Πριν από έναν χρόνο ακριβώς, στις 6 Φλεβάρη 2023, ξεκίνησε ένας αδιανόητος εφιάλτης για περίπου 26 εκατομμύρια ανθρώπους στην Τουρκία και στη Συρία. Ο πρώτος μεγάλος σεισμός των 7,8 Ρίχτερ σημειώθηκε στις 4.17 π.μ. τοπική ώρα και διήρκεσε πάνω από ένα λεπτό. Ακολούθησε μια νέα ισχυρή δόνηση, μεγέθους 7,6 Ρίχτερ, και ακόμα 570 μετασεισμοί μόνο το επόμενο 24ωρο.
Σε μια έκταση που προσεγγίζει το μέγεθος της Γερμανίας, βρέθηκαν ξαφνικά κάτω από ερείπια εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, τουλάχιστον 53.537 άνθρωποι στην Τουρκία και άλλοι 5.951 στη Συρία έχασαν τη ζωή τους. Πολλοί από αυτούς έζησαν τις τελευταίες τους στιγμές εγκλωβισμένοι, ελπίζοντας σε βοήθεια η οποία άργησε, σε πολλές περιπτώσεις για μέρες. Οι διασώστες, δουλεύοντας νυχθημερόν και με λειψά μέσα, κλήθηκαν να πάρουν δύσκολες αποφάσεις για το πού θα επιχειρήσουν. Αγνωστος παραμένει ο πραγματικός αριθμός των ανθρώπινων σορών που ανασύρθηκαν ή ακόμα παραμένουν ανάμεσα στα 100 εκατομμύρια κυβικά μέτρα χαλασμάτων που εκτιμάται πως προκλήθηκαν από τον σεισμό. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, 37.000 κτίρια καταστράφηκαν ολοσχερώς. Σε έκθεση του περασμένου Μάρτη αναφέρεται ότι 18.000 κτίρια στην Τουρκία χρειάζονται άμεση, ολική ανακατασκευή ενώ 650.000 έχουν υποστεί καταστροφές. Το υπουργείο Περιβάλλοντος, Αστικοποίησης και Κλιματικής Αλλαγής ανακοίνωσε ότι 1.411.304 κατοικίες είχαν υποστεί ελαφριές ή μέτριες ζημιές.
* * *
Ο εφιάλτης αυτός συνεχίζεται μέχρι σήμερα για τα λαϊκά στρώματα που έζησαν τη φρίκη του σεισμού, αλλά κυρίως την επιλεκτική ανικανότητα του κράτους να τους προστατέψει πριν και μετά από αυτόν. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετανάστευσης (ΠΟΜ), περίπου 3 εκατ. άνθρωποι εκτοπίστηκαν, επειδή τα σπίτια τους καταστράφηκαν ολοσχερώς. Σε αναφορά του στις 8 Αυγούστου, ο ΠΟΜ κατέγραψε 81.264 νοικοκυριά που ζούσαν σε προσωρινούς χώρους στις 4 περιοχές που είχαν υποστεί τις μεγαλύτερες καταστροφές. Μάλιστα, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί κατά 59% σε σχέση με τον Μάρτη του 2023. Τα ανανεωμένα στοιχεία, στις 14 Δεκέμβρη 2023, κατέγραψαν 787.152 άτομα που ζουν σε καταυλισμούς στις επαρχίες Χατάι, Καραμανμαράς, Αντιγιαμάν και Μαλάτια. Το 55% των καταυλισμών είναι «επίσημοι», δηλαδή στημένοι από το κράτος, και το υπόλοιπο 45% είναι αυτοσχέδιοι.
Η αποστολή του Γραφείου του ΟΗΕ για τον συντονισμό των ανθρωπιστικών υποθέσεων (OCHA), σε έκθεσή της τον περασμένο Απρίλη, εκτίμησε ότι στους «άτυπους οικισμούς» συνεχίζουν να ζουν 1,6 εκατ. άνθρωποι, πολλοί από αυτούς πρόσφυγες, «με πολύ βασικές συνθήκες διαβίωσης και περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες». Σημείωσε επίσης ότι «απαιτούνται επειγόντως καθαρό νερό, επαρκής αποχέτευση, πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τις διαθέσιμες υπηρεσίες και συστήματα κοινωνικής προστασίας».
Τον Δεκέμβρη του 2023, καταγράφηκε σε έρευνα μιας τουρκικής οργάνωσης ότι το 37% των ανθρώπων που ζουν στους καταυλισμούς δεν έχει καθόλου ή έχει περιορισμένη προστασία από το χιόνι και τη βροχή. Το 67% ανέφερε ότι το καταφύγιό του έχει διαρροές κατά τη διάρκεια βροχοπτώσεων. Μόνο το 20% των τοποθεσιών ανέφερε ότι υπήρχε διανομή τροφίμων επιτόπου, ενώ το 41% των προσωρινών οικισμών δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης και δημόσιας Υγείας επιτόπου.
* * *
Ο τουρκικός λαός βίωσε ένα προδιαγεγραμμένο έγκλημα. Χαρακτηριστικό είναι το πόρισμα έκθεσης για δύο συγκροτήματα κατοικιών στο Καραμανμαράς, που εκπονήθηκε από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο Ικονίου και δημοσιεύθηκε τον Γενάρη του 2024. Η έκθεση αναδεικνύει την κρατική ευθύνη για την κατάρρευση των συγκροτημάτων, καθώς η κατασκευή τους «εγκρίθηκε από τις αρμόδιες αρχές» και «εφαρμόστηκε χωρίς αμφισβήτηση», παρά το γεγονός ότι κατασκευάστηκαν «κατά παράβαση των αρχών μηχανικής», σε πλήρη διάσταση «με τους κανονισμούς και τα πρότυπα για τους σεισμούς του 1975 και του 1998». Παρόμοια είναι τα συμπεράσματα και για την κατάρρευση των οικοδομικών συγκροτημάτων Palmiye.
Η συντριπτική πλειοψηφία των σεισμοπαθών που επιβίωσαν, θα συνεχίσουν να ζουν σε άθλιες συνθήκες για έναν ακόμα χειμώνα. Το τουρκικό κράτος έχει εξασφαλίσει ελάχιστα κονδύλια για τη στήριξη της ζωής των σεισμόπληκτων. Αντίθετα, ο κύριος όγκος της χρηματοδότησης διοχετεύεται στις κατασκευαστικές, που έχουν εξασφαλίσει φαραωνικά συμβόλαια για την ανοικοδόμηση της περιοχής. Ωστόσο, από τα 319.000 σπίτια που υποσχόταν η κυβέρνηση, μέχρι τώρα έχουν παραδοθεί μόλις 46.000.
Πίσω από τη θάλασσα των ερειπίων και τον «Γολγοθά» που συνεχίζεται για εκατομμύρια νοικοκυριά στη σεισμόπληκτη Τουρκία, βρίσκεται η σκληρή πραγματικότητα του ταξικού αστικού κράτους. Ενα κράτος που για να διασφαλίσει την κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων, αντιμετωπίζει την αντισεισμική προστασία με κριτήρια κόστους – οφέλους. Καθρέφτης της ίδιας πολιτικής είναι η τεράστια καθυστέρηση και η ανεπάρκεια με τις οποίες κινήθηκε ο κρατικός μηχανισμός αμέσως μετά τον σεισμό. Αλλά και οι σημερινές εικόνες στις σεισμόπληκτες περιοχές, με τον κόσμο καταδικασμένο στην ανέχεια, παρά τις υποσχέσεις για «άμεση αποκατάσταση» που μεγαλόστομα ξεφούρνιζαν τα κυβερνητικά στελέχη με φόντο τα ερείπια.
Αναδημοσίευση από τη στήλη «Αποκαλυπτικά» του «Ριζοσπάστη», Τρίτη 6 Φλεβάρη 2024
