Το ιταλικό υποβρύχιο «Ντελφίνο» (Delfino) με διοικητή τον υποπλοίαρχο Τζουζέπε Αϊκάρντι ξεκίνησε από τον Στρατώνα Ναυτικού (Caserma Marinai) στον Αη Γιώργη, στο Λακκί της Λέρου, με αποστολή να πλήξει εχθρικά πλοία στην Τήνο, τη Σύρο και στη συνέχεια να αποκλείσει τη Διώρυγα της Κορίνθου.
Τον Αύγουστο του 1940 ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος κόντευε να συμπληρώσει ένα χρόνο. Η Ελλάδα, την οποία κυβερνούσε ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς, μπορεί να τηρούσε ουδέτερη στάση, αλλά ήταν εμφανές ότι βρισκόταν στο πλευρό της Αγγλίας, που εκείνη την περίοδο δοκιμαζόταν σοβαρά από τις αεροπορικές επιθέσεις της «Λουφτβάφε».
Η φασιστική Ιταλία, σύμμαχος της ναζιστικής Γερμανίας, με τον ισχυρό στόλο της διεκδικούσε την πρωτοκαθεδρία στις θάλασσες της Μεσογείου από τη Μεγάλη Βρετανία.
Η φασιστική Ιταλία, η οποία μέχρι τότε τηρούσε φιλική μεν προς τη ναζιστική Γερμανία, αλλά ουδέτερη στάση, μετά την πτώση της Γαλλίας τον Ιούνη του 1940 και αφού εκτίμησε ότι η πλευρά των ναζί θα κέρδιζαν, κήρυξε τον πόλεμο στους Συμμάχους.
Τις πρωινές ώρες της 15ης Αυγούστου το ιταλικό υποβρύχιο βρέθηκε έξω από το λιμάνι της Τήνου «εν καταδύσει», με σκοπό να τορπιλίσει «εχθρικά» οπλιταγωγά πλοία. Στην περιοχή υπήρχαν τα επιβατικά πλοία «Έλση» και «Έσπερος», που μετέφεραν προσκυνητές, τα οποία μπήκαν στο στόχαστρο του Ντελφίνο. Όμως ο Τζουζέπε Αϊκάρντι, την τελευταία στιγμή, είδε να καταφθάνει στο λιμάνι ένα πολεμικό και δεν άφησε την ευκαιρία να πάει χαμένη, όπως δήλωσε μετά τον πόλεμο. Επρόκειτο για το καταδρομικό «Έλλη», που κατέπλεε στην Τήνο για τις εορταστικές εκδηλώσεις του Δεκαπενταύγουστου.
Στις 8.25 π.μ., λίγη ώρα πριν από τη λιτάνευση της εικόνας της Παναγίας κι ενώ στην παραλία υπήρχε πολύς κόσμος, το «Ντελφίνο» έπληξε με τρεις τορπίλες το ελληνικό πολεμικό πλοίο. Η μία μόνο τορπίλη βρήκε στόχο, αλλά έπληξε καίρια το ελληνικό πλοίο στο μηχανοστάσιο και τις δεξαμενές πετρελαίου. Μία ώρα αργότερα, το «Έλλη» βυθίστηκε, παρά τις προσπάθειες του πληρώματος να το κρατήσουν στον αφρό.
Οι άλλες δύο τορπίλες αστόχησαν και εξερράγησαν στην προκυμαία. Από την επίθεση του «Ντελφίνο» σκοτώθηκαν ένας υπαξιωματικός και οκτώ ναύτες του «Έλλη», ενώ οι τραυματίες ανήλθαν στους 24. Μία γυναίκα, που βρισκόταν στην παραλία, πέθανε από καρδιακή προσβολή μετά την έκρηξη της δεύτερη τορπίλης στην προκυμαία.
Μετά την εκτέλεση της αποστολής του, το «Ντελφίνο» απομακρύνθηκε χωρίς να γίνει γνωστή η ταυτότητά του. Μετά από λίγες ώρες κατέπλευσε στη Σύρο, αλλά αναχώρησε αμέσως άπρακτο, καθώς δεν υπήρχε κανένα πλοίο στο λιμάνι του νησιού. Το «Ντελφίνο» επέστρεψε εσπευσμένως στη Λέρο με διαταγή των ιταλικών αρχών, ακυρώνοντας την αποστολή του στην Κόρινθο.
Η έρευνα που διενήργησαν δύτες του Πολεμικού Ναυτικού, έδειξε ότι οι τορπίλες ήταν ιταλικές και επομένως η επίθεση έγινε από ιταλικό υποβρύχιο. Η κυβέρνηση Μεταξά τήρησε απόλυτα μυστικό το πόρισμα της έρευνας, για να μην προκαλέσει την Ιταλία και διαταράξει την ουδετερότητα της Ελλάδας. Τελικά, δημοσιοποιήθηκε στις 30 Οκτώβρη 1940, δύο ημέρες μετά την ιταλική επίθεση εναντίον της Ελλάδας. Ομως από την πρώτη στιγμή η ελληνική κοινή γνώμη δεν είχε καμία αμφιβολία για την εθνικότητα του υποβρυχίου.
Τι προηγήθηκε
Από τις 10 Ιούνη 1940 που η Ιταλία κηρύσσει τον πόλεμο στην Γαλλία και την Μ. Βρετανία, ξεκινούν ναυτικές επιχειρήσεις. Από τις πρώτες μέρες η ιταλική ηγεσία και το Επιτελείο του Ιταλικού Ναυτικού, κάτω από την πίεση του Ιταλού κυβερνήτη των Δωδεκανήσων, Τζέζαρε Μαρία Ντε Βέκι, κατηγορεί την Ελλάδα ότι κάτω από το πέπλο της ουδετερότητας προσφέρει στήριξη και καταφύγιο σε αγγλικά εμπορικά και πολεμικά πλοία, στα νησιά, κρατώντας ανοιχτούς τους διαδρόμους του ναυτικού εφοδιασμού των βρετανικών πλοίων με τη συναίνεση της ελληνικής κυβέρνησης.
Ο Μεταξάς για να αποδείξει τον ιδιαίτερο ζήλο του ως προς την τήρηση της ουδετερότητας και για να αποφύγει την ιταλική δυσαρέσκεια, έσπευδε να αποστείλει διαμαρτυρίες στους Βρετανούς, κάθε φορά που η παραμονή μιας βρετανικής μονάδας σε ελληνικό νησί παρατείνονταν για πολύ καιρό. Αυτή η προσπάθειά του να μην ερεθίσει τον Μουσολίνι και τον Τσιάνο επιβεβαιώνεται και από το ημερολόγιό του.
Ωστόσο φαίνεται ότι οι Ιταλοί και ιδιαίτερα ο Τζέζαρε Μαρία ντε Βέκκι, δεν πείθοταν για την ουδετερότητα της Ελλάδας…
Στο ημερολόγιό του ο υπουργός Εξωτερικών της φασιστικής Ιταλίας, ο Γκαλεάτσο Τσιάνο, στις 3 Ιούλη 1940 γράφει στο ημερολόγιό του: «Απευθύνθηκα έντονα στον πρέσβη της Ελλάδος. Ο De Vecchi μου τηλεγραφεί πως αγγλικά πλοία και ίσως και αεροπλάνα βρίσκουν προστασία και ανεφοδιασμό στην Ελλάδα. Ο Μουσολίνι είναι έξω φρενών. Αν αυτή η κατάσταση συνεχιστεί θα αναλάβουμε δράση. Ο Ελληνας πρέσβης προσπάθησε να αρνηθεί αδύναμα αλλά έφυγε με την ουρά στα σκέλια». Δυό μέρες μετά, στις 5 Ιούλη σημειώνει: «Η Ελλάδα, μέσω του πρέσβη της, παρέχει την διαβεβαίωση τήρησης πλήρους ουδετερότητας, την οποία ο Ντούτσε δέχεται με επιφύλαξη, δεδομένου ότι ο De Vecchi επιμένει στους ισχυρισμούς του».
Λίγες μέρες πριν τον Δεκαπενταύγουστο ο Μουσολίνι, φανερά εκνευρισμένος με την κατάσταση στο Αιγαίο εξαιτίας των αναφορών του Ντε Βέκκι, αποφασίζει να περάσει στη δράση. Σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές ο Μουσολίνι οργίστηκε όταν πληροφορήθηκε την άποψη που εξέφρασε ο Μεταξάς στον Γερμανό πρέσβη στην Αθήνα, πρίγκιπα Ερμπαχ, ότι η Ελλάδα δεν μπορούσε να αγνοήσει τη βρετανική ναυτική δύναμη στη Μεσόγειο.
Η διαταγή από τη Ρώμη
Στα απομνημονεύματα του τετράρχη του Φασισμού Τζέζαρε Μαρία Ντε Βέκκι, κόμη του Βαλ Τζισμόν που άρχισαν να δημοσιεύονται, λίγο μετά το θάνατό του (στις 23 Ιούνη 1959) στο περιοδικό «Τέμπο» του Μιλάνου στις 10 Νοέμβρη 1959 και συνεχίστηκαν μέχρι τις 22 Μάρτη 1960, ο Ντε Βέκκι αποκαλύπτει:
«Την 11ην Αυγούστου 1940,περιήλθεν εις χείρας μου, μέσω προσώπου άκρως εμπίστου, ένας φάκελλος κατάστικτος από διαφόρους ερυθράς σφραγίδας. Εν μέσω αυτών υπήρχε και η κυανή σφραγίς του Πολεμικού Ναυτικού.
Εντός του φακέλου υπήρχε μια κυβερνητική διαταγή συνταχθείσα εις Ρώμην και της οποίας το κείμενον είχεν ως εξής:
«Κατόπιν διαπιστώσεως, ότι η κίνησις του εμπορικού ναυτικού, που γίνεται μέχρι των Δαρδανελλίων, συντελείται κατά μέγιστον μέρος, επ’ ωφελεία των Άγγλων και ότι τα σκάφη των ουδετέρων χωρών, τα οποία πλέουν εις τας συναφείς γραμμάς, διευκολύνουν τον ανεφοδιασμόν του εχθρού, εντελλόμεθα, τα κατωτέρω εις εκτέλεσιν διαταγών του Ντούτσε:
Να επιλέξητε μεταξύ των υποβρυχίων, που υπάγονται εις υμάς το πλέον ενδεδειγμένον, από απόψεως κατασκευής οπλισμού και πληρώματος. Εις τον κυβερνήτην του υποβρυχίου να δώσετε προσωπικώς οδηγίας, υπό το εξής πνεύμα:
Α. Να διεξαγάγη επί δεκαήμερον εντόνους πολεμικάς επιχειρήσεις κατά των θαλασσίων συγκοινωνιών εις τα ύδατα του Αιγαίου, τα περιλαμβανόμενα μεταξύ Δαρδανελλίων και Καφηρέως (Καβοντόρο).
Β. Κατά την εν λόγω περίοδον, το υποβρύχιον δέον να βυθίση δια τορπιλλών, άνευ προειδοποιήσεως, όλα τα σκάφη, δια τα οποία υπάρχουν ενδείξεις ότι εξυπηρετούν τον εχθρόν, έστω και αν πλέουν υπό σημαίας ουδετέρων χωρών.
Γ. Τα εγχειρήματα αυτά πρέπει να γίνουν κατά τρόπον ώστε να παραμείνη άγνωστον το όνομα και η εθνικότης του υποβρυχίου.
Δ. Αφού επιτελέση την αποστολήν του, το υποβρύχιον θα επιστρέψη εις την βάσιν του, λαμβανομένης μερίμνης ώστε η επάνοδός του να μείνη απαρατήρητος.
Ε. Πλήρης ραδιοτηλεγραφική σιγή εκ του υποβρυχίου προς την ξηράν και αντιστρόφως, κατά την διάρκειαν της περιόδου αυτής.
ΣΤ. Τα εγχειρήματα δέον να καλυφθούν δι’ απολύτου μυστικότητος. Βάσει των αντιδράσεων που θα προκληθούν εξ αυτών, θα ληφθούν παρ’ ημών περαιτέρω αποφάσεις. Θεωρούμεν σκόπιμον να μη αναφέρετε εις την Κυβέρνησιν τα αποτελέσματα. Τούτο δέον να γίνη ευθύς ως καταστή δυνατόν, δι’ εγγράφου αναφοράς, αποσταλησομένης δι’ ασφαλεστάτου μέσου».
Ο Ντε Βέκκι στη Λέρο
«Μόλις έλαβον την ανωτέρω διαταγήν, ανεχώρησα εκ Ρόδου διά Λέρον, προκειμένου να προβώ εις την εκτέλεσίν της.
Ήρχιζεν έτσι ο πρόλογος του ελληνικού δράματος, επί του οποίου η κυβέρνησις της Ρώμης ήτο ενημερωμένη και διά το αναπόφευκτο του οποίου ουδείς αμφέβαλλε, ουδ’ αυτός ακόμη ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου στρατάρχης Πιέτρο Μπαντόλιο.
Ολίγον μετά την άφιξίν μου εις Λέρον, είχα τερματίσει την προπαρασκευήν του τορπιλλισμού, επιλέξας το υποβρύχιον «Delfino» με κυβερνήτην τον υποπλοίαρχον Αϊκάρντι. Ούτος απέπλευσεν εκ Λέρου την 20.30΄ ώραν της 14ης Αυγούστου.
Μετά την εκτέλεσιν της αποστολής του, μου υπέβαλε την εξής έκθεσιν:
Η αναφορά του υποπλοίαρχου Τζουζέπε Αϊκάρντι
«Τη 4.30΄ ώραν της 15ης Αυγούστου, αφιχθείς εις τα ύδατα της Τήνου, καταδύομαι και κατευθύνομαι προς την είσοδον του λιμένος. Ευρισκόμενος 4.600 μέτρα από αυτόν, βλέπω να εξέρχεται ένα ατμόπλοιον, το οποίον αμέσως στρέφεται προς βορράν και ούτω διαφεύγει την επίθεσίν μου. Προωθηθείς μέχρι του στομίου, αντιλαμβάνομαι εντός αυτού δύο μεγάλα σκάφη (6.000-8.000 τόννων). Το ένα ήτο φορτηγόν και το άλλο μικτού τύπου, ουδέν δε εξ αυτών έφερε τα ελληνικά σήματα εις τας πλευράς. Ενώ εξετέλουν τας απαιτουμένας κινήσεις δια την εξαπόλυσιν τορπιλλών, μέσω των δύο λιμενοβραχιόνων, επισημαίνω το καταδρομικόν «Έλλη», πλέον με μικράν ταχύτητα προς τον λιμένα.
Επειδή ήτο φανερόν, ότι διά της πορείας που ηκολούθει θα διήρχετο προ του υποβρυχίου μου, κρίνω σκόπιμον να ρυθμίσω την κατάδυσίν μου εις βάθος 40 μέτρων, ελέγχων κάθε κρότον με τα ακουστικά μηχανήματα. Μετ’ ολίγον κάθε θόρυβος ελίκων παύει. Δια τον λόγον αυτόν, φέρω το υποβρύχιον εις τοιαύτην θέσιν, ώστε να δύναται να λειτουργή το περισκόπιόν μου και βλέπω την «Έλλη» προ του μεγαλυτέρου λιμενοβραχίονος. Αποφασίζω να τορπιλλίσω πρώτον το πολεμικόν, και ακολούθως τα δύο άλλα σκάφη, διά τους εξής λόγους:
1.– Ενστικτωδώς, εχαρακτήρισα τα δύο σκάφη ύποπτα.
2.– Εθεώρησα την παρουσίαν του πολεμικού, ετοίμου προφανώς να προστατεύση τα δύο εμπορικά σκάφη, ως εντείνουσαν τον ύποπτον ρόλον των τελευταίων και ως μαρτυρούσαν την ελληνικήν συνενοχήν.
3.– Ήτο επιβεβλημένον να εξουδετερώσω πρώτον την αντίδρασιν του πολεμικού και όχι να υποστώ αυτήν ακολούθως.
4.– Εφ’ όσον εφερόμεθα μοιραίως πλέον, προς εχθροπραξίας με την Ελλάδα, τορπιλλίζοντες την «Έλλην», θα εθέτομεν εκποδόν σημαντικήν πολεμικήν μονάδα, η οποία θα ηδύνατο να παρενοχλήση τας δυνάμεις μας ανά το Αιγαίον.
Η πρώτη τορπίλλη
Εξαπέλυσα κατά του καταδρομικού μίαν τορπίλλην των 583 χιλιοστομέτρων, εξ αποστάσεως 700 μέτρων, περίπου. Το σκάφος επλήγη, εις τον μεταξύ των δύο καπνοδόχων του, χώρον. Η έκρηξις της τορπίλλης υπήρξεν ατελής η δε ανυψωθείσα υδατίνη στήλη κατωτέρα εκείνης που ανεμένετο. Μαύρος καπνός εκάλυψε το πλοίον. Παρά ταύτα, ηνοίχθη ρήγμα επ’ αυτού, ορατόν και εις τα ύπερθεν της ισάλου γραμμής του.
Αμέσως κατόπιν εξαπέλυσα δύο τορπίλλας των 583 και μίαν των 450 χλμ. κατά των εμπορικών σκαφών. Η πρώτη εξ αυτών αστοχήσασα, έπληξε τον λιμενοβραχίονα, η δε άλλη, προσκρούσασα πιθανώτατα επί υφάλου εξερράγη άνευ αποτελέσματος.
Οι τρεις τορπιλλισμοί συνετελέσθησαν εντός 7 πρώτων λεπτών και 10 δευτερολέπτων. Είδα πολλά αλιευτικά εξερχόμενα του λιμένος της Τήνου, ίσως δια να παράσχουν βοηθείας εις τα θύματα της «Έλλης». Αντελήφθην, εξ άλλου, ότι τι καταδρομικόν έβαλλε, εν συγχύσει διά του πρωραίου τηλεβόλου του. Καταδύομαι εις βάθος 70 μέτρων και απομακρύνομαι ολοταχώς. Ολίγον κατόπιν ελαττώνω την ταχύτητα δια να εξοικονομήσω καύσιμον ύλην και κατευθύνομαι προς τον λιμένα της Σύρου, όπου, κατά τας πληροφορίας που μου εδόθησαν, είχον επισημανθή, διά κατοπτεύσεων, δύο πλοία. Κατά την 11,30΄ ώραν φθάνω προ του λιμένος της Σύρου, διά να πλήξω τα δύο σκάφη, αλλά δι’ επιμελών ερευνών, διεπίστωσα ότι ταύτα δεν ευρίσκοντο πλέον εκεί.
Ακολούθως, συνεχίζων πάντοτε την αποστολήν μου, πλέων προς τον Καφηρέα (Καβοντόρο) αναζητών σκάφη, τα οποία εξυπηρέτουν τον εχθρόν. Εις τα ύδατα εκείνα αντελήφθην ένα πλοίον, αλλά ήτο τόσον ασήμαντον, ώστε να μην αξίζη να το πλήξω.
Από εκεί κατηυθύνθην εις την θάλασσαν, που απλώνεται προ της Αττικής. Διέσχισα τον Σαρωνικόν και έφθασα προ του λιμένος του Αγίου Νικολάου (Ζέας) όπου ευρέθην προ μιάς νηοπομπής. Απετελείτο από τέσσαρα μεγάλα φορτηγά και από ένα επιβατηγόν σκάφος, με δύο καπνοδόχους. Τούτων προηγείτο ένα καταδρομικόν τύπου «Έξετερ», ενώ υπερίπτατο ένα υδροπλάνον. Ενώ ετοιμαζόμην προς δράσιν, έλαβον σήμα της Ανωτάτης Ναυτικής Διοικήσεως Ρώμη, να διακόψω επειγόντως την μυστικήν καταδρομήν μου και να επιστρέψω εις την βάσιν μου».
Ο τορπιλλισμός του ελληνικού καταδρομικού, είχεν ήδη προκαλέσει έντονον διεθνή αντίκτυπον εις βάρος της Ιταλίας και η σκοπιμότης επέβαλε να παύσουν τα υποβρυχιακά εγχειρήματα κατά των ουδετέρων χωρών, όπως ήτο η Ελλάς».
Το 1950, στο πλαίσιο των πολεμικών επανορθώσεων, η Ιταλία παραχώρησε στην Ελλάδα το ελαφρύ καταδρομικό «Ευγένιος της Σαβοΐας» (Eugenio Di Savoia), το οποίο μετονομάστηκε σε «Έλλη» τον Ιούνιο του 1951 και ύψωσε την ελληνική σημαία. Στα μέσα της δεκαετίας του ’50 το ναυάγιο του «Έλλη» ανελκύστηκε τμηματικά και πουλήθηκε για παλιοσίδερα (σκραπ). Το 1985 Έλληνες δύτες ανακάλυψαν στο βυθό της Τήνου τα απομεινάρια της ιταλικής τορπίλης που βύθισε το «Έλλη». Το εύρημα εκτίθεται στο Ναυτικό Μουσείο Πειραιά.
Η τύχη του υποβρύχιου Ντελφίνο
Το «Ντελφίνο» ήταν υποβρύχιο της Regia Marina. Ναυπηγήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 1928, στα ναυπηγεία της πόλεως Μονφολκόνε και η καθέλκυση στις 15 Ιανουαρίου 1930. Ανέλαβε υπηρεσία ύστερα από 10 μήνες στις 11 Οκτωβρίου στη ΙΙ Μοίρα υποβρυχίων με έδρα την πόλη Σπέτσια. Είχε πλήρωμα 5 αξιωματικούς και 47 υπαξιωματικούς. και ναύτες. Το «Ντελφίνο» είχε μήκος 69,80μέτρα και πλάτος 7,18μέτρα. Η ταχύτητά του υπό τη θάλασσα ήταν 8 κόμβοι και εκτός βυθού 15,1 κόμβοι. Έφτανε σε βάθος 80 μέτρων.
Τη χρονική περίοδο από 1ης Μάη έως τις 18 Ιούνη βρίσκεται στη Μαύρη Θάλασσα και επισκέπτεται τα λιμάνια Βατούμ, Κωστάντζα, Βάρνα και Κωνσταντινούπολη. Σκοπός αυτού του ταξιδίου είναι να ελεγχθούν οι συνθήκες και οι τρόποι διέλευσης των Στενών των Δαρδανελλίων. Το 1934 περιπολεί στην Ανατολική Μεσόγειο για την IV Μοίρα υποβρυχίων της Νάπολι και τον επόμενο χρόνο έχει έδρα το Τομπρούκ στη Λιβύη. Η εμπλοκή του στον Ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, υπήρξε ανεπιτυχής. Μεταξύ 9 και 24 Δεκέμβρη 1936, πραγματοποίησε μια και μόνη αποστολή. Επιτέθηκε, χωρίς να ρίξει τορπίλες, σε ένα ατμόπλοιο, στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Βαρκελώνης και Ταραγόνας. Τελικά εγκαταλείπει την προσπάθειά του.
Τον επόμενο χρόνο το «Ντελφίνο» επιχειρεί στην Ερυθρά θάλασσα. Με άλλα τέσσερα υποβρύχια της κατηγορίας του αποτελούν, το 1938, την 33η Μοίρα της 3ης Ομάδας υποβρυχίων με έδρα τη Μεσσήνη
Και το 1940 σχηματίζουν την 51η Μοίρα της 5ης Ομάδας Υποβρυχίων που έχει έδρα τη ναυτική βάση της Λέρου. Στις 10 Ιούνη 1940, υπό τη διοίκηση του υπολοιάρχου Τζιουζέππε Αϊκάρντι περιπολεί στην περιοχή της Κάσου και στις 18 Ιούλη δέχεται επίθεση με τορπίλη από ένα αγγλικό υποβρύχιο, την αποφεύγει και ύστερα από λίγες ώρες αντεπιτίθεται και ρίχνει μια τορπίλη στο αγγλικό υποβρύχιο. Ένας δυνατός βρυχηθμός και μια ψηλή στήλη νερού, υποδηλώνουν ότι το χτύπημα ήταν επιτυχές-πάντως δεν γνωρίζουμε το αποτέλεσμα.
Ακολουθεί ο τορπιλισμός της «Έλλης» και στις 29 Νοέμβρη –ο Αϊκάρντι είχε αντικατασταθεί από τον πλοίαρχο Alberto Avogadro di Cerrione– επιτέθηκε σε ελληνική νηοπομπή, ανοικτά του νησιού Καλόγεροι, εκτόξευσε δύο τορπίλες σε ένα αντιτορπιλικό –ίσως τα «Ψαρά»-χωρίς αποτέλεσμα.
Τις νυχτερινές ώρες της 1ης Αυγούστου 1941, Το «Ντελφίνο» ενώ έπλεε βόρεια του Ρας Αζζάζ της Κυρηναϊκής, στο Τομπρούκ, δέχεται επίθεση από ένα αγγλικό μικρό υδροπλάνο τύπου sunderland. Στη σύγκρουση που ακολούθησε το αεροσκάφος καταρρίπτεται από τα πολυβόλα του υποβρυχίου και συντρίβεται στη θάλασσα. Το υποβρύχιο υπέστη κι αυτό αρκετές ζημιές-διέσωσε τα τέσσερα μέλη του αεροσκάφους.
Από τις 24 Φλεβάρη έως τις 9 Νοέμβρη 1942 – με νέο κυβερνήτη, τον υποπλοίαρχο Mario Violante –εργάστηκε υπό την εποπτεία της Σχολής Υποβρυχίων της Πούλα, πραγματοποιώντας 67 εκπαιδευτικές αποστολές και μερικές ανθυποβρυχιακές περιπολίες στη βόρεια Αδριατική.
Από τις 10 Νοέμβρη 1942, έκανε αποστολές μεταφοράς προμηθειών στη Λιβύη. Μετείχε σε τρεις αποστολές, και μετέφερε 207 τόνους (147,7τόνους πυρομαχικά και 59,3 καύσιμα. Στις 6 Γενάρη 1943 ολοκλήρωσε την τρίτη αποστολή και στη συνέχεια υποβλήθηκε σε εργασίες συντήρησης στον Τάραντα μέχρι τις 20 Μάρτη 1943.
Το τέλος – η βύθιση
Στις 12.15 ώρα στις 23ης Μάρτη 1943 το υποβρύχιο απέπλευσε από τον Τάραντα στην Αυγούστα, συνοδευόμενο από μια μονάδα-πιλότο που χρησιμοποιήθηκε για πλοήγηση. Στις 13.15, πιθανότατα λόγω βλάβης στο πηδάλιο του υποβρυχίου, προκάλεσε ακούσια και αποφασιστική σύγκρουση, έκοψε το δρόμο στον πιλότο-πλοηγό, και το εμβόλισε στην πρύμνη, προκαλώντας την ξαφνική βύθιση του «Ντελφίνο» — συνέβη σε λίγα λεπτά — περίπου 6,5 μίλια για 205° από το φάρο San Vito, Τάραντα.
ΠΗΓΕΣ:
— Σελίδες Ιστορίας… Το χρονικό του τορπιλισμού της «Έλλης» rodiaki.gr 03.11.2022, rodiaki.gr 04.11.2022, rodiaki.gr 05.11.2022
— Τορπιλισμός του «ΕΛΛΗ» corfuhistory.eu
— Ο τορπιλισμός της «Έλλης» sansimera.gr
