Μπορεί η πρόεδρος της Ευρωπαϊκης Επιτροπής, Ουρσουλα φον ντερ Λάιεν να δηλώνει ότι “έχουμε πλέον ένα πολύ καλό οδική χάρτη” μετά το τέλος της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. με θέμα την Ενέργεια, εντούτοις ο Γερμανός καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, δήλωσε με σαφήνεια ότι εάν οι υπουργοί Ενέργειας δεν μπορέσουν να συνεννοηθούν για την τελική εκδοχή του σχεδίου, θα χρειαστεί νέα Σύνοδος Κορυφής για το ζήτημα. Κι επιπλέον τα ίδια τα κράτη – μέλη προαναγγέλλουν «δύσκολες» διαπραγματεύσεις το επόμενο διάστημα, για την αποσαφήνιση των συμπερασμάτων και των κατευθύνσεων της Συνόδου.
Τα παραπάνω συνηγορούν στο γεγονός ότι συνεχίζονται τα παζάρια στο έδαφος των σφοδρών αντιθέσεων μεταξύ των κρατών, δηλαδή των σφοδρών αντιθέσεων μεταξύ των αστικών τάξεων των κρατών – μελών.
“Υπήρχε ισχυρή βούληση» για την επίτευξη συμφωνίας προκειμένου να μειωθούν οι τιμές της ενέργειας, τόνισε σήμερα η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σημειώνοντας ότι από τη μια, «διαφορετικά κράτη-μέλη έχουν διαφορετικές προτεραιότητες», όμως από την άλλη έγιναν σημαντικά βήματα.
Στην πραγματικότητα, τα μέτρα που βρίσκονται στο τραπέζι αφήνουν άθιχτες τις αιτίες της ενεργειακής φτώχειας για τους λαούς, δηλαδή την απελευθέρωση της αγοράς και την στρατηγική της «πράσινης μετάβασης» η οποία μάλιστα θα επιταχυνθεί με νέα κίνητρα στα «πράσινα» αρπακτικά. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τις ρωσικές κυρώσεις, την πριμοδότηση του ακόμη πιο ακριβού LNG στο όνομα της απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο, τους διάφορους «κόφτες» στην κατανάλωση ενέργειας από τα νοικοκυριά και βέβαια το ενδεχόμενο να διακοπεί η «κάνουλα» από τη Ρωσία κάθε άλλο παρά μπορούν να καθησυχάσουν τις ανησυχίες των λαών για ενεργειακή βαρυχειμωνιά.
Όπως αναφέρεται στο κείμενο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που δημοσιοποιήθηκε μετά την ολοκλήρωση της πρώτης ημέρας της Συνόδου Κορυφής, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων ζητούν από την Κομισιόν να τους υποβάλει, «επειγόντως», «συγκεκριμένες αποφάσεις» για μέτρα, συμπεριλαμβανομένων παρεμβάσεων για την αποτροπή της «μεταβλητότητας» των τιμών του αερίου.
Οι 27 συμφώνησαν να γίνουν αγορές αερίου από κοινού, σε επίπεδο ΕΕ, με το σκεπτικό πως θα είναι «εθελοντικές», αλλά θα καλύπτουν τουλάχιστον το «υποχρεωτικό» επίπεδο του 15% των στόχων πλήρωσης των αποθηκευτικών υποδομών της ΕΕ ενόψει του χειμώνα του 2023. Κάλεσαν ακόμη να «επιταχυνθούν οι διαπραγματεύσεις» με «αξιόπιστους» προμηθευτές, όπως η Νορβηγία και οι ΗΠΑ, ώστε οι χώρες-μέλη «να επωφεληθούν από το οικονομικό βάρος της ΕΕ» αθροιστικά αντί να ανταγωνίζονται στην παγκόσμια αγορά.
Οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής προβλέπουν έναν μηχανισμό «διόρθωσης» τιμών, αφήνοντας για πρώτη φορά ανοιχτό το ενδεχόμενο για πλαφόν στην τιμή του αερίου που χρησιμοποιείται για να παράγεται ηλεκτρισμός, κατά τα πρότυπα των όσων ισχύουν στην Ισπανία και στην Πορτογαλία. Όμως, ένας τέτοιος μηχανισμός θα συνοδεύεται από εγγυήσεις «αποφυγής κάθε αυξημένης κατανάλωσης αερίου», προκειμένου να ικανοποιηθεί η Γερμανία, ενώ οι ενεργειακοί όμιλοι θα αποζημιωθούν αδρά.
Παρ’ όλα αυτό ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Ορμπάν, δήλωσε πως στη Σύνοδο Κορυφής συμφωνήθηκε πως οποιοδήποτε μελλοντικό πλαφόν θέσει η ΕΕ στις τιμές του αερίου δεν θα ισχύσει για τις μακροπρόθεσμες συμφωνίες προμήθειας αερίου, όπως η 15ετής συμφωνία που έχει η Ουγγαρία με τη ρωσική «Gazprom».
«Πήραμε εξαίρεση από το πλαφόν στην τιμή του αερίου, ώστε να μην θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια των προμηθειών αερίου της Ουγγαρίας», δήλωσε, προσθέτοντας πως ακόμη κι αν υπάρξει κοινή προμήθεια αερίου στην ΕΕ, «αυτή δεν θα είναι υποχρεωτική για την Ουγγαρία».
Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Ενέργεια
Μπροστά στο γεγονός πως η ενέργεια μετατρέπεται σε όπλο από πλευράς Ρωσίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παραμείνει ενωμένη για να προστατεύσει τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της και να λάβει απαραίτητα μέτρα επειγόντως, αναφέρουν τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την ενέργεια που δόθηκαν στη δημοσιότητα τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε ότι, υπό το φως της συνεχιζόμενης κρίσης, πρέπει να επιταχυνθούν και να ενταθούν οι προσπάθειες για τη μείωση της ζήτησης, να υπάρξουν εγγυήσεις για την ασφάλεια του εφοδιασμού, την αποφυγή της επιβολής περιορισμών στις καταναλώσεις (rationing) και τη μείωση των τιμών της ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ένωση, προσθέτοντας ότι η ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς πρέπει να προφυλαχθεί.
Τονίζεται ακόμη ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί το ίδιο το Συμβούλιο και την Επιτροπή να υποβάλουν επειγόντως συγκεκριμένες αποφάσεις για τα ακόλουθα μέτρα, καθώς και για τις προτάσεις της Επιτροπής, έχοντας αξιολογήσει τον αντίκτυπό τους ιδίως στις υφιστάμενες συμβάσεις, κατά τρόπο ώστε να μην υποστούν πλήγμα μακροπρόθεσμες συμβάσεις, και λαμβάνοντας υπόψη τα διαφορετικά ενεργειακά μείγματα και τις εθνικές συνθήκες:
- εθελοντική κοινή προμήθεια φυσικού αερίου, εκτός από τη δεσμευτική συγκέντρωση ζήτησης για ποσότητα που ισοδυναμεί με το 15% των αναγκών πλήρωσης των αποθηκευτικών υποδομών, σύμφωνα με τις εθνικές ανάγκες, και επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων με αξιόπιστους εταίρους για την αναζήτηση αμοιβαία επωφελών εταιρικών σχέσεων με την εκμετάλλευση του βάρους της συλλογικής αγοράς της Ένωσης και με πλήρη χρήση της Ενεργειακής Πλατφόρμας της ΕΕ, η οποία είναι ανοιχτή επίσης για τα Δυτικά Βαλκάνια και τους τρεις συνδεδεμένους Ανατολικούς Εταίρους
- νέο συμπληρωματικό σημείο αναφοράς έως τις αρχές του 2023 που αντικατοπτρίζει με μεγαλύτερη ακρίβεια τις συνθήκες στην αγορά φυσικού αερίου·προσωρινός δυναμικός διάδρομος τιμών για τις συναλλαγές φυσικού αερίου για τον άμεσο περιορισμό των «επεισοδίων» υπερβολικών τιμών του φυσικού αερίου, λαμβάνοντας υπόψη τις διασφαλίσεις που ορίζονται στο άρθρο 23 παρ. 2 του Σχεδίου Κανονισμού του Συμβουλίου που προτάθηκε τη 18η Οκτωβρίου 2022
- προσωρινό πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ για τον περιορισμό της τιμής του φυσικού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με ανάλυση κόστους και οφέλους, χωρίς τροποποίηση της αξιολογικής κατάταξης (merit order), αποτρέποντας παράλληλα την αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου, αντιμετωπίζοντας τις επιπτώσεις χρηματοδότησης και διανομής και τις επιπτώσεις του στις ροές πέρα από τα σύνορα της ΕΕ
- βελτιώσεις στη λειτουργία των αγορών ενέργειας για την αύξηση της διαφάνειας της αγοράς, την άμβλυνση της κρίσης ρευστότητας και την εξάλειψη των παραγόντων που ενισχύουν τη μεταβλητότητα των τιμών του φυσικού αερίου, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας
- ταχεία παρακολούθηση της απλούστευσης των διαδικασιών αδειοδότησης προκειμένου να επιταχυνθεί η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των δικτύων, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων έκτακτης ανάγκης βάσει του άρθρου 122 της ΣΛΕΕ (σ.σ. Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ)
- μέτρα ενεργειακής αλληλεγγύης σε περίπτωση διακοπής του εφοδιασμού με φυσικό αέριο σε εθνικό, περιφερειακό ή ενωσιακό επίπεδο, ελλείψει διμερών συμφωνιών αλληλεγγύης
- αυξημένες προσπάθειες για εξοικονόμηση ενέργειας
- κινητοποίηση συναφών εργαλείων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.
- Ταυτόχρονα, άμεση προτεραιότητα είναι η προστασία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων στις κοινωνίες μας.
- Η διατήρηση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας της Ένωσης είναι επίσης σημαντική. Θα πρέπει να κινητοποιηθούν όλα τα σχετικά εργαλεία σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των οικονομιών μας, διατηρώντας παράλληλα την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και διατηρώντας ισότιμους όρους ανταγωνισμού και την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει δεσμευτεί για στενό συντονισμό των πολιτικών απαντήσεων. Τονίζει τη σημασία του στενού συντονισμού και των κοινών λύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου χρειάζεται, και δεσμεύεται να επιτύχει τους στόχους της πολιτικής μας με ενιαίο τρόπο. Το Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις οικονομικές εξελίξεις και έχει δεσμευτεί να ενισχύσει περαιτέρω τον συντονισμό μας, προκειμένου να παράσχουμε μια αποφασιστική και ευέλικτη πολιτική απάντηση.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την ανάγκη να ενταθούν οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση, στις έτοιμες για το μέλλον ενεργειακές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των διασυνδέσεων, της αποθήκευσης και των καινοτόμων τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή να επιταχύνει τις εργασίες για τη διαρθρωτική μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της αποτίμησης των επιπτώσεων, και καλεί για περαιτέρω πρόοδο προς μια πλήρη Ενεργειακή Ένωση που εξυπηρετεί τον διττό στόχο της ευρωπαϊκής ενεργειακής κυριαρχίας και της κλιματικής ουδετερότητας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να εξετάζει το θέμα, καταλήγει το κείμενο των συμπερασμάτων.
(Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, AFP)
