«Γεννήθηκα μέσα στη φωτιά, πρωτοείδα τον κόσμο μέσα στη θέρμη του ξεσηκωμού. Γεννήθηκα μαζί με μια επανάσταση, είμαι χωρίς αμφιβολία παιδί αυτής της επανάστασης και ενός γέρου θεού που λάτρευαν οι πρόγονοί μου. Γεννήθηκα το 1910. Ήταν καλοκαίρι». Τάδε έφη Φρίντα Κάλο.
Η Φρίντα Κάλο ήρθε στη ζωή μια μέρα σαν και σήμερα στις 6 Ιουλίου του 1907. Ωστόσο το 1922 άλλαξε την ημερομηνία γεννήσεώς της σε 7 Ιουλίου 1910, έτσι ώστε να συμπίπτει με την έναρξη της Μεξικανικής Επανάστασης (1910-1920) που ηγούνταν ο Εμιλιάνο Ζαπάτα. Γεννήθηκε από γερμανοεβραίο πατέρα και ισπανομεξικάνα μητέρα στο (Κογιοακάν) στην Πόλη του Μεξικού. Ο πατέρας της ήταν μορφωμένος, άθεος και είχε έρθει σε νεαρή ηλικία στο Μεξικό όπου είχε γίνει φωτογράφος. Η μητέρα της ήταν Καθολική. Έμεινε στη ιστορία για τον πατριωτισμό και τις επαναστατικές ιδέες της. Το έργο της Φρίντα, γυναίκας – σύμβολο για την πατρίδα της ήταν επηρεασμένο από τη βασανιστική ζωή της.
Στην ηλικία των έξι αρρώστησε από πολιομυελίτιδα, με αποτέλεσμα το ένα της πόδι να είναι μικρότερο από το άλλο και ημιπαράλυτο. To 1925, στα 18 ένα τραμ συγκρούστηκε με το λεωφορείο στο οποίο επέβαινε. Υποβλήθηκε σε μεγάλο αριθμό εγχειρήσεων και έκτοτε η ζωή της σημαδεύτηκε από τον πόνο αλλά και την θλίψη για την αδυναμία της να κάνει παιδιά. Η Κάλο ανακάλυψε τη σουρεαλιστική έκφραση μέσα από βιωματικές καταστάσεις και η ιδιότροπη τέχνη της, από ζωντανά σχέδια και χρώματα, είχε ένα χαρακτήρα ανακουφιστικό, σχεδόν εκτονωτικό.
Η Φρίντα Κάλο επηρεάστηκε από τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στο Μεξικό, έχοντας όμως δεχτεί και επίδραση ευρωπαϊκών ρευμάτων στα οποία συμπεριλαμβάνονται ο ρεαλισμός, ο συμβολισμός και ο υπερρεαλισμός και στους πίνακές της κυριαρχούν τα έντονα χρώματα. Οι πίνακές της τα λένε όλα: ζωντανή ζωή στο έπακρο. Απεικονίζει τα πάντα μέσα σε αυτούς ως μέρος ενός συνόλου. Τα θέματα και τα μοτίβα της είτε προσωπικά είτε πολιτικά στους περισσότερους πίνακές της είναι συνυφασμένα.
Η Κάλο και η πολιτική
Το έργο της είναι καθαρά πολιτικό. Κάθε πίνακας ακόμη κι ο πιο απλός, τα ρούχα, τα ζώα, τα κοσμήματα, οι μυθικές αναφορές, τα στοιχεία από τη λαϊκή τέχνη, ο αντι-αμερικανισμός και η δέσμευσή της στην ιστορία και τα προϊόντα της χώρας της, αλλά και οι πεποιθήσεις της, το επιβεβαιώνουν. Το 1915, όταν τα στρατεύματα του Εμιλιάνο Ζαπάτα περιπολούσαν στην Coyoacan η Κάλο είδε πολλές συγκρούσεις ανάμεσα στους «Ζαπατίστας» και τους «Καρανσίστας».
Η ίδια αργότερα θυμόταν και περιέγραφε: «Η μητέρα μου, άνοιξε τα παράθυρα στο σπίτι για να αφήσει τους Ζαπατίστας να μπουν. Εξασφάλισε ότι όλοι τραυματίες και πεινασμένοι πέρασαν στο σαλόνι του σπιτιού και μετά τους έδωσε να φάνε τορτίγιες καλαμποκιού, το μόνο πράγμα που υπήρχε τότε για φαγητό…». Αργότερα οι σκέψεις της και οι ιδέες της για τον κόσμο επηρεάστηκαν από την σοσιαλιστική ιδεολογία που κέρδιζε έδαφος στις αρχές της δεκαετίας του 1920, μετά και το θρίαμβο της Ρώσικης Επανάστασης το 1917. Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε και η ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος στο Μεξικό το 1919 καθώς και η σχέση και ο γάμος της με τον κομμουνιστή ζωγράφο Ριβέρα.
Η Κάλο συνδεόταν με το κομμουνιστικό Κόμμα του Μεξικού και είχε διακοσμήσει το «κεφάλι» του κρεβατιού της με εικόνες των Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν και Μάο, σύμφωνα με το Μουσείο Φρίντα Κάλο του Μεξικού. Στην κηδεία της το 1954, ο Ριβέρα σκέπασε το φέρετρο της με τη σημαία του Κομμουνιστικού Κόμματος. Η Φρίντα ανέπτυξε στένη σχέση και με το Ρώσο επαναστάτη Λέων Τρότσκι, την περιόδο που ήταν εξόριστος στο Μεξικό και τον φιλοξένησε μάλιστα και στο πατρικό σπίτι της. Η Κάλο συσχέτισε το ατομικό και το κοινωνικό, αν αναλογιστεί κανείς ότι παρόλο που τα περισσότερα έργα της αναφέρονταν στο προσωπικό της τραύμα, σωματικό ή ψυχικό, τελικά, μέσα από τα έργα αυτά, ο ιδιωτικός κόσμος της ζωγράφου βγαίνει τελικά προς τα έξω και αποκτά και πολιτική σημασία, αντικατοπτρίζοντας όχι μόνο τον προσωπικό της πόνο, αλλά τον πόνο που νιώθει ο καθένας μας, όλοι οι κατατρεγμένοι της κοινωνίας…
«Αυτό που δεν με σκοτώνει, με θρέφει», έλεγε η ίδια.
«Πόδια, γιατί σας χρειάζομαι, αφού έχω φτερά να πετάω;»
Το 1926, ενώ ανάρρωνε από το ατύχημα η Φρίντα Κάλο ξεκίνησε μαθήματα ζωγραφικής. Η οικογένειά της δε μπορούσε να υποστηρίξει την καλλιτεχνική της δραστηριότητα οικονομικά, για αυτό και την προέτρεψαν να εικονογραφεί βιβλία ιατρικής. Το 1929 έδειξε τη δουλειά της στον Ντιέγκο Ριβέρα, τον οποίο είχε γνωρίσει στους καλλιτεχνικούς κύκλους του Μεξικού που σύχναζε. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκαν.
Ο Ριβέρα ήταν ήδη αναγνωρισμένος ζωγράφος και οι τοιχογραφίες του είχαν μεγάλη ζήτηση στις Η.Π.Α.. Το ζευγάρι μετακόμισε στο Σαν Φρανσίσκο και αργότερα στο Ντητρόιτ. Εκεί η Φρίντα απέβαλλε, η θλίψη της για τις αποβολές της αποτυπώνεται στους πίνακες “Αποβολή στο Ντητρόιτ” και “Νοσοκομείο Χένρι Φόρντ”.
Το 1938 ο Γάλλος υπερρεαλιστής ποιητής Αντρέ Μπρετόν πήγε στο Μεξικό και συνάντησε την Κάλο, ενθουσιάστηκε απο το ταλέντο της, κάτι που η ίδια δεν εκτίμησε γιατί δεν θεωρούσε το έργο της υπερρεαλιστικό.
Το 1939 όπου η Φρίντα θα επισκεφτεί το Παρίσι στα πλαίσια μιας έκθεσης για το Μεξικό, θα έρθει σε επαφή με την καλλιτεχνική ελίτ του Παρισιού. Συνδέθηκε φιλικά με σπουδαίους καλλιτέχνες του καιρού, όπως τον Πάμπλο Πικάσο και τον Μαρσέλ Ντισάν. «Ούτε ο Ντεραίν, ούτε εσύ, ούτε εγώ, κανένας μας δε μπορεί να φτιάξει ένα κεφάλι όπως το φτιάχνει η Φρίντα». έλεγε ο Πάμπλο Πικάσο. Λίγο αργότερα στην ίδια χρονιά του 1939, θα χωρίσει από τον Ριβέρα και θα ζωγραφίσει ένα από τα μνημειώδη έργα της, το περίφημο «Οι Δύο Φρίντες» (1939), με τη διπλή εκδοχή του εαυτού της να συμβολίζει την αγάπη και την προδοσία.
Στο ημερολόγιό της, τα δέκα τελευταία χρόνια της ζωής της, δεν γράφει απλά, ζωγραφίζει και σχεδιάζει, συνδυάζοντας διαφορετικά θέματα.
Το 1954 πραγματοποιεί την πρώτη και μοναδική έκθεσή της στη χώρα της. Την ίδια χρονιά, ακρωτηριάζουν το δεξί της πόδι, που απειλούταν από γάγγραινα. Πρόκειται για ένα ισχυρό χτύπημα. Δεν λυγίζει όμως. Το πάθος της για τη ζωή την οδηγεί… Εκείνη τη δύσκολη στιγμή έγραψε στο ημερολόγιό της μια απ’ τις γνωστότερες φράσεις της: «Πόδια, γιατί σας χρειάζομαι, αφού έχω φτερά να πετάω;». Η τελευταία της δημόσια εμφάνιση είναι τον Ιούλιο του 1954 σε διαδήλωση κομμουνιστών κατά της ανατροπής του αριστερού προέδρου της Γουατεμάλας, Jacobo Arbenz.
Η Φρίντα Κάλο πέθανε στον ύπνο της λίγο καιρό αργότερα στις 13 Ιουλίου 1954…
