Το Σεπτέμβρη του 2008 η παγκόσμια οικονομία συγκλονίζεται από την κατάρρευση μίας από τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες τις ΗΠΑ, την Lehmann Brothers. Το ντόμινο των αποκαλύψεων για τα γεγονότα και τους χειρισμούς που οδήγησαν σε μία νέα κρίση, συγκλόνισαν το οικοδόμημα του καπιταλισμού, με τον Άλαν Γκρίνσπαν, πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (FED) να δηλώνει ενώπιον του αμερικανικού κονγκρέσου:
“Πίστευα ότι οι επιχειρήσεις και ειδικά οι τράπεζες και οι πιστωτικοί οργανισμοί, κινούμενες από το ίδιο το συμφέρον τους και για χάρη του συμφέροντός τους, θα ήταν σε θέση να προστατεύσουν τους μετόχους και τις επενδύσεις τους. Έκανα λάθος….”
Ο Άλαν Γκρίνσπαν είναι ο άνθρωπος που διαχειρίστηκε σε μεγάλο βαθμό τις τύχες της αμερικανικής οικονομίας από το 1987 έως και τις αρχές του 2006, συνυπάρχοντας με τέσσερις Αμερικανούς προέδρους, από τον Ρήγκαν μέχρι τον Μπους τον νεότερο. Είναι γνωστές οι πολιτικές του θέσεις, καθώς και οι αποφάσεις που έλαβε κατά την μακρόχρονη θητεία του στο τιμόνι της FED, που αναμφίβολα τροφοδότησαν συστημικές αντιφάσεις και οδήγησαν στην εμφάνιση κρίσεων. Λιγότερο γνωστή είναι όμως η επίδραση που είχε στην προσωπικότητά του ο Αντικειμενισμός, ένα φιλοσοφικό ρεύμα, που γεννήθηκε στις ΗΠΑ στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, στη διαμόρφωση του οποίου είχε ενεργή συμμετοχή, αφού υπήρξε μέλος της κλειστής ομάδας των φίλων της ρωσοαμερικανίδας συγγραφέως Άυν Ραντ, που θεμελίωσε το φιλοσοφικό αυτό ρεύμα.
Η Άυν Ραντ (Αλίσα Ζινόβιεβνα Ροζενμπάουμ) γεννήθηκε στην Ρωσία το 1905 και μεγάλωσε σε εύπορη οικογένεια που κατά τη διάρκεια της επανάστασης του Φεβρουαρίου του 1917 υποστήριξε τον Κερένσκυ, ενώ αργότερα κατέφυγε στην Κριμαία που κατά τη διάρκεια του εμφυλίου ελεγχόταν από τα στρατεύματα των Λευκών. Μετά τη λήξη του πολέμου και την επικράτηση των Μπολσεβίκων, ξεκίνησε τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο του Πέτρογκραντ, που μετά την Επανάσταση άνοιξε τις πύλες του και στις γυναίκες, όπου φοίτησε στο τμήμα κοινωνικής παιδαγωγικής με ειδίκευση στην ιστορία. Το 1926 βρέθηκε στην Αμερική και πέντε χρόνια αργότερα πήρε και την αμερικανική υπηκοότητα. Αναμείχθηκε ενεργά με την πολιτική συμμετέχοντας σε προεκλογικές εκστρατείες του ρεμπουπλικανικού κόμματος, υποστηρίζοντας τις απόψεις της για τον καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς.
Το πρώτο μεγάλο μυθιστόρημά της εκδόθηκε το 1943 και σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Το Κοντά στον Ουρανό, περιγράφει την ιστορία του καινοτόμου αρχιτέκτονα Howard Roark και της μάχης του εναντίον ενός κατεστημένου που λατρεύει την παράδοση. Παρουσιάζονται τα ψυχολογικά κίνητρα και οι βασικές υποθέσεις που παράγουν τον χαρακτήρα ενός ατομιστή-αντικειμενιστή. Η Άυν Ραντ παρουσίασε εδώ για πρώτη φορά τον ιδανικό άνθρωπο. Η ωδή της Ραντ στον ατομικισμό έγινε ταινία, αποφέροντας της αναγνώριση αλλά και οικονομική ανεξαρτησία. Το βιβλίο της επηρέασε πλήθος Αμερικανών και στις αρχές της δεκαετίας του ’50 δημιουργήθηκε στη Νέα Υόρκη η Κολλεκτίβα της Ραντ (όπως ειρωνικά είχε ονομαστεί, καθώς η ίδια αντιτασσόταν σε οποιαδήποτε έκφραση συλλογικότητας) αποτελούμενη από θαυμαστές της, μεταξύ των οποίων ήταν ο μετέπειτα γνωστός ψυχολόγος και κήρυκας της Αυτό-εκτίμησης Ναθάνιελ Μπράντεν και ο Άλαν Γκρίνσπαν.
Στις συναντήσεις τους διαμορφώθηκε εν πολλοίς το φιλοσοφικό κίνημα του Αντικειμενισμού με κυρίαρχο στοιχείο την ανάδειξη της Ατομικότητας ενάντια σε κάθε μορφή συλλογικής δράσης. Οι συναντήσεις αυτές διαμόρφωσαν και το περιεχόμενο του δεύτερου και τελευταίου μυθιστορήματος της Ραντ, με τίτλο: Ο Άτλας Επαναστάτησε. Εδώ η ιστορία της έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Σε μία φανταστική αμερικανική κοινωνία, οι πιο δημιουργικοί βιομήχανοι, επιστήμονες και καλλιτέχνες αποσύρονται και απομονώνονται από το καταπιεστικό κράτος, σε ένα ορεινό κρησφύγετο όπου χτίζουν μια ανεξάρτητη ελεύθερη οικονομία. Ηγέτης τους είναι ο John Galt, που αποσύροντας τα μυαλά των ατόμων που συμβάλουν περισσότερο στον πλούτο και τα επιτεύγματα, «σβήνει τη μηχανή του κόσμου». Οι προσπάθειες των ορθολογιστών και των παραγωγικών ατόμων, συγκρατούν την οικονομία και την κοινωνία από την κατάρρευση.
Το κίνημα του Αντικειμενισμού επηρέασε την Αμερικανική δεξιά, αν και πολλές απόψεις της Ραντ θεωρούνται αντίθετες με παραδοσιακές αρχές του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, όπως οι θέσεις για τις αμβλώσεις ή την θρησκεία. Θα βρίσκαμε αντιφατικό στην Ευρώπη η χριστιανική δεξιά να διαβάζει την ίδια στιγμή τη Βίβλο και το Ο Άτλας Επαναστάτησε, όμως στην αντίστοιχη αμερικανική κάτι τέτοιο είναι δυνατόν από κάποια μερίδα της.
Ο ίδιος ο Μίλτον Φρίντμαν, κύριος εκφραστής της Σχολής του Σικάγο, παραδέχεται ότι η επιρροή της Ραντ συνετέλεσε ώστε η έκδοση του έργου του Καπιταλισμός και Ελευθερία, να βρει μεγαλύτερο έδαφος αποδοχής, παρόλο που θεωρούσε τη Ραντ δογματική. Η προσέγγιση του Αντικειμενισμού σε οικονομικά ζητήματα ήταν επιφανειακή, απλοϊκή, γεμάτη εσωτερικές αντιφάσεις, και περιοριζόταν σε ζητήματα οικονομικής ηθικής. Ο Γκρινσπαν, που ήταν θαυμαστής και κοντά στη Ραντ μέχρι το τέλος της ζωής της το 1982, άρχισε να καταλαγιάζει τον ενθουσιασμό του για το κίνημα όταν ήρθε αντιμέτωπος με αντιφάσεις σε βασικές αρχές του. Γράφει στο The Age of Turbulence το 2007:
“Η Κολεκτίβα της Ραντ αποτέλεσε την πρώτη κοινωνική συναναστροφή μου εκτός πανεπιστημίου και οικονομικών κύκλων. Συμμετείχα στις μαραθώνιες φιλοσοφικές συζητήσεις και έγραφα πνευματώδη σχόλια στα κείμενά της με τη θέρμη ενός πιστού ακόλουθου που τον τράβηξαν κοντά τους οι καινούργιες ιδέες. […] Μόνο όταν άρχισαν να διαφαίνονται αντιφάσεις έμφυτες στις έννοιες αυτές υποχώρησε η θέρμη μου. Ειδικά μία αντίφαση, μου φάνηκε ιδιαίτερα διαφωτιστική. Σύμφωνα με τις πεποιθήσεις του Αντικειμενισμού, η φορολόγηση είναι ανήθικη γιατί επιτρέπει στην κυβέρνηση την βίαιη οικειοποίηση της ιδιωτικής περιουσίας. Αν όμως η φορολόγηση είναι λάθος, πως είναι δυνατή η χρηματοδότηση από το κράτος θεμελιωδών λειτουργιών του, που περιλαμβάνουν και την προστασία των ιδιωτών μέσω της αστυνομίας? Η απάντηση της Ραντ πως εκείνοι που θα έβλεπαν μια τέτοια ανάγκη θα συνεισέφεραν εθελοντικά ήταν ανεπαρκής. Στα πλαίσια της ελεύθερης βούλησης, τι θα γινόταν αν όλοι αρνούντο? Ακόμα βρίσκω την ευρύτερη φιλοσοφία της ελεύθερης αγοράς συναρπαστική, όμως δυστυχώς άρχισα να αντιλαμβάνομαι ότι αν και υπήρχαν δυνατά σημεία στο πνευματικό μου οικοδόμημα, δεν θα ήταν εύκολο να το αποδεχτούν και οι άλλοι.”
Οι αρχές του Αντικειμενισμού έχουν αφήσει το ίχνος τους και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Η άποψη που εκφράστηκε από τον Harry Binswanger συνεργάτη του Forbes και μαθητή της Ραντ, πως “όσοι κερδίζουν πάνω από ένα εκατομμύριο δολάρια το χρόνο, είναι τόσο πολύτιμοι που δεν πρέπει να φορολογούνται”, βρίσκει υποστηρικτές ακόμη και στην Ελλάδα. Οι άνθρωποι αυτοί, σύμφωνα με τον Binswanger δημιουργούν θέσεις εργασίας, και επομένως η προσφορά τους στην κοινωνία είναι ήδη πολύ μεγάλη. Η περαιτέρω αύξηση της κερδοφορίας τους, μόνο ανάπτυξη μπορεί να αποφέρει, τόσο την οικονομία, όσο και στην κοινωνία. Επιπλέον, η συσχέτιση της αμοιβής του εργαζόμενου με την παραγόμενη αξία πρέπει να αποδεσμευθεί, και η αμοιβή να περιοριστεί κι άλλο, καθώς οι εργαζόμενοι από επιλογή πωλούν την εργασία τους. Ο καπιταλισμός είναι το σύστημα που βασίζεται στην αναγνώριση των ατομικών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων και των ιδιοκτησιακών στον οποίο η μόνη λειτουργία του κράτους είναι να προστατεύσει τα ατομικά δικαιώματα, δηλαδή να προστατεύει τους ανθρώπους από αυτούς που ασκούν φυσική βία. Ο καπιταλισμός της Ραντ, είναι ο πλήρης, γνήσιος, ανεξέλεγκτος, άναρχος laissez-faire καπιταλισμός.
Οι οπαδοί του Αντικειμενισμού αντιτάχθηκαν επίσης σε μια σειρά από κυβερνητικές δραστηριότητες οι οποίες συνήθως υποστηρίζονται τόσο από φιλελεύθερους όσο και συντηρητικούς, συμπεριλαμβανομένης της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, τον κατώτατο μισθό και τη δημόσια εκπαίδευση. Κάποιες αποφάσεις της κυβέρνησης Ομπάμα, θεωρήθηκαν παρεμβατικές προκαλώντας πολλούς φιλελεύθερους να υπενθυμίσουν στην κοινωνία τον κολεκτιβισμό που περιγράφεται από την Ραντ και να διαδηλώνουν κρατώντας πλακάτ με συνθήματα φράσεις από τα μυθιστορήματά της.
Στην Ινδία , τα βιβλία της γίνονται σύμβολα του καπιταλιστικού μετασχηματισμού της ινδικής κοινωνίας και εμπνέουν την ανερχόμενη αστική τάξη, μέρος της νεολαίας και τους επιχειρηματίες.
Μετά τον θάνατο της Ραντ, ιδρύθηκε το Ayn Rand Institute που συνεχίζει τη διάδοση του Αντικειμενισμού. Σύμφωνα με τις αρχές του ιδρύματος, στόχος του είναι να διαδώσει και να πρωτοπορήσει σε μία πολιτιστική αναγέννηση που θα αντιστρέψει τις αντί-Λογικές, αντί-ατομικιστικές, αντί-ελευθεριακές, αντικαπιταλιστικές τάσεις του σημερινού πολιτισμού. Τα μέλη του είναι κυρίως πρώην και νυν Διευθύνοντες Σύμβουλοι μεγάλων επιχειρήσεων, Πανεπιστημιακοί, στελέχη επιχειρήσεων και επιστήμονες.
Πέρα από τη δράση τους σε Κολλέγια και σχολεία, με τη δωρεάν διανομή των βιβλίων της Ραντ και τη διοργάνωση διαγωνισμών σε μαθητές με θέματα που σχετίζονται με τις αρχές του Αντικειμενισμού, γίνονται συνεχείς προσπάθειες για την ίδρυση αντίστοιχων ομάδων και σε άλλες περιοχές του πλανήτη με αμφίβολη επιτυχία. Αποτελούν και ένα Think tank στις ΗΠΑ, που οι απόψεις του πηγάζουν από τις αρχές τους και πολύ συχνά υιοθετούνται από μερίδα της κοινής γνώμης. Η άποψή τους για το Ισλάμ, ως τον αίτιο της τρομοκρατίας, απαλλάσσοντας ανοιχτά την φτώχεια και την δυτική πολιτική από το φαινόμενο, δείχνει να κερδίζει υποστηρικτές, ενώ τάχθηκαν τόσο υπέρ της εισβολής στο Ιράκ, όσο και μιας μελλοντικής επέμβασης στο Ιράν.
Ο Γκρίνσπαν θεωρήθηκε ένας “ξεπεσμένος” Αντικειμενιστής μετά από το σκάνδαλο της Lehmann Brothers όταν και παραδέχτηκε ότι ο κύριος λόγος που σοκαρίστηκε από τις εξελίξεις ήταν γιατί: “επί 40 χρόνια είχα ισχυρές ενδείξεις ότι η ιδεολογία μου δούλευε σωστά”. Οι οπαδοί του Ατομικισμού και της προαγωγής του προσωπικού συμφέροντος ως όχημα για την ανθρώπινη ευημερία, “θωράκισαν” τις ιδέες τους με ακόμα μία αντίφαση, καθώς κατέκριναν τις οικονομικές φούσκες του laissez-faire καπιταλισμού, χωρίς όμως να αναθεωρούν στις βασικές τους αρχές.
