Από την Κυριακή μέχρι την Τρίτη 15 Μαϊου, θα βρίσκεται σε εξέλιξη στο Αιγαίο η τουρκική άσκηση «Θαλάσσιος Λέων». Η συγκεκριμένη άσκηση δεν διεξάγεται πρώτη φορά ωστόσο σε μια περίοδο που κλιμακώνεται η Τουρκική προκλητικότητα, μια άσκηση που βάζει στο επίκεντρο τη δικαιοδοσία της έρευνας και διάσωσης, εντείνει τη διαμάχη για τα κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο.
Οι συνεχιζόμενες ασκήσεις από την πλευρά της Άγκυρας σε όλο και πιο διευρυμένες περιοχές του Αιγαίου Αιγαίο, φανερώνουν τη στρατηγική επιλογή του καθεστώτος Ερντογάν να φέρει στο επίκεντρο τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών».
Την Τετάρτη η Άγκυρα εξέδωσε Navtex, για τη άσκηση δεσμεύοντας μεγάλο μέρος του Αιγαίου και μάλιστα για πρώτη φορά με συμμετοχή και τουρκοκυπριακού σκάφους. Η άσκηση θα διεξαχθεί στην τουρκική περιοχή έρευνας-διάσωσης, αλλά και στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, στα οποία τον αποκλειστικό λόγο για έρευνα και διάσωση έχει η Ελλάδα. Θα παραβρεθούν ξένοι παρατηρητές από 18 χώρες και 26 παρατηρητές από διάφορους τουρκικούς φορείς και υπηρεσίες.
Την ίδια στιγμή η Τουρκία ανακοίνωσε τη διεξαγωγή της άσκησης «Beayz Firtina 2018», δηλαδή «Λευκή Καταιγίδα 2018». Οι τουρκικές αρχές καλούν μάλιστα ναυτιλιακές αρχές και εμπορικά και αλιευτικά σκάφη μεγαλύτερα των 300 κόρων, να συνεργασθούν με το Ναυτιλιακό Κέντρο του τουρκικού ναυτικού με έδρα την Σμύρνη, διεκδικώντας τον επιχειρησιακό έλεγχο στο Αιγαίο.
Η ανακοίνωση για πραγματοποίηση διαδοχικών στρατιωτικών ασκήσεων, καθώς και η δέσμευση μεγάλου μέρους του Αιγαίου από την Άγκυρα ανησυχεί έντονα την Αθήνα που πιστεύει ότι η Τουρκία επιδιώκει τη συντήρηση της έντασης για να δείχνει ότι αμφισβητεί κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.
Οι Τουρκικές διεκδικήσεις
Στον πυρήνα της τουρκικής διεκδίκησης επί της υφαλοκρηπίδας – ΑΟΖ του Αιγαίου, βρίσκεται ο ισχυρισμός ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ και κατά συνέπεια η οριοθέτησή της στο Αιγαίο, πρέπει να γίνει με βάση τη μέση γραμμή από βορά προς νότο, μεταξύ τουρκικών παραλίων και των απέναντι παραλίων της ηπειρωτικής Ελλάδας και όχι των νησιών.
Στη βάση αυτή η τουρκική πλευρά έχει οριοθετήσει τις διεκδικήσεις της (υφαλοκρηπίδα, FIR, έρευνα και διάσωση, επιχειρησιακός έλεγχος κ.λπ.) στη γραμμή από βορά προς νότο που ορίζει ο 25ος Μεσημβρινός. Τυχόν υιοθέτηση μιας τέτοιας λύσης θα σήμαινε ότι τα ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου θα περιβάλλονται από τουρκική υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ.
Η ΑΟΖ ναι μεν δεν αποτελεί περιοχή εθνικής κυριαρχίας, όπως είναι τα χωρικά ύδατα και ο εναέριος χώρος, ωστόσο αποτελεί περιοχή όπου η ενδιαφερόμενη χώρα μπορεί να επικαλεστεί «ύψιστα συμφέροντά» της, όπως η προστασία μιας πλατφόρμας άντλησης και να επιβάλει ντε φάκτο και μόνιμη στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, ανατρέποντας έτσι τις ισορροπίες ισχύος.
Το δικαίωμα στην ΑΟΖ ορίζεται συγκεκριμένα με βάση την ισχύουσα Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 στο Μοντέγκο Μπέι, που καθιερώνει τις θαλάσσιες ζώνες και συγκεκριμένα την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), πλάτους μέχρι 200 ν. μιλίων από τις ακτές και τις ευθείες γραμμές – βάσεις που κλείνουν τους κόλπους ανοίγματος μέχρι 24 ν. Μιλίων.
Επίσης, επί της ίδιας γεωγραφικής περιοχής των διεθνών υδάτων, ασκείται και το δικαίωμα έρευνας και διάσωσης. Η περιοχή αυτή συμπίπτει και με την περιοχή επιχειρησιακού ελέγχου που και αυτή είναι αντικείμενο αμφισβήτησης από την Τουρκία στο πλαίσιο του ΝΑΤΟικού καταμερισμού. Για όλες τις θαλάσσιες ζώνες υπάρχει τουρκική αμφισβήτηση όσον αφορά στο Αιγαίο αλλά και την Αν. Μεσόγειο.
Στο πλαίσιο αυτό οι Τουρκικές ναυτικές ασκήσεις έρχονται ακριβώς να αμφισβητήσουν τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο και ταυτόχρονα να προβάλλουν τις διεκδικήσεις της Άγκυρας.
Η Τουρκία επιδιώκει να δημιουργήσει τετελεσμένα και να εξαναγκάσει την Ελλάδα να ανοίξει τη συζήτηση περί γκρίζων ζωνών με τελικό στόχο τον επανακαθορισμό των συνόρων στο Αιγαίο.
