Στην τελική ευθεία μπαίνουν τις επόμενες εβδομάδες οι διαδικασίες διαδοχής στον ΣΥΡΙΖΑ. Μια εξέλιξη που ως γνωστόν δρομολογήθηκε περιπετειώδη τρόπο μετά την αποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα από την ηγεσία του κόμματος στις 29 Ιουνίου.
Η πρώτη εκλογική αναμέτρηση έχει οριστεί να γίνει την Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου και αν απαιτηθεί και άλλη θα γίνει στις 16 του μήνα. Έτσι, οι 4 υποψήφιοι πρόεδροι Έφη Αχτσιόγλου, Ευκλείδης Τσακαλώτος, Νίκος Παππάς και Στέφανος Τζουμάκας αναμένεται να οξύνουν τόσο τις προσπάθειες τους όσο και την μεταξύ τους αντιπαράθεση. Δείγματα και για τα δύο έχουμε άλλωστε ήδη από τις δημόσιες δηλώσεις τους που γίνονται ολοένα και πιο αιχμηρές. Αυτά την ίδια στιγμή που ανοιχτό παραμένει το ενδεχόμενο να υπάρξουν επιπλέον υποψήφιοι. Σχετικές ανακοινώσεις ίσως υπάρξουν είτε τις επόμενες ημέρες, είτε κατά την διάρκεια του Διαρκούς Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ που θα γίνει στις 2 Σεπτεμβρίου και στο οποίο θα αναδειχθούν και τυπικά (σύμφωνα δηλαδή με το κα,ταστατικό του κόμματος) οι διεκδικητές της προεδρίας.
Ήδη οι υποψήφιοι έχουν πραγματοποιήσει μέσα στον Αύγουστο ένα μεγάλο μέρος των περιοδειών τους σε όλη την χώρα, έστω και σε καθεστώς θερινής ραστώνης. Τις επόμενες μέρες όμως τα προγράμματα «πυκνώνουν» καθώς άπαντες θα επιχειρήσουν να καλύψουν – γεωγραφικά και πολιτικά- όσο το δυνατόν μεγαλύτερο έδαφος. Ιδίως μάλιστα στις περιοχές που θεωρούνται κομβικές για το τελικό αποτέλεσμα ενώ τις τελευταίες ημέρες θα δοθεί έμφαση στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Με βάση τόσο τις πληροφορίες που υπάρχουν αλλά και τις δημοσκοπήσεις που έχουν δει το φώς της δημοσιότητας και δεν έχουν αμφισβητηθεί από κανέναν υποψήφιο τα δεδομένα που προκύπτουν έχουν ως εξής: Ε.Αχτσιόγλου, Ε.Τσακαλώτος και Ν. Παππάς είναι οι κατά κύριο λόγο διεκδικητές της προεδρίας, με την συμμετοχή του Στ.Τζουμάκα να έχει τυπικό χαρακτήρα και να αφορά περίσσότερο την προσωπική του πρόθεση για προβολή των απόψεων του. Από τους κυρίως διεκδικητές προκύπτει ότι σημαντικό προβάδισμα έχει η υποψηφιότητα της Έφης Αχτσιόγλου, αφού στο πρόσωπό της φαίνεται να καταγράφεται μία πολυσυλλεκτική συσπείρωση από όλο το «φάσμα» των τάσεων του ΣΥΡΙΖΑ. Σε σημείο μάλιστα που να είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο επικράτησής από την πρώτη Κυριακή, εφόσον συγκεντρώσει ποσοστό μεγαλύτερο του 50%.
Ισχυρότερη από όσο αρχικά αναμένονταν έχει προκύψει η υποψηφιότητα του Ευκλείδη Τσακαλώτου ο οποίος φαίνεται να επιδρά αισθητά στις μεγαλύτερες ηλικίες ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ. Ερωτηματικό αποτελεί η επίδοση που τελικά θα έχει ο Νίκος Παππάς παρά το γεγονός ότι μέχρι πολύ πρόσφατα καταγράφονταν ως κορυφαίο στέλεχος της μέχρι πρότινος πολυπληθέστερης τάσης του ΣΥΡΙΖΑ, της Κίνησης Μελών (Προεδρικοί) η οποία πλέον βρίσκεται σε καθεστώς αποδόμησης και βαθιάς κρίσης.
Ας τα δούμε όμως πιο αναλυτικά:
Η Έφη Αχτσιόγλου: Στην «καρδιά» των υποστηρικτών της πρώην υπουργού Εργασίας και τομεάρχισσας Οικονομικών του κόμματος βρίσκεται το λεγόμενο «νέο κύμα» του ΣΥΡΙΖΑ, στο οποίο άλλωστε αναφέρθηκε ο Αλέξης Τσίπρας και στην δήλωσή της παραίτησής του. Παρότι απαρτίζεται από δεκάδες στελέχη της ηλικιακής κλάσης των 40+ ετών εκφράζεται κατά κύριο λόγο από τον Νάσο Ηλιόπουλο που διαθέτει έντονα το προφίλ του «κοινωνικού ΣΥΡΙΖΑ» αλλά και τον Αλέξη Χαρίτση που διαθέτει πιο τεχνοκρατικό στίγμα. Παράλληλα όμως η υποψηφιότητα της Έ. Αχτσιόγλου έχει υποστηριχθεί δημόσια από στελέχη τα οποία «καλύπτουν» όλη την γκάμα από τα «δεξιά έως τα αριστερά σύνορα» του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Είναι ενδεικτικό πως έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους «πασοκογενή» στελέχη όπως π.χ ο Γιάννης Ραγκούσης, η Μαριλένα Κοπα και η Λούκα Κατσέλη, στελέχη της Κίνησης Μελών όπως ο υποψήφιος Δήμαρχος Αθήνας Κώστας Ζαχαριάδης, επίσης ο δικηγόρος Γιάννης Ματζουράνης, η Έλενα Ακρίτα, ο Δημήτρης Λιάκος, ο Δημήτρης Χατζησωκράτης, ο Θανάσης Θεοχαρόπουλος, ο Γιώργος Καραμέρος αλλά και στελέχη της «Ομπρέλλας» όπως ο Δημήτρης Παπαδημούλης και ο πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης.
Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος: Ο άτυπος επικεφαλής της τάσης «53+» έχει την βασική αναφορά του στην λεγόμενη «αριστερή πτέρυγα» του ΣΥΡΙΖΑ και η υποψηφιότητα του έχει υποστηριχθεί από τα βασικά στελέχη της (Ανδρέας Ξανθός, Νίκος Φίλης, Δημήτρης Βίτσας, Πάνος Λάμπρου, Αννέτα Καββαδία, Θοδωρής Δρίτσας) έχοντας όμως πραγματοποιήσει και «ανοίγματα». Θυμίζουμε ότι κατά την παρουσίαση της υποψηφιότητας του πρώην υπουργού Οικονομικών την στήριξή τους δήλωσαν δημόσια ο πρώην υπουργός Γιώργος Σταθάκης αλλά και ο πρώην βουλευτής Χάρης Μαμουλάκης που δεν είχαν καταγραφεί στον συγκεκριμένο χώρο.
Ο Νίκος Παππάς: Όπως προαναφέραμε ο πρώην υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής «αναφέρεται» στον πολιτικό χώρο εντός του ΣΥΡΙΖΑ που έχει υποστεί την μεγαλύτερη αποδόμηση μετά την παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα. Παρά το γεγονός ότι τα στελέχη του όχι μόνον αποτελούσαν την πλειοψηφία σε όλα τα όργανα του κόμματος (Κεντρική Επιτροπή – Πολιτική Γραμματεία) αλλά φέρονταν να επηρεάζουν καθοριστικά την πορεία του κόμματος και τις αποφάσεις του πρώην προέδρου για καθοριστικά ζητήματα. Στην «Κίνηση Μελών» φαίνεται να καταγράφονται πολλές και διαφορετικές τακτικές για τις εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ με την πιο χαρακτηριστική αυτή του Χρήστου Σπίρτζη που τον Ιούλιο παραιτήθηκε από την Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ ζητώντας παράλληλα την παραίτηση και επανεκλογή όλων των οργάνων του κόμματος. Κίνηση που θεωρήθηκε ως έντονη αντίδραση στην ανατροπή των εσωκομματικών συσχετισμών και ως εκ τούτου δεν στηρίχθηκε από το σύνολο των στελεχών της Κίνησης Μελών. Ο Νίκος Παππάς φαίνεται να επιχειρεί την διατήρηση της συνοχής του χώρου. Ένα στοίχημα που όμως – με τα μέχρι τώρα δεδομένα- φαίνεται δύσκολο να κερδηθεί. Ιδίως μάλιστα αν επιβεβαιωθούν σενάρια που θέλουν τους υποψήφιους προέδρους να …αυξάνονται.
Νέοι υποψήφιοι;
Καθόλου τυχαίο δεν είναι πως τα τρία πρόσωπα που φημολογούνται ως πιθανοί πρόσθετοι υποψήφιοι πρόεδροι, είτε προέρχονται είτε σχετίζονται κάπως με την Κίνηση Μελών. Ο πρώτος εξ’ αυτών είναι ο βουλευτής Χανίων Παύλος Πολάκης. Φήμες λένε πως ο Κρητικός πολιτικός σκέπτεται το ενδεχόμενο να θέσει υποψηφιότητα στο Διαρκές Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, παρά το ότι θα έχει μπροστά του πολύ λίγο χρόνο για να υποστηρίξει την επιλογή του. Το στοιχείο αυτό θα μπορούσε να «καλυφθεί» από το γεγονός ότι είναι ένα στέλεχος με μεγάλη αναγνωρισιμότητα αλλά και επιρροή σε ένα συγκεκριμένο κοινό ψηφοφόρων της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Φημολογία υπάρχει για ανάλογο τόλμημα και από τον Στέφανο Κασελάκη, επιχειρηματία στον χώρο της ναυτιλίας προερχόμενο από τις ΗΠΑ που έχει στο παρελθόν «θητεύσει» στο επικοινωνιακό επιτελείο του νυν προέδρου Τζο Μπάϊντεν. Το εν λόγω στέλεχος συμπεριλήφθηκε στο ψηφοδέλτιο επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ στις πρόσφατες εκλογές. Πάντως ο Στέφανος Κασελάκης φέρεται ότι είχε προταθεί από τον Παύλο Πολάκη ενώ μοιράζονται κοινές απόψεις για σειρά ζητημάτων που αφορούν την οργανωτική δομή του ΣΥΡΙΖΑ. Ο βουλευτής Χανίων άλλωστε έχει εξάρει δημοσίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τις απόψεις του Στέφανου Κασελάκη.
Ένας πιθανός επιπλέον υποψήφιος είναι ο νυν πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτης Φάμελλος, που είναι στέλεχος της Ριζοσπαστικής Ενότητας (διάσπασης προερχόμενης από την Κίνηση Μελών). Λόγω της θεσμικής θέσης του βρίσκεται συχνά στην επικαιρότητα και με αυτό ως «αβαντάζ» θα μπορούσε δυνητικά να διεκδικήσει την προεδρία του κόμματος. Πάντως το σενάριο αυτό δεν συγκεντρώνει σημαντικές πιθανότητες.
Τέλος υπάρχει και ο Διονύσης Τεμπονέρας, στέλεχος που αναδείχθηκε κυρίως από την προεκλογική περίοδο των εκλογών της 25ης Ιουνίου. Ο γνωστός εργατολόγος – παρότι στέλεχος της Ριζοσπαστικής Ενότητας- τηρεί αποστάσεις από οποιοδήποτε σχήμα η σχεδιασμό. Μάλιστα, είχε δηλώσει πως θα είναι υποψήφιος μόνον σε περίπτωση που στον ΣΥΡΙΖΑ προηγούνταν διαδικασίες διαμόρφωσης του νέου πολιτικού του στίγματος πριν από τις εκλογές για την ανάδειξη νέου προέδρου. Έτσι, λοιπόν φαίνεται να βρίσκεται εν αναμονή των εξελίξεων και με διακριτό εσωκομματικό ρόλο.
Πολιτικά χαρακτηριστικά
Πέραν όμως από τα ειδησεογραφικά στοιχεία και την διαμόρφωση των εσωκομματικών συσχετισμών στο ΣΥΡΙΖΑ έχει σημασία να εστιάσει κανείς στα δύο βασικά πολιτικά χαρακτηριστικά των εξελίξεων στην αξιωματική αντιπολίτευση.
Το πρώτο είναι πως η πολιτική συζήτηση είναι αντικειμενικά υποβαθμισμένη στην παρούσα φάση. Το Διαρκές Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ που θα γίνει στις αρχές Σεπτεμβρίου εξ ορισμού δεν θα είναι διαδικασία όπου στο επίκεντρο θα βρεθούν οι πολιτικές θέσεις και η κατεύθυνση του κόμματος, παρά το εξαιρετικά αρνητικό αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογικών αναμετρήσεων. Θα μετέχουν οι ήδη εκλεγμένοι αντιπρόσωποι του 3ου Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ που έγινε την Άνοιξη του 2021 με αποκλειστικό αντικείμενο την ανάδειξη των υποψηφίων. Ως εκ τούτου θα αναλωθεί σε «τακτικές κινήσεις» μηχανισμών και ανάλογες διαδικασίες.
Το Έκτακτο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ που θεωρητικά θα έχει αυτόν τον ρόλο θα πραγματοποιηθεί στα τέλη Νοεμβρίου όταν όμως θα έχει ήδη εκλεγεί η νέα του ηγεσία και ως εκ τούτου θα λειτουργήσει «επιβεβαιωτικά».
Οι διαδικασίες αυτές ενσωματώνουν την βούληση όλων των τάσεων του ΣΥΡΙΖΑ (ακόμη και τα στελέχη της Κίνησης Μελών που διαφώνησαν το έκαναν απλά γιατί δεν …βόλευε τους σχεδιασμούς τους). Ξεκάθαρα προκρίνουν την διατήρηση των χαρακτηριστικών του «κόμματος εξουσίας» ως σημαντικότερο ζητούμενο από την συζήτηση των πολιτικών θέσεων και της φυσιογνωμίας. Άλλωστε το δεδομένο αυτό αποτυπώνεται και στις έντονα «στρογγυλεμένες» πλατφόρμες και θέσεις των βασικών υποψηφίων.
Το δεύτερο στοιχείο αφορά τους τακτικούς στόχους όσων διεκδικούν την προεδρία. Είναι ξεκάθαρο ότι οι πολύ λίγες (ίσως μόνον μία) από τις 4 υποψηφιότητες αφορούν όντως την πρόθεση διαχείρισης του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Οι περισσότερες εξ’ αυτών στοχεύουν κατά κύριο λόγο στην μετεκλογική διατήρηση μιας κομματικής ισχύος, η οποία θα βρίσκεται σε άμεση συσχέτιση με το ποσοστό που θα μπορέσουν να επιτύχουν. Έτσι ώστε την λαϊκή «αργκό» να μπορεί να μιλήσει κανείς για υποψηφιότητες – «καβάτζες».
