πάγκους ντους.
Δύο από τα πιο διαβόητα κέντρα ήταν το Κάστρο Hartheim της Αυστρίας και το Hadamar, το οποίο βρίσκεται κοντά στο Wiesbaden της Γερμανίας. Το τελευταίο υποστήριξε προσωπικό περίπου 100 ατόμων. Για να αποκρύψει τον πραγματικό του σκοπό, λειτουργούσε και ως κανονικό κρεματόριο.
Ο Χίτλερ διέταξε την αναστολή του προγράμματος το 1941 μετά από αντίθεση ομάδων εντός της Γερμανίας, συμπεριλαμβανομένων καθολικών κληρικών. Ωστόσο, οι δολοφονίες επαναλήφθηκαν το επόμενο έτος με πιο μυστικοπαθή τρόπο και συνεχίστηκαν μέχρι το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου (το Hadamar σταμάτησε να λειτουργεί μόνο λίγο πριν τον Μάρτιο του 1945). Κατά τη διάρκεια αυτής της τελευταίας φάσης του προγράμματος T4, ο θάνατος επερχόταν μέσω υπερβολικής δόσης θανατηφόρου φαρμάκου ή διά της πείνας.
Συνολικά, περίπου 275.000 άτομα με ειδικές ανάγκες πιστεύεται ότι δολοφονήθηκαν από το ναζιστικό καθεστώς στα κολαστήρια προστασίας του γερμανικού αίματος…
***
Το Σύστημα συνηθίζει να κουνά το δάχτυλο στους πολίτες όταν αποκαλύπτονται υποθέσεις διαφθοράς μικρής κλίμακας (μην ξεχνάμε, άλλωστε, την κατά Σημίτη θεωρία ότι η διαφθορά αποτελεί «κοινωνικό φαινόμενο»), επιτρέποντας παράλληλα στους «Τσουκάτους» να μας τρίβουν στο πρόσωπο τα αποδεικτικά στοιχεία των μαύρων συναλλαγών τους, χωρίς κανείς να τους ρωτά πού, πότε, ποιος…
Το Σύστημα συνηθίζει να σε εξοντώνει ποινικά για ένα πλαστό απολυτήριο δημοτικού, ενώ την ίδια ώρα κλείνει το μάτι σε όσους κολύμπησαν στο βούρκο της απληστίας, ενίοτε και της παιδεραστίας.
Αυτό το Σύστημα έμαθε να μιλά μόνο τη γλώσσα του χρήματος. Γι’ αυτό το Σύστημα δεν έχεις σημασία. Στις καλές περιόδους του, αν έχεις τα λεφτά, θα ζήσεις. Αν όχι, λυπούμαστε πολύ. Στις κακές περιόδους του βιομηχανοποιεί αυτή την ιδέα.
Προσέξτε, δεν είναι ηθικό το θέμα. Δεν είμαστε οι «καλοί» της υπόθεσης. Είμαστε απλά, οι ηττημένοι. Κι οφείλουμε στους εαυτούς και τα παιδιά μας να κινητοποιηθούμε για να αλλάξει αυτό. Μέχρι τότε, συντροφιά στις σκέψεις μας, τα λόγια του ποιητή των θλιμμένων της Γης :
Κοιτάχτε αυτό που βλέπω εγώ,
την άγρια αποσύνθεση
που άφησε στο λαρύγγι της πατρίδας μου
σαν περιδέραιο από κεντριά, η βροχή του χρυσού!
Ας σε συντροφεύει διαβάτη,
τούτη η ασάλευτη ματιά που τρυπάει,
δεμένη στου Βαλπαραΐσο τον ουρανό.
(Πάμπλο Νερούδα, Κάντο Χενεράλ)
