Στις 21 Μάρτη οι Κούρδοι γιορτάζουν μαζικά την εαρινή ισημερία, το Νεβρόζ, που είναι ταυτόχρονα εθνική γιορτή και πρωτοχρονιά.
Από τα βάθη των αιώνων, οι αρχαίοι λαοί που οι θεολογικές τους αναφορές περνούν από τον σεληνιακό στον ηλιακό κύκλο, η εαρινή ισημερία αποκτά τεράστια σημασία. Γίνεται γιορτή της αναγέννησης της φύσης, σύμβολο της επικράτησης του φωτός πάνω στις δυνάμεις τους σκότους, γίνεται αρχή μιας νέας ζωής, γίνεται πρωτοχρονιά, γίνεται σύμβολο εθνικής αναγέννησης.
Οι γιορτές της εαρινής ισημερίας, της 21ης Μάρτη, ήταν αφιερωμένες εξίσου σε ανδρικές ηλιακές θεότητες (Διόνυσος, Ηλιος, Μίθρας, Άδωνις, Οντίν) και σε χθόνιες γυναικείες γονιμικές θεότητες (Κυβέλη, Αστάρτη, Ιστάρ, Ισις, Ανάτ, Οστάρα κλπ). Είναι η μέρα που η Κόρη, η Περσεφόνη, επιστρέφει στη Μητέρα Δήμητρα, επιστρέφει στη γη από τον κάτω κόσμο, φέρνοντας μαζί της το φως, τη χαρά και τη γονιμότητα.
Ο χριστιανισμός — κατά βάση ηλιακή θρησκεία – ενσωμάτωσε τις αρχαίες τελετές και παραδόσεις σε μεγάλο βαθμό, έτσι που γιορτάζει την Ανάσταση την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας.
Newroz σημαίνει «Νέα μέρα», η αρχική της έννοια στα αρχαία περσικά ήταν «Νέο Φως». Κυρίαρχο στοιχείο των γιορτασμών του Νεβρόζ είναι η φωτιά. Η φωτιά που εξαγνίζει, που καταστρέφει τα σκοτάδια και ταυτόχρονα δημιουργεί από τις στάχτες της την ελπίδα, την ελευθερία, τη νέα ζωή.
Οι φωτιές που ανάβουν και οι χοροί των Κούρδων κατά τους εορτασμούς του Νεβρόζ, διηγούνται, στη βάση του Ζωροαστρισμού, σ την ιστορία του δημοφιλέστερου και σπουδαιότερου ήρωα των πρωτοϊρανικών λαών, του σιδηρουργού Κάβα (αντίστοιχου του Ηρακλή των αρχαίων Ελλήνων) που με το σφυρί του συνέθλιψε τον άθλιο πατροκτόνο τύραννο, τον βασιλιά Ντεχάκ και έφερε πίσω το φως.
Ανάμεσα στα δυο μεγάλα ποτάμια, τον Ευφράτη και τον Τίγρη, στα όρη Ζάγκρος υπήρχε, κομμένο από το βράχο του βουνού, το τεράστιο πέτρινο κάστρο με τους ψηλούς πυργίσκους και τους σκοτεινούς τοίχους, του Ασσύριου δυνάστη Ντεχάκ, που ο στρατός του τρομοκρατούσε όλα τα έθνη, στη Μεσοποταμία.
Το πνεύμα του Κακού, ο σκοτεινός Αχριμάν, κυριάρχησε πάνω στον Ντεχάκ, του φύτεψε δυο μεγάλα μαύρα φίδια στους ώμους του και τον υποχρέωσε να τα τρέφει, με τα μυαλά δυο νέων από τις πόλεις και τα χωριά του βασιλείου, που θυσίαζε κάθε μέρα.
Από τότε που ο βασιλιάς των φιδιών άρχισε να κυβερνά ο ήλιος αρνήθηκε να ανατέλλει. Το σκοτάδι απλώθηκε στη χώρα.
Κάτω από το κάστρο ζούσε ο Κάβα, ένας σιδεράς που έφτιαχνε πέταλα για τα περίφημα άλογα της Μεσοποταμίας. Ο Κάβα είχε ήδη θυσιάσει στα φίδια του Ντεχάκ 16 από τα 17 παιδιά του. Όταν ο Ντεχάκ απαίτησε τη θυσία και της τελευταίας κόρης του, ο Καβα, αφου ξεγέλασε τα φίδια προσφέροντας τα μυαλά δυο προβάτων, αποφάσισε να επαναστατήσει. Συγκέντρωσε τα παιδιά που σώθηκαν με το ίδιο τέχνασμα στα βουνά Ζάγκρος, τα έμαθε να ζουν ελεύθερα, να επιβιώνουν μόνα τους και να πολεμούν. Ετσι δημιουργήθηκε ένας επαναστατικός στρατός.
Όταν ήρθε ο καιρός ξεκίνησαν την πορεία τους προς το κάστρο. Πλησιάζοντας το κάστρο ο στρατός του Κάβα είχε φτάσει σε πολλές χιλιάδες.
Ο Κάβα, φορώντας τη δερμάτινη ποδιά του, με το σφυρί του έδειξε τις πύλες του κάστρου, το πλήθος που τον ακολουθούσε γκράμισε τις πύλες που είχαν σχήμα φτερωτών πολεμιστών, και γρήγορα εξουδετέρωσαν τους άνδρες του Ντεχάκ.
Ο σιδεράς έτρεξε κατευθείαν στους θαλάμους του Ντεχάκ, και σκότωσε τον βασιλιά των φιδιών. Τα δυο φίδια αμέσως μαράζωσαν. Στη συνέχεια ανέβηκε στην κορυφή του βουνού πάνω από το κάστρο και άναψε μια μεγάλη φωτιά για να πει σε όλους τους ανθρώπους της Μεσοποταμίας ότι ήταν ελεύθεροι. Σύντομα, εκατοντάδες πυρκαγιές σε όλη τη γη φωτίστηκαν για να διαδώσουν το μήνυμα και οι φλόγες ανέβηκαν ψηλά στον νυχτερινό ουρανό, φωτίζοντάς τον και καθαρίζοντας τον αέρα της μυρωδιάς του Ντεχάκ και των κακών πράξεών του. Το σκοτάδι έφυγε.
Την αυγή ο Ηλιος επέστρεψε, διέλυσε τα σκοτεινά σύννεφα και ζέστανε τη γη. Η φύση είχε ξεκινήσει την αναγέννησή της.
Οι άνθρωποι τραγουδούσαν και χορεύονταν γύρω από τις φωτιές, κρατώντας τα χέρια τους με τους ώμους τους να παίζουν στον ίδιο ρυθμό με το φλάουτο και το τύμπανο. Οι γυναίκες με έντονα χρωματιστά φορέματα τραγουδούσαν τραγούδια αγάπης και οι άνδρες απαντούσαν καθώς όλοι κινούνταν γύρω από τις φλόγες.
Μέχρι σήμερα, τη μέρα της Άνοιξης, στις 21 Μαρτίου, Κούρδοι, Πέρσες, Αφγανοί και άλλοι άνθρωποι της Μέσης Ανατολής, γιορτάζουν την έλευση του νέου έτους, χορεύουν και πηδούν μέσα από πυρκαγιές για να θυμούνται τον Κάβα και το πως απελευθέρωσε τους λαούς από την τυραννία και την καταπίεση.
Για τους Κούρδους δεν είναι μόνο μια γιορτή για τη νίκη του φωτός αλλά συνδέεται , από τον 7ο κιόλας αιώνα π.Χ., με τους κοινωνικούς αγώνες των καταπιεσμένων λαών, Κούρδων, Βαβυλωνίων, Περσών και άλλων που ενώθηκαν και αποτέλεσαν την Μηδική Αυτοκρατορία, ενάντια στην βαρβαρότητα και την καταπίεση της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας.
Στη σύγχρονη εποχή, στις 21 Μάρτη του 1982, ο 27χρονος Μαζλούμ Ντογκάν, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΡΚΚ, κρατούμενος από το 1979, στις φυλακές του Ντιγιάρμπακίρ, αυτοπυρπολήθηκε, γιορτάζοντας μ’ αυτό τον τρόπο το απαγορευμένο από την τούρκικη χούντα του Εβρέν Κουρδικό Νεβρόζ, αντιστεκόμενος και διαμαρτυρόμενος στα βασανιστήρια, στην άρνηση ύπαρξης του κουρδικού έθνους και την υποταγή. Με την πράξη αυτή ο Μαζλούμ Ντογκάν προσπάθησε και κατάφερε να αφυπνίσει και να ευαισθητοποιήσει την κοινωνία για τις απάνθρωπες συνθήκες στις φυλακές της Τουρκίας. Η θυσία του σηματοδότησε την αρχή μιας σειράς απεργιών πείνας, μετέτρεψε τις φυλακές σε κάστρα αντίστασης, ακύρωσε στην πράξη τις απαγορεύσεις του τουρκικού κράτους και δυνάμωσε τον αγώνα των Κούρδων για ελευθερία, ειρήνη και προκοπή.
Ο Μαζλούμ Ντογκάν πέρασε στο πάνθεον των μαρτύρων ηρώων των Κούρδων. Το παράδειγμά του ακολούθησαν κι άλλοι Κούρδοι, σ’ όλο τον κόσμο, μέχρι σήμερα, προσδίνοντας στο Νεβρόζ μια τεράστια ηθική και ιερή έννοια.
Ο φετινός γιορτασμός του Νεβρόζ έχει ιδιαίτερη σημασία. Οι Κούρδοι του Ιραν, του Ιρακ, της Συρίας και της Τουρκίας, βρίσκονται σε διαρκή αγώνα για την αυτοδιάθεσή τους και την αυτονομία τους, ενάντια στην καταπίεση και στον θρησκευτικό φονταμενταλισμό.
Στα Καντόνια της Ροζάβα, αφού αναχαίτισαν τους μισθοφόρους ισλαμαμοφασίστες του ISIS, η «Νέα Μέρα» βρίσκει τους Κούρδους να επιχειρούν να εδραιώσουν μια μορφή κοινωνικής οργάνωσης που στηρίζεται σε ένα δημοκρατικό σύστημα αυτοδιοίκησης. Μια Δημοκρατική Αυτοδιαχείριση που αποτελεί ένα ενδιαφέρον και δύσκολο εγχείρημα και αφορά την υπεράσπιση της αξιοπρέπειας και της ελευθερίας των λαών που ζουν εκεί: Κούρδοι, Αραβες Συριάνοι, Χριστιανοί, Αρμένιοι, Τουρκμάνοι. Την ίδια στιγμή δίνουν τη μάχη της υπεράσπισης των περιοχών τους από τις καταχτητικά σχέδια της Τουρκίας.
Στο κατεχόμενο Αφρίν, οι Τούρκοι εισβολείς μαζί με τους ισλαμοφασίστες συμμάχους τους, ένα από τα πρώτα πράγματα που έκαναν, την ημέρα που μπήκαν στην πόλη (18.3.2018), μέσα στα πλαίσια της «καταπολέμησης της τρομοκρατίας» γκρέμισαν το άγαλμα του Κάβα.
Πριν από μερικές μέρες, οι δυνάμεις κατοχής κυκλοφόρησαν Ανακοίνωση, στα αραβικά και τα… τουρκικά, στην οποία αναφέρονται:
Η Τετάρτη 20 Μάρτη 2019 είναι ίδια με οποιαδήποτε άλλη μέρα και δεν είναι επίσημη αργία για την γιορτή του Νεβρόζ. Όλα τα επίσημα ιδρύματα, οι δημόσιες υπηρεσίες, τα σχολεία, τα δικαστήρια, τα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και τα Κέντρα Υγείας θα λειτουργήσουν κανονικά.
Την 21 Μάρτη καθώς και τις υπόλοιπες ημέρες δεν επιτρέπεται στους πολίτες να γιορτάσουν το Νεβρόζ (θεάματα, πορείες, συγκεντρώσεις, άναμα φωτιών – καύση ελαστικών και διασκεδάσεις). Ανακοινώνεται ότι η τήρηση των απαγορεύσεων θα τηρηθεί από μας.
Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της πόλης
Μουχ. Αμπντούλ Μουταλίμ Σιχ Νασάν»
Οι εκτοπισμένοι κάτοικοι του Αφρίν άναψαν τις πρώτες γιορταστικές φωτιές για το Νεβρόζ στα χωριά και τις πόλεις του Καντονιού της Σαχμπά.
Γιορτασμοί οργανώθηκαν στους καταυλισμούς προσφύγων Berxwedan και Serdem, όπου φιλοξενούνται οι πρόσφυγες από το Αφρίν. Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν χτες το απόγευμα με πορείες νεαρών λαμπαδηδρόμων, ακολούθησαν θεατρικά δρώμενα και Halay (παραδοσιακός χορός) γύρω από τις φωτιές του Νεβρόζ.
Οι Κούρδοι και φέτος γιορτάζουν το Νεβρόζ απαιτώντας, ανάμεσα στα άλλα, την άμεση απελευθέρωση του ηγέτη τους Αμπντουλάχ Οτζαλάν. Ο θρυλικός «΄Απο» βρίσκεται φυλακισμένος, εδώ και 20 χρόνια, στο Ιμραλί, ένα μικρό νησί – φυλακή στη θάλασσα του Μαρμαρά από τις 15 Φλεβάρη 1999 που τον παρέδωσαν στην Τουρκία από την ελληνική Πρεσβεία της Κένυας με ευθύνη του τότε Υπουργού Εξωτερικών Θ. Πάγκαλου.
Εμείς ευχόμαστε στους Κούρδους και στους λαούς της Μεσοποταμίας
Newroz piroz be («Ευτυχισμένη η Νέα Μέρα»)
*Ο πίνακας στον τίτλο είναι το Newroz – έργο του Κούρδου ζωγράφου Χασίμ Σαϊντάμ
