Η κρίση του 2008-10, με όσα ακολουθούν, έδειξε ότι η Ελληνική οικονομία είχε ήδη χάσει έδαφος στην παγκόσμια οικονομική κατάταξη. Σοβαρό ρόλο για αυτό, εκτός των άλλων, διαδραμάτισε η φανερή αδυναμία του εγχώριου καπιταλισμού να ενσωματώσει ικανοποιητικά στη παραγωγή και στο εποικοδόμημα τη λεγόμενη 3η βιομηχανική επανάσταση (αυτοματισμός, διαδίκτυο, μικροηλεκτρονική κλπ.)
Κυβέρνηση και ακραίες δυνάμεις της ολιγαρχίας εκμεταλλεύονται σήμερα τη ‘‘γενικευμένη παραλυσία’’ λόγω κορονοϊού για να προωθήσουν με βίαιο, σωρευτικό και ισοπεδωτικό τρόπο μία στρατηγική η οποία κατά τη γνώμη τους, θα επιτρέψει, στην πορεία να ανακτηθεί το χαμένο έδαφος. Στόχος η πλήρης, κατά το δυνατόν άμεση, ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στη παραγωγή και το θεσμικό εποικοδόμημα, στο φόντο μάλιστα της εξέλιξης που ορισμένοι ονομάζουν 4η βιομηχανική επανάσταση (ρομποτική, τεχνητή νοημοσύνη).
Η στρατηγική αυτή έχει βάση δύο πτυχές:
1)Την αιφνιδιαστική – απότομη αναπροσαρμογή των εργασιακών σχέσεων και του υπάρχοντος Εργατικού Δικαίου σε ακραία αντιδραστική αντικοινωνική κατεύθυνση, ώστε να συμβάλλουν αποφασιστικά στην άνοδο της κερδοφορίας και της διεθνούς ανταγωνιστικότητας του εγχώριου κεφαλαίου.
- Ο Ελληνικός λαός κλεισμένος στο σπίτι του παρακολουθεί ένα ορυμαγδό ανακοινώσεων για νέες πλατφόρμες και διαδικτυακές εφαρμογές που θέλουν να αντικαταστήσουν σε μία μέρα καθιερωμένες διαδικασίες διεκπεραίωσης Υπηρεσιών και παγιωμένες συνήθειες. Μάλιστα με αλαζονικό, ενίοτε τρόπο, από τα συστηματικά ΜΜΕ απαιτείται (αδιαφορώντας για τις γενικές δυνατότητες του πληθυσμού ), να υπάρξει ‘‘ακαριαία’’ εφαρμογή τους.
Στόχος είναι η ελαχιστοποίηση των θέσεων εργασίας, η ελαχιστοποίηση άρα του γενικού μισθολογικού κόστους, χωρίς να υπολογίζουν τι θα γίνει με τη δραματική αύξηση της ανεργίας και την απροσδιόριστη επέκταση της υποαπασχόλησης που αναπόφευκτα θα προκύψει.
Με πρόσχημα τη διευκόλυνση του πολίτη, επελαύνει μία μη αφομοιώσιμη – αλόγιστη – απάνθρωπη επέκταση των ρυθμών αυτοματισμού που έχει ήδη υποβαθμίσει τις παρεχόμενες υπηρεσίες σε τράπεζες, ΔΕΚΟ, Δημόσιο και έχει οδηγήσει ένα τμήμα του λαού να σηκώσει τα χέρια ψηλά έχοντας εν πολλοίς χάσει τον έλεγχο της καθημερινότητας του. - Η καθιέρωση της εκ περιτροπής εργασίας , η κλήση για εργασία όταν ‘‘υπάρχει ανάγκη’’ δικαιολογούνται σαν έκτακτα μέτρα, αλλά μάλλον συνιστούν ‘‘νέες’’ ευέλικτες μορφές που δένουν με τη μερική απασχόληση. Πόσο μάλλον που σε χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού (πχ ΗΠΑ) εκφράζεται η άποψη ότι η διεύρυνση της καπιταλιστικής συσσώρευσης μπορεί να συνεχιστεί σχετικά ομαλά μόνο αν καθιερωθεί ένα εκτεταμένο ελάχιστο ‘‘επίδομα επιβίωσης’’ (επίδομα φτώχιας διάβαζε) και πάνω σε αυτό να συνυπολογίζονται αμοιβές ανάλογα με τις ώρες και ήμερες εργασίας.
Από αυτή την άποψη δημιουργεί επιφυλάξεις για το πώς ακριβώς εννοείται η προπαγανδιζόμενη ‘‘ ανάλογα με τις εξελίξεις’’ χρονική επέκταση του βοηθήματος των 530 ευρώ. - Η τηλεματική και η τηλεργασία προωθούνται ραγδαία σαν μοντέρνο-εργασιακό επίτευγμα χωρίς να λαμβάνονται υπόψη η τρόποι και οι όροι διαχείρισής τους.
Όμως εν προκειμένου χρησιμοποιούνται για πλήρη ρευστοποίησης του χρόνου και χώρου εργασίας. Υπάρχουν όμως και χειρότερα. Στις τελευταίες συνόδους του Νταβός εμφανίστηκαν εισηγήσεις που θέλουν η τηλεργασία να μην είναι εξαρτημένη εργασία αλλά παροχή υπηρεσιών και οι εργαζόμενοι με αυτό τον τρόπο να θεωρούνται αυτοαπασχολούμενοι!!! (άρα φασόν, απώλεια συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων )
Ανάλογες σκέψεις αναπτύσσονται και για όσους παρέχουν την εργασία τους μέσα από τις πλατφόρμες με την πρωτοφανή δικαιολογία μάλιστα ότι αυτοί ‘‘κουβαλάνε μαζί τους’’ και τα εργαλεία τους!!! Έχει βρεθεί για αυτούς και η ”κατάλληλη” ορολογία: πρεκαριάνο αντί προλεταριακό!!! Μια τέτοια προοπτική βέβαια συνιστά μία σε βάθος οργανωτική ρηγμάτωση στη συνοχή της εργατικής τάξης.
Ο λαός δεν μπορεί να είναι αρνητής των επιτευγμάτων της τεχνικής και της επιστήμης. Ούτε να έχει αυταπάτες ότι αυτές αργά ή γρήγορα θα εφαρμοστούν.
Πάντα όμως θα μπαίνει το ερώτημα ‘‘από ποιόν σε ποιόν και πώς’’.
Με την υπάρχουσα κατάσταση, κοινωνίες σαν την Ελληνική με χαμηλό επίπεδο τεχνολογικής ωρίμανσης δεν μπορούν να αντέξουν τεχνολογική ανασυγκρότηση με βίαιους ρυθμούς εν είδη μεγάλου ΣΟΚ.
Στη Νορβηγία, τη Σουηδία, την Ολλανδία για παράδειγμα που είναι χώρες τεχνολογικά προηγμένες τέτοιου είδους αλλαγές έγιναν βαθμιαία και επέφεραν απώλεια θέσεων εργασίας της τάξεως του 7%.
Στην Ελλάδα θα πρόκειται για εργασιακή καταστροφή. Καταστροφή που μόνο η λαϊκή αντίδραση και κινητοποίηση μπορεί να ματαιώσει.
2) Βασικό στοιχείο της καπιταλιστικής ύφεσης και κρίσης είναι η ύπαρξη τεράστιων συσσωρευμένων κεφαλαίων που ‘‘λιμνάζουν’’ γιατί δεν συμφέρει να επενδυθούν με χαμηλό ποσοστό κέρδους.
Σαν ένας από τους παράγοντες άμβλυνσης αυτής της τάσης χρησιμοποιήθηκαν, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες τουλάχιστον εκτεταμένες επενδύσεις σε κεφάλαια που ‘‘ξεκολλάνε’’ αποθηκευμένα εισοδήματα και τα σπρώχνουν σε μορφές καταναλωτισμού με πολύ σύντομο κύκλο εργασιών. Αυτές οι επενδύσεις μάλιστα εξασφάλιζαν για μια μεγάλη περίοδο την επιδιωκόμενη κερδοφορία των ”περί ων ο λόγος” κεφαλαίων.
Τέτοιες μορφές επενδύσεων είναι στο Τουρισμό, στο θέαμα σε κάθε του έκφραση (Ολυμπιακοί αγώνες, παγκόσμια πρωταθλήματα, κάθε είδους αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, κινηματογράφος, θέατρα κοκ), αεροπορικές εταιρίες , εστίαση και ξενοδοχεία κλπ.
Υπάρχουν ενδείξεις και σκέψεις ότι η δραστηριότητα αυτή έχει μπει σε περίοδο ”κόπωσης” και έχει χάσει την δυναμική της. Έτσι έχουμε χρεοκοπίες και ζημιογόνα φαινόμενα σε μονοπώλια στη τουριστική διακίνηση, σε αεροπορικές εταιρίες, σε ξενοδοχειακές αλυσίδες κλπ. σε Αγγλία, ΕΕ, Αμερική.
Επομένως μπαίνει, ενδεχόμενα, υπό αναθεώρηση η συνέχιση εκτεταμένης προσφυγής σε τέτοιες μορφές επενδύσεων.
Κάτι τέτοιο βέβαια δεν σημαίνει επενδυτική ‘‘ερήμωση’’ αλλά συστολή και σχετικό επενδυτικό πάγωμα.
Για χώρες όπως η Ελλάδα αυτό το ενδεχόμενο συνεπάγεται ύφεση και ένα είδος φρένου στη Τουριστική ατμομηχανή.
Αν αυτό πράγματι συμβαίνει τότε είναι μονόδρομος η βελτίωση της υπάρχουσας δυσαναλογίας τριτογενούς – δευτερογενούς τομέα υπέρ του δεύτερου κάτι που έτσι και αλλιώς σαν υπόθεση υπάρχει διαχρονικά και για διάφορους λόγους μένει στα χαρτιά. Θα επιχειρηθούν άρα, με κρατική μάλιστα παρέμβαση και κρατικά κεφάλαια, πολιτικές ενθάρρυνσης για ανάληψη πρωτοβουλιών για επενδύσεις στη μεταποίηση κάτι βέβαια που καλείται να γίνει με τρόπους και όρους που ήδη περιγράψαμε.
Αυτά συνεπώς εννοούν όταν αφήνουν ανοιχτό σαν ζήτημα ότι μετά τη θύελλα του κορονοϊού τίποτα δεν θα είναι όπως πρώτα. Έτσι ιχνογραφείται και η γεωγραφία της λεγόμενης επανεκκίνησης και όχι σαν μία απλή γραμμική οπισθοδρόμηση μεγάλη ή μικρότερη.
Βέβαια η αλήθεια είναι ότι σε περιόδους παγκόσμιας αστάθειας τίποτα δεν είναι εκ των προτέρων καθορισμένο. Όμως ο λαός δεν πρέπει να βρεθεί αιφνιδιασμένος. Μόνο αν παρέμβει μπορεί να ανασχεθούν οι αρνητικές εξελίξεις.
