Στα πλαίσια του 18ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που ξεκίνησε στις 11 Μάρτη, συμμετέχει η νέα κινηματογραφική δουλειά του Λεωνίδα Βαρδαρού «LUDLOW οι Ελληνες στους Πολέμους του Ανθρακα». Η ταινία προβάλλεται την Παρασκευή 18 Μάρτη στις 20.45 στο «Ολύμπιον» – αίθουσα «Παύλος Ζάννας» και την Κυριακή 20 Μάρτη στις 18.00, στην αίθουσα «Σταύρος Τορνές» στην Αποθήκη 1, στο Λιμάνι.
Οι άθλιες συνθήκες ζωής και εργασίας των ανθρακωρύχων, στα ορυχεία της Αμερικής, την περίοδο 1890 – 1930, οδήγησαν σε μεγάλες αγωνιστικές εργατικές εξεγέρσεις, που στην κορύφωσή τους, το 1914, πήραν τη μορφή της ένοπλης ταξικής αναμέτρησης. Οι Ελληνες ανθρακωρύχοι, ξεριζωμένοι από τον τόπο τους από την σκληρή πραγματικότητα μιας χρεωκοπημένης Ελλάδας και με τις ψεύτικες υποσχέσεις των δουλεμπόρων της εποχής, είχαν καταλήξει στο μακρινό Κολοράντο να δουλεύουν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες στα ορυχεία του Ροκφέλερ και του συναφιού του.
Στις 23 Σεπτέμβρη του 1913 ξεσπάει μια τεράστια απεργία του συνδικάτου Ενωμένων Ανθρακωρύχων Αμερικής (United Mine Workers of America). Στο Νότιο Κολοράντο, με κέντρο την πόλη Λάντλου (Ludlow), οι Ελληνες μαζί με εργάτες από 32 άλλες εθνότητες, συμμετέχουν καθολικά στην απεργία. 13.000 ανθρακωρύχοι παραλύουν τη λειτουργία των ορυχείων. Οι απεργοί, ανάμεσα στα άλλα, διεκδικούν:
• Την καθιέρωση του οκτάωρου (αντί του 12ωρου).
• Την αναγνώριση του συνδικάτου τους.
• Την δυνατότητα να πηγαίνουν σε όποιον γιατρό επιθυμούσαν και όχι στους γιατρούς της εταιρίας.
• Το δικαίωμα να ψωνίζουν από όποιο κατάστημα προτιμούσαν οι ίδιοι, κι όχι από τα καταστήματα της εταιρίας.
• Την κατάργηση του script (η πληρωμή τους δεν γίνονταν σε εθνικό νόμισμα αλλά σε εναλλακτικό νόμισμα της εταιρίας με το οποία μπορούσαν να ψωνίσουν μόνο από τα καταστήματα της εταιρίας)
• Την αυστηρή εφαρμογή των νόμων της Πολιτείας του Κολοράντο όσον αφορά την ασφάλεια των ορυχείων
• Την εφαρμογή των νόμων που αφορούσαν το σύστημα φρουρών της εταιρείας, οι οποίοι είχαν τους εργατικούς καταυλισμούς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Η Δευτέρα 20 Απρίλη του 1914 έμεινε στην ιστορία τους αμερικάνικου εργατικού κινήματος σαν «η Σφαγή του Λάντλοου». Ηταν Δευτέρα του Πάσχα. Στον καταυλισμό των απεργών οι περισσότεροι κοιμούνταν αφού την προηγούμενη γιόρτασαν το ελληνικό Πάσχα. Οι ένοπλοι της εταιρίας απαίτησαν να τους παραδοθούν δυο Ιταλοί συνδικαλιστές. Οι απεργοί αρνήθηκαν. Τότε η πολιτειακή Εθνοφρουρά μαζί με τους ένοπλους φρουρούς της εταιρίας, επιτέθηκε στον καταυλισμό και ακολούθησε σφαγή. 20 γυναικόπαιδα και δυο συνδικαλιστές πέφτουν νεκροί. Ο ηγέτης των απεργών Λουίς Τίκας (ο Ελληνας Ηλίας Σπαντιδάκης από το Ρέθυμνο της Κρήτης) δολοφονείται άγρια από τον λοχαγό επικεφαλής της Εθνοφρουράς.
Μετά τη Σφαγή ξέσπασε η μεγάλη ένοπλη εξέγερση, που αποκαλέστηκε «Πόλεμος των Δέκα Ημερών». Μέσα σε λίγες μέρες, ο αντάρτικος στρατός του συνδικάτου, κυρίως Έλληνες και Ιταλοί απεργοί, έτρεψε σε φυγή την Εθνοφρουρά και κατέλαβε ολόκληρο το Νότιο Κολοράντο. Όλες οι πηγές της εποχής μαρτυρούν πως οι Έλληνες, στην πλειοψηφία τους ετοιμοπόλεμοι Κρητικοί, με εμπειρία στον ανταρτοπόλεμο, ήταν η κύρια αιτία της στρατιωτικής υπεροχής των απεργών. Για να αποκατασταθεί η εξουσία του Κυβερνήτη του Κολοράντο μέσα στην ίδια του την πολιτεία, η κυβέρνηση των ΗΠΑ αναγκάστηκε να στείλει τον Ομοσπονδιακό Στρατό σαν ειρηνευτική δύναμη.
Η ιστορία αυτής της εξέγερσης αποσιωπήθηκε για πολλούς λόγους. Ο Ροκφέλερ έριξε πολλά εκατομμύρια στα μέσα ενημέρωσης για να αποκατασταθεί η εικόνα του στην κοινή γνώμη. Η πολιτεία αμήχανη από την στρατιωτική ήττα προτίμησε κι αυτή να την ξεχάσει. Και τέλος, οι ίδιοι οι απεργοί απέφευγαν να μιλούν για τα γεγονότα φοβούμενοι τις διώξεις για αυτούς και τις οικογένειές τους.
Το ντοκιμαντέρ είναι πλούσιο σε ενημερωτικό υλικό, καλογυρισμένο, κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον. Η έρευνα για το ντοκιμαντέρ ξεκίνησε με τις μαρτυρίες των απογόνων των αγωνιστών του Λάντλοου και τις ιστορίες σημερινών κατοίκων της περιοχής που κρατούν ζωντανή την προφορική παράδοση. Ακολούθησαν πολύωρες συζητήσεις με ιστορικούς, καθηγητές και μελετητές, συνδικαλιστές, δημοσιογράφους και συγγραφείς που ασχολούνται με το θέμα. Η τεκμηρίωση στηρίζεται σε αρχειακό υλικό – φωτογραφίες, βίντεο, έντυπα, εφημερίδες, τραγούδια – σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στις ΗΠΑ.
Το αποτέλεσμα, προϊόν συλλογικής προσπάθειας κάτω την καθοδήγηση του Λεωνίδα Βαρδαρού (Σενάριο και Σκηνοθεσία). Οι συντελεστές: ο Προκόπης Δάφνος στη φωτογραφία, ο Ρήγας Αξελός στην αφήγηση, ο Ξενοφώντας Βαρδαρός στο μοντάζ και τις μουσικές επιλογές, ο Ανδρέας Γκόβας στον ήχο και η Φρόσω Τσούκα στην έρευνα, αποτέλεσαν τη δημιουργική ομάδα που έδωσε τον καλύτερό της εαυτό σε αυτή τη συλλογική προσπάθεια.
Η διεύθυνση παραγωγής έγινε από τα μέλη της Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «Αποστόλης Μπερδεμπές» Στέφανο Πλάκα, Φρόσω Τσούκα και Λίνα Γουσίου.
Ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτη δουλειά έχει κάνει το μουσικό σύνολο Ρωμιοσύνη που ηχογράφησε για πρώτη φορά τον λησμονημένο Υμνο των Ανθρακωρύχων του Κολοράντο «The Union Forever», σε ενορχήστρωση Τεό Λαζάρου.
Η «Αποστόλης Μπερδεμπες» ξεκίνησε το 2013 την αφήγηση της άγνωστης ιστορίας του ελληνοαμερικανικού ριζοσπαστισμού με το ντοκιμαντέρ «Ταξισυνειδησία», φιλοδοξεί πως στην ίδια κατεύθυνση θα συμβάλει καθοριστικά και το «Ludlow, οι Έλληνες στους πολέμους του Άνθρακα».
Το ντοκιμαντέρ είναι αφιερωμένο στην Ομογένεια της Αμερικής που στήριξε ολόψυχα την παραγωγή του.
Ευχόμαστε το ντοκιμαντέρ να είναι «Καλοτάξιδο»!
TRAILER της ταινίας
