Σε πόλεμο – En Guerre / At War
Διάρκεια: 113’
Σκηνοθεσία: Στεφάν Μπριζέ
Πρωταγωνιστούν: Μισελ Λιντόν, Μελανί Ροβέρ, Ζακ Μπορντερί
Δεύτερη γαλλική ταινία μέσα σε δυο βδομάδες με θέμα τις εργασιακές σχέσεις. Δεύτερη ταινία του Μπριζέ με θέμα τις εργασιακές σχέσεις στην Ευρώπη της κρίσης. Και στις τρεις ταινίες καταγράφεται η απονιά των εργοδοτών που δεν διστάζουν να πετάξουν τους εργαζόμενους στο δρόμο και τους οδηγούν στα άκρα. Είναι λοιπόν τόσο άσχημα τα πράγματα στην Ευρώπη;
Ο κοινωνικός κινηματογράφος καταγράφει μια πραγματικότητα. Διόλου τυχαία, οι Γάλλοι κινηματογραφιστές αποδεικνύονται πιο ευαίσθητοι στα μηνύματα των καιρών. Η Γαλλία σίγουρα έχει τα πρωτεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε απεργίες, μαζικές διαδηλώσεις, μαχητικό ακτιβισμό. Θες η κληρονομιά του Μάη, θες η συνεχής κοινωνική όσμωση, το ‘ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα΄, η χώρα τα τελευταία χρόνια είναι σε διαρκή αναβρασμό.
Δεύτερη συνεργασία του Μπριζέ με τον ηθοποιό Βινσέν Λιντόν. Η πρώτη, ‘ο νόμος της αγοράς’, έδωσε στο τελευταίο το βραβείο ανδρικού ρόλου στο φεστιβάλ των Καννών. Εκεί ο Λιντόν ερμήνευσε έναν κοινωνικό ρόλο πολύ γνωστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση των αρχών του 21ου αιώνα: ένας μεσήλικας, παντρεμένος και με ένα γιο με ειδικές ανάγκες, απολύεται από τη δουλειά του και ψάχνει να βρει οποιαδήποτε δουλειά για να μπορέσει να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του. Ακόμα κι αυτή του επιστάτη – ρουφιάνου των άλλων εργαζομένων ενός πολυκαταστήματος. Η ταινία τελειώνει με τον ήρωα σε αδιέξοδο: έχει περάσει άθελα του στη μεριά της εργοδοσίας και είναι όμηρος της κατάστασης.
Στο ‘Σε πόλεμο’ ο Λιντόν ενσαρκώνει την εκ διαμέτρου αντίθετη μορφή του εργάτη: ο Λωρέν είναι ο δυναμικός ηγέτης του συνδικάτου των εργαζομένων στο εργοστάσιο της Περέν, μιας θυγατρικής γερμανικού ομίλου. Έχοντας συναινέσει στο να υπογραφεί μια συμφωνία για περικοπές μισθών με αντάλλαγμα τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας, θα βρεθεί αυτός και οι 1100 εργαζόμενοι της μονάδας προ εκπλήξεως όταν η εταιρεία ανακοινώνει το κλείσιμο του εργοστασίου. Θα ξεκινήσουν όλοι μαζί έναν αγώνα μέχρις εσχάτων : θα καταλάβουν το εργοστάσιο και θα ζητήσουν με κάθε δυνατό μέσο συνάντηση με τον επικεφαλής της εταιρείας στη Γερμανία. Το αρραγές μέτωπο των εργαζομένων σύντομα θα διαρραγεί, καθώς μέλη άλλου συνδικάτου αποφασίζουν να δεχθούν την προσφορά του ομίλου για έξτρα μπόνους απόλυσης. (ο Λωράν ανήκει στην CGT, το συνδικάτο με τη μεγαλύτερη ιστορία στη Γαλλία που ξεκίνησε προπολεμικά από τον αναρχοσυνδικαλισμό για να καταλήξει σε πιο μετριοπαθείς προσεγγίσεις). Ο Λωράν επιμένει σε μια σκληρή γραμμή διαπραγμάτευσης, που κάποιες στιγμές φαίνεται να αποδίδει καρπούς και άλλες όχι.
H ίδια, χιλιοπαιγμένη στην Δυτική Ευρώπη, ιστορία: εργοστάσια που αλλάζουν χώρα για να αυξήσουν τα κέρδη τους λόγω χαμηλότερων μισθών, εργαζόμενοι που διεκδικούν το αυτονόητο – τη δουλειά τους και εργοδότες που το μόνο που τους νοιάζει είναι η τσέπη τους, η υποκρισία της διαμεσολάβησης ενός κράτους παρατηρητή που βγάζει απ’έξω την ουρά του με ευχολόγια: η ταινία είναι μια κοινωνική καταδίκη της διάλυσης του ευνομούμενου μεταπολεμικού κράτους – διαχειριστή των ταξικών συγκρούσεων που κατέληξε βορά στις ορέξεις της καπιταλιστικής διεθνούς. Όποιος επιλέξει να τη δει, ας είναι προετοιμασμένος για πλάνα τριμερών συναντήσεων και θυελλωδών συνελεύσεων σωματείου. Δίπλα στο διαλογικό κομμάτι, σε ισορροπία, οι σκηνές ‘δράσης’ που η μουσική επένδυση του Μπλεσσίνγκ προσδίδει ένταση και χαρακτηριστικά θρίλερ.
Πρωταγωνιστές οι εργαζόμενες και εργαζόμενοι στο εργοστάσιο, με την απελπισία τους να μετατρέπεται σε οργή που ξεχειλίζει και τούμπλαλιν. Ποια είναι η δράση που θα μπορέσει να σταματήσει την επίθεση ενάντια σε δικαιώματα κατακτημένα εδώ και δεκαετίες; Ποιος συνδικαλισμός, ποιος συνδικαλιστής είναι αυτός που θα μπορέσει να λύσει το κουβάρι και να οδηγήσει σε νίκη; Η ταινία θέτει ερωτήματα και ο σκηνοθέτης είναι σαφές πως δεν θέλει να αφήσει τον θεατή με την απογοήτευση του αδιέξοδου, όπως στο ‘Νόμο της Αγοράς’. Η λύση που δίνει όμως στο τέλος επιδέχεται πολλές αναγνώσεις.
Συνηθίζεται όποια ευρωπαϊκή κινηματογραφική δημιουργία πραγματεύεται τη ζωή της εργατικής τάξης ή τους εργατικούς αγώνες να παρομοιάζεται με το έργο του μεγάλου Βρετανού σκηνοθέτη Κεν Λόουτς. Ο Κεν τα έλεγε και τα γύρναγε όλα αυτά χρόνια τώρα εκεί στο νησί του. Όμως το έργο του Λόουτς, ακόμα και στις πιο σκοτεινές του στιγμές, είναι διάχυτο από αισιοδοξία και πίστη στη δύναμη του ανθρώπου. Η οπτική του Μπριζέ είναι σαφώς πιο απαισιόδοξη, αν και αναντίρρητα ρεαλιστική. Γι αυτό ίσως το τέλος μοιάζει σαν βεβιασμένη λύση στο αδιέξοδο.
Συμμετοχή στο διαγωνιστικό τμήμα του περσινού φεστιβάλ των Καννών, άλλη μια σπουδαία ερμηνεία από τον Λιντόν.
