Η NEW STAR θυμάται και τιμάει την επέτειο θανάτου του Λένιν, την 21η Ιανουαρίου του έτους 1924 και διοργανώνει στον ιστορικό κινηματογράφο τέχνης STUDIO new star art cinema (Σπάρτης και Σταυροπούλου 33, Πλ. Αμερικής) στις 21/01/23, ένα ημερήσιο αφιέρωμα με δύο σπάνιες ταινίες του Μιχαήλ Ρομ οι οποίες θα προβληθούν στην πλήρη τους έκδοση:
- «Ο Λένιν τον Οχτώβρη», Lenin v oktyabre
Βιογραφία/Ιστορικό, 1937, Ασπρόμαυρη 108min.
Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Ρομμ, Ντμίτρι Βασιλιέφ.
Σενάριο: Αλεξέι Κάπλερ
Με τους: Μπορις Σουκιν (ΛΕΝΙΝ)
Νικολάι Οκλοπκοφ. Σεμυον Γκολσταμπ (ΣΤΑΛΙΝ) - «Ο Λένιν το 1918», Lenin v 1918 Godu
Βιογραφία/Ιστορικό, 1939, Ασπρόμαυρη 125min.
Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Ρομμ
Με τους: Μπόρις Σιούκιν (ΛΕΝΙΝ)
Νικολάι Οκλοπκοφ, Νικολάι Τσερκάσοφ (ΓΚΟΡΓΚΙ), Μιχαήλ Γκελοβανιν (ΣΤΑΛΙΝ)
Και οι δύο ταινίες θα μπορούσαν να θεωρηθούν «σκηνοθετημένα ντοκιμαντέρ», αν η προσοχή του Ρομ δε συγκεντρωνόταν αποκλειστικά στην προσωπικότητα του Λένιν. Έτσι, το ντοκιμαντερίστικο στοιχείο που υπάρχει σαν φόντο υποβαστάζει ένα σκηνοθετημένο «φιλμ-πορτρέτο», χωρισμένο στα δύο. Θα ήταν σωστότερο αν λέγαμε πως πρόκειται για δύο υπερμεγεθυσμένες λεπτομέρειες της αγύριστης κινηματογραφικής βιογραφίας του Λένιν, με φανερή την πρόθεση να υπερτονιστεί η καθαρά ανθρώπινη πλευρά του μεγάλου επαναστάτη.Από τα παραπάνω γίνεται φανερή η δυσκολία που ενέχει ένα τέτοιο εγχείρημα: ο Ρομ έπρεπε αφενός να αναπαραστήσει μια λεπτομερειακά γνωστή ιστορική περίοδο και αφετέρου να σκιαγραφήσει, με τα μέσα της τέχνης του, το πορτρέτο ενός σχεδόν μυθικού προσώπου.Για το ρόλο του Λένιν διάλεξε ένα σωσία του ονόματι Μπόρις Σιούκιν, που με την αποτελεσματική βοήθεια του μακιγιέρ και την εξαντλητική διδασκαλία του Ρομ έγινε τελικά ο «μετενσαρκωτής» του μεγάλου επαναστάτη: το πορτρέτο του Λένιν, φτιαγμένο από τον Σιούκιν, είναι συναρπαστικό σε ζωντάνια και ακρίβεια, κατά τις μαρτυρίες όσων γνώρισαν τον Λένιν.»
«Ο Λένιν τον Οχτώβρη» — Lenin v oktyabre
Ο «Λένιν τον Οχτώβρη» είναι η πρώτη σοβιετική ταινία εξ ολοκλήρου αφιερωμένη στον ηγέτη της ρωσικής επανάστασης, που δείχνει τον Λένιν στη φρενίτιδα της επανάστασης και ταυτόχρονα τον παρουσιάζει μέσα στην απλότητα της καθημερινής του ζωής. Επιστρέφοντας από τη Φιλανδία ο Λένιν φτάνει στην Αγ. Πετρούπολη τον Οκτώβρη του 1917 και πρέπει να ανατρέψει την προσωρινή κυβέρνηση.
Η συνέχεια της ταινίας γυρίστηκε το 1939, με τίτλο “Ο Λένιν το 1918” που αφηγείται τα γεγονότα γύρω από το ρωσικό εμφύλιο, με τον ίδιο πρωταγωνιστή.
Υπόθεση
Ο εργάτης Βασίλι αναλαμβάνει την προστασία του, όσο οι Μπολσεβίκοι ετοιμάζονται για την ένοπλη εξέγερση. Μέσα σ’ ένα εργοστάσιο της Αγ. Πετρούπολης οι εργάτες ανατρέπουν τον υπουργό, ο οποίος με τη συνοδεία ενός Μενσεβίκου, απαιτεί να παραδώσουν τα όπλα. Οι Ζινοβίεφ και Κάμενεφ δημοσιοποιούν την ημερομηνία της εξέγερσης, ενώ η προσωρινή κυβέρνηση προσπαθεί να εμποδίσει τον Λένιν. Η εργατική αλληλεγγύη αποτρέπει το σχέδιο αυτό και ο Λένιν παίρνει τον έλεγχο της κατάστασης. Εγκατεστημένος στο ινστιτούτο Σμόλνι συναντά τους αρχηγούς των Μπολσεβίκων και δίνει το σινιάλο της δράσης. Τα χειμερινά ανάκτορα καταλαμβάνονται και η προσωρινή κυβέρνηση συλλαμβάνεται. Ο Λένιν διακηρύσσει τη νίκη της επανάστασης και την ανάληψη της εξουσίας από τα Σοβιέτ.Είναι η πρώτη φορά, στα χρονικά του σοβιετικού κινηματογράφου,που μια μεγάλη ιστορική μορφή αποδιδόταν μέσα από την ερμηνεία ενός ηθοποιού. Ο Λένιν, που ερμηνεύεται εξαίρετα από τον Μπόρις Σιούκιν, παρουσιάζεται στη διάρκεια των πιο κρίσιμων στιγμών της ιστορίας όπως η συνέλευση της Κεντρικής Επιτροπής και η επίθεση στα Χειμερινά Ανάκτορα.
«Ο Λένιν στα 1918» — Lenin v 1918 Godu
Η μεγάλη επιτυχία τη ταινίας «Ο Λένιν τον Οχτώβρη» οδήγησε τον Μιχαήλ Ρομ σε μια αναπόφευκτη συνέχεια το «Λένιν το 1918», όπου αφηγείται την πιο κρίσιμη και δύσκολη περίοδο της επανάστασης. Η ταινία είναι έργο με αυστηρή σκηνοθεσία, όπου τίποτα δεν έχει αφεθεί στην τύχη. Ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας οφείλεται στον χαρισματικό τρόπο, με τον οποίο ερμήνευσε ο ηθοποιός Μπόρις Σιούκιν την προσωπικότητα του Ρώσου ηγέτη και έδωσε ένα εντυπωσιακό πορτραίτο του. Eίναι μια αποφασιστική στιγμή στην ιστορία του σοβιετικού κινηματογράφου με αμείωτο ιστορικό και αισθητικό ενδιαφέρον.
Ο εμβληματικός Μιχαήλ Ρομ («Αληθινός Φασισμός»), αμέσως μετά το «Ο Λένιν τον Οκτώβρη» (1937), ολοκληρώνει το σινε-πορτρέτο του πρωτεργάτη της ρωσικής επανάστασης, δίνοντας έμφαση αυτήν τη φορά στους πρώτους δύσκολους μήνες της εγκαθίδρυσης του νέου καθεστώτος. Παρά τις εσωτερικές και τις εξωτερικές μάχες, καθώς η (πρώην) Ρωσία συμμετείχε ακόμη στον Α΄ Παγκόσμιο, ο Λένιν εμφανίζεται αναμενόμενα αψεγάδιαστος και με υποδειγματική αυτοκυριαρχία, την ώρα που καταφέρνει ταυτόχρονα να εξουδετερώνει πολιτικούς αντιπάλους, να κινητοποιεί τα πλήθη και να καταστρώνει σχέδια εφαρμογής της οικονομικής πολιτικής του.
Πρόκειται για τις μόνες στιγμές που ο Ρομ χάνει το μέτρο, με την υπερβολή στην απεικόνιση του Λένιν να χτυπάει… κόκκινο, όπως στη σεκάνς της ανάρρωσης μετά την απόπειρα δολοφονίας του. Παράλληλα όμως, ως ουσιαστικός κι ευρηματικός σκηνοθέτης, ο ίδιος στήνει εντυπωσιακές σκηνές μάχης και πλήθους, με χαρακτηριστικές εκείνες των ομιλιών στα εργοστάσια, οι οποίες αποτυπώνουν τη βαθιά επίδραση των παθιασμένων λόγων του ηγέτη της Οκτωβριανής Επανάστασης. Έτσι, συνειδητά στρατευμένη και αφηγηματικά μετρημένη, η ταινία του Ρομ διατηρεί σήμερα περισσότερο ιστορική και ακαδημαϊκή παρά κινηματογραφική αξία.
Υπόθεση
Οι ξένες δυνάμεις έχουν εισβάλλει στη Ρωσία, το προλεταριάτο δεν έχει αποδεχθεί ακόμα απόλυτα το πρόγραμμα των Μπολσεβίκων, ενώ η Φανί Κάπλαν επιχειρεί να δολοφονήσει τον Λένιν, που τραυματίζεται σοβαρά. Ο Μιχαήλ Ρομ περιγράφει έναν άνθρωπο όλο ενεργητικότητα και αποφασιστικότητα, που ωστόσο δε χάνει ποτέ την αίσθηση του χιούμορ. Ομως, η ανθρώπινη πλευρά του χαρακτήρα του Λένιν μπαίνει σε δεύτερο πλάνο.
ΜΙΧΑΗΛ ΡΟΜ
(1901-1971)
Σοβιετικός σκηνοθέτης και σεναριογράφος. Πολέμησε στον Κόκκινο Στρατό το 1921. Εργάστηκε αρχικά ως σεναριογράφος και βοηθός σκηνοθέτη. Το 1934 γύρισε την πρώτη του ταινία, τη Φραντζολίτσα, μια διασκευή νουβέλας του Γκυ ντε Μωπασσάν που σατιρίζει τη ζωή ενός αστού. Αν και η τελευταία βουβή ταινία του ομιλούντος ήδη σοβιετικού κινηματογράφου, η ταινία αυτή τον καθιέρωσε αμέσως ως σκηνοθέτη, χάρη στην εύστροφη χρησιμοποίηση του σατυρικού γκροτέσκου και την ανάγλυφα πλαστική απόδοση των ρόλων.
Ο Ρομ έγινε ευρύτερα γνωστός το 1937 με την ταινία Ο Λένιν τον Οκτώβρη. Στη μεταπολεμική περίοδο δημιούργησε μια σειρά από αντιφασιστικές ταινίες και την ιστορική ταινία Ναύαρχος Ουσάκωφ. Το 1965, ύστερα από μια παύση αρκετών χρόνων γυρίζει τον Καθημερινό Φασισμό, ένα έργο στο οποίο το παρελθόν συγκρούεται με το παρόν με τη χρήση αφήγησης και σκηνών πλάνων από ντοκυμαντέρ. Η κατάδειξη της κοινωνικής φύσης του φασισμού και οι στοχασμοί για την τύχη του μεταπολεμικού κόσμου προσδίδουν στην ταινία οξύτατη πολιτική και φιλοσοφική χροιά. Η ταινία πήρε το Ειδικό Βραβείο Κριτών στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λάιπτσιχ το 1965 και το Κρατικό Βραβείο ΣΟΣΔΡ Αδελφών Βασίλιεφ το 1966.
Ο Ρομ δίδασκε από το 1949 μέχρι το θάνατό του στο Πανενωσικά Κρατικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου. Πέρα από τα βραβεία που έλαβε για τις ταινίες του, έλαβε τον τίτλο του Λαϊκού Καλλιτέχνη της ΕΣΣΔ πέντε φορές (το 1941, το 1946, 1948, το 1949 και το 1951) και έλαβε δύο Παράσημα Λένιν.
