Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

Η δημιουργία της Μακρονήσου 19.2.1947: Το ΓΕΣ εισηγείται τη συγκρότηση της Διεύθυνσης ΒΧΙ/ΓΕΣ

Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φλεβάρη 1945) εντείνεται και κλιμακώνεται ο ιδιότυπος και μονόπλευρος εμφύλιος πόλεμος που εξαπέλυσαν οι..

Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φλεβάρη 1945) εντείνεται και κλιμακώνεται ο ιδιότυπος και μονόπλευρος εμφύλιος πόλεμος που εξαπέλυσαν οι κυβερνητικές δυνάμεις με την καθοδήγηση των Αγγλων και τη δράση των ληστοσυμμοριών των Σούρληδων, των Βουρλάκηδων, των Μαγγανάδων και άλλων, εναντίον των μαχητών αντιστασιακών του ΕΑΜ και του λαϊκού κινήματος.

Από τον Ιούλη του 1946, παράλληλα με τη λειτουργία των έκτακτων στρατοδικείων, τις δολοφονίες, συλλήψεις, φυλακίσεις και εκτοπίσεις, προστέθηκαν και οι εκτελέσεις.

Όλα αυτά όμως δεν στάθηκαν ικανά να υποτάξουν το Λαϊκό προοδευτικό κίνημα, που αρχίζει και ανασυντάσσεται και προβάλλει αντίσταση – μαζική, λαϊκή αυτοάμυνα στην αρχή και στη συνέχεια συγκρότηση ομάδων καταδιωκόμενων αγωνιστών αόπλων, αλλά και ενόπλων στα βουνά, για την προστασία τ5ης ζωής τους. Ακόμα και οι εκτελέσεις που πάνω τους στηρίχτηκαν οι εμπνευστές τους, δεν έκαμψαν το φρόνημα, δεν έσπειραν το φόβο στις γραμμές των μαχητών του ΕΑΜ.

Από τα μέσα του 1946 συγκροτούνται Πειθαρχικά Τάγματα – στρατόπεδα «επικίνδυνων» φαντάρων στο Λιόπεσι, Λάρισα, Ντουντουλάρ Θεσσαλονίκης. Κι ήταν επικίνδυνοι τούτοι οι φαντάροι γιατί είχαν πάρει μέρος στην Εθνική Αντίσταση 1940 – 44 μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Τα πειθαρχικά αυτά Τάγματα  είναι τα Τάγματα Σκαπανέων Α ΄,  Β ΄ και Γ ΄ που συγκροτήθηκαν στις περιοχές αρμοδιότητας των Α ΄, Β ΄, και Γ ΄ Σωμάτων Στρατού αντίστοιχα.

Επρεπε να δημιουργηθεί ένα ισχυρό φόβητρο, πιο αποτελεσματικό όπλο από τον θάνατο. Και το επιχείρησαν. Το δημιούργησαν…

Στις 19 Φεβρουαρίου 1947, το ΓΕΣ εισηγείται στο υπουργείο Στρατιωτικών τη συγκρότηση μιας Διεύθυνσης του ΓΕΣ η οποία θα ασχοληθεί με τα εξής θέματα:

«α) Συγκέντρωσις και οργάνωσις Ταγμάτων Σκαπανέων, διάθεσις των ανδρών αυτών εις διαφόρους επωφελείς απασχολήσεις και προσπάθεια επαναφοράς αυτών εις τους κόλπους της φιλτάτης Πατρίδος.

β) Συνεννόησις μετά των αρμοδίων πολιτικών φυλακών επί της σκοπιμότητος αποσυμφορήσεως των πολιτικών φυλακών, ιδία των ζωνών επιχειρήσεων».

Στις 3 Απρίλη 1947 η εισήγηση εγκρίθηκε και το σχέδιο αρχίζει να υλοποιείται. Ένα τρίδυμο τέρας, πιο ισχυρό φόβητρο από τα έκτακτα στρατοδικεία, τις δολοφονίες, τις συλλήψεις, τις φυλακίσεις, τις εκτοπίσεις και τις εκτελέσεις, ένα τρίδυμο τέρας πιο αποτελεσματικό από το θάνατο είχε γεννηθεί: Μακρόνησος για τους στρατιώτες, Γιούρα για τους φυλακισμένους, Τρίκερι για τους ύποπτους των περιοχών όπου διεξάγονται επιχειρήσεις, άντρες και γυναίκες.

Εκείνη τη μέρα του Απρίλη ο τότε αρχηγός του ΓΕΣ και γενικός Επιθεωρητής του Στρατού, στρατηγός Βεντήρης κάλεσε στο γραφείο του τον συνταγματάρχη του πυροβολικού Γεώργιο Μπαϊρακτάρη και του ανέθεσε την συγκρότηση της Διεύθυνσης ΒΧΙ/ΓΕΣ, στην ουσία να βρει το κατάλληλο τόπο και να δημιουργήσει το σημαντικότερο κολαστήρι από την ίδρυση του ελληνικού κράτους.

Η εφημερίδα «Μάχη» στις 20.6 1950 καταγράφει την μαρτυρία του ξένου υμνητή της Μακρονήσου, Εντουαρτ Χάουελ, για την  επιλογή του νησιού που έγινε το πιο κακόφημο νησί του κόσμου:

«Ο Μπαϊρακτάρης ηρεύνησε την Ελλάδα προς εξεύρεσιν καταλλήλου νήσου. Τελικώς επροτίμησε την Μακρόνησον, μίαν νήσον άγονον, ακατοίκητον και άνυδρον. Οτε ανέλαβε την εκτέλεσιν του έργου του, ευρέθη εις την ανάγκην να μεταφέρη το ύδωρ δια πλοιαρίων εντός βαρελίων και ότε ήτο τρικυμία δεν υπήρχε ύδωρ.»

Επίσημη επίσκεψη του υπουργού Στρατιωτικών Γεώργιου Στράτου (αριστερά) με τον συνταγματάρχη Γ. Μπαϊρακτάρη, στις 26 Μάη 1948, στο Γ ΄ Τάγμα Σκαπανέων Μακρονήσου (Φωτογραφικό Αρχείο Νίκου Μάργαρη)

Στην Ημερησία Διαταγή Δ/του ΓΕΣ/ΒΧΙ της 3.4.1949, για την δεύτερη επέτειο της ίδρυσης ΓΕΣ/ΒΧΙ, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της Μακρονήσου «Σκαπανεύς» τον Απρίλη 1949, ο Μπαϊρακτάρης σημειώνει:

«… 3) Δεν είχα ακόμη αρχίσει την προεργασία, όταν μετά δύο ημέρας με εκάλεσε ο τότε Υπουργός Στρατιωτικών, κ. Γ. Στράτος, και μου είπε τα εξής: ‘‘Ελάβατε μια διαταγήν υπό τον Στρατηγόν κ. Βεντήρην. Πάνω σ’ αυτό αποδίδω εξαιρετικήν σημασία. Ο,τι μου ζητήσετε, θα το έχετε’’.

4)Ηδη το σπέρμα μιας πρωτόφαντης εθνωφελούς προσπαθείας είχε τεθή και οι εμπνευσταί της, Υπουργός και Στρατηγός, δεν έπαυσαν ούτε στιγμή να την περιβάλλουν με το αμέριστον ενδιαφέρον των, στοργήν και συμπάθειάν των.

5)Το τι έγινε μέσα στο βραχύ διάστημα της διετίας, που διέρρευσε, δεν είναι εύκολον να συνοψισθή μέσα σε λίγες γραμμές. Βέβαιον είναι, ότι η Μακρόνησος υπερέβη τας προσδοκίας και ελπίδας ακόμη και εκείνων, που την οραματίσθηκαν. (…) ‘‘Το έργον της Μακρονήσου είναι ένα πείραμα που γίνεται για πρώτη φορά σ’ όλον τον κόσμο, η δε επιτυχία του πρέπει να παραδειγματίσει όλα τα κράτη να κάνουν Μακρονήσια’’, είπεν ο φιλέλλην πρεσβευτής του Καναδά στρατηγός Λα Φλες, για να συνεχίσει ο τέως Υπουργός των Ναυτικών Ναύαρχος Σακελλαρίου: ‘‘Μακάρι η Ελλάς να ήτο Μακρόνησος’’…

Στις 26 – 28 Μάη του 1947 το Β ΄ Τάγμα Σκαπανέων (Β.Ε.Τ.Ο. – Β ΄ Ειδικό Τάγμα Οπλιτών) μεταφέρθηκε από το Πόρτο Ράφτη στην Μακρόνησο. Η κόλαση είχε ανοίξει τις πύλες της. Ο στόχος διακηρυγμένος η «Αναμόρφωση» των παραπλανημένων και παραστρατημένων νεολαίων που είχαν προσβληθεί από το μικρόβιο του κομμουνισμού και συμμετείχαν στον μεγαλειώδη αγώνα της Εθνικής Αντίστασης μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, ή είχαν αδέλφια, γονείς, θείους, αγωνιστές, απροσκύνητοι και αμετανόητοι αρνούνταν να τους αποκηρύξουν, με «δηλώσεις μετανοίας»,  αποκηρύσσοντας μετά βδελυγμίας και καταδικάζοντας «το ΚΚΕ και τις παραφυάδες του, ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ…».

Οι κατηγορίες κρατουμένων που πέρασαν από την Μακρόνησο ήταν: Στρατεύσιμοι που κρίθηκαν ύποπτοι και επικίνδυνοι για το στράτευμα λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων και της συμμετοχής τους στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις οργανώσεις του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, του Αγροτικού Κόμματος, αξιωματικοί και αντάρτες του ΕΛΑΣ, ανήλικοι πολιτικοί κατάδικοι, εξόριστες γυναίκες από το Τρίκερι και, μια ειδική κατηγορία, Μάρτυρες του Ιεχωβά.

Στη Μακρόνησο, όπως και σε άλλα νησιά και φυλακές, εξορίστηκαν, μετά την ένωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα και κάποιοι αγωνιστές του ΕΜΠΑ (Εθνικό Μέτωπο Πανδωδεκανησιακής Απελευθέρωσης), οργάνωση που δημιούργησαν το 1945 οι Μεσανατολίτες κομμουνιστές που επέστρεψαν στην αγγλοκρατούμενη Δωδεκάνησο και πάλεψαν για την Ενωση.  

Στην περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων (1912 – 1913) είχαν μεταφερθεί στο νησί αρκετοί Τούρκοι αιχμάλωτοι που έμειναν μέχρι την υπογραφή ειρήνης και επέστρεψαν στην Τουρκία. Δέκα χρόνια αργότερα (1922 – 1923) δεκάδες χιλιάδες Πόντιοι πρόσφυγες «φιλοξενήθηκαν» στην Μακρόνησο, η οποία λειτούργησε ως λοιμοκαθαρτήριο. Αρκετοί πρόσφυγες δεν άντεξαν και έχασαν τη ζωή τους εκεί.

Τον 12ο αιώνα η Μακρόνησος (τότε την αποκαλούσαν Μάκρι) αποτελούσε ορμητήριο πειρατών οι οποίοι λεηλατούσαν τα παράλια της Αττικής και αποτελούσαν «την μεγίστην της πόλεως συμφοράν».  Μετά τη λήξη του Β ΄ Παγκόσμιου Πολέμου, οι πειρατές ανέλαβαν την κεντρική εξουσία σε όλη την Ελλάδα.

Ηταν τότε που ο υπόλοιπος κόσμος γιόρταζε τη μεγάλη αντιφασιστική νίκη των λαών, καταδίκαζε την φασιστική κτηνωδία, οργάνωνε δίκες για τους ναζί εγκληματίες πολέμου και ξεκινούσε την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων πόλεων. Τότε και σε αντίθεση με τις διακηρύξεις του νικητή «ελεύθερου» και «δημοκρατικού» κόσμου, το κράτος των δωσίλογων, χρησιμοποιώντας τις ναζιστικές πρακτικές και την πείρα του Αουσβιτς και του Νταχάου, με προτροπή και στήριξη από τους Αγγλοαμερικάνους επικυρίαρχους, δημιούργησε το κολαστήρι της Μακρονήσου.

Βιβλιογραφία — Αναφορές από:

–ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ:  «Μακρόνησος. Το θανατονήσι των θυσιών και των αγώνων».

–ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ:  26 Μάη 1947: Η κόλαση της Μακρονήσου ανοίγει τις πύλες της

–«ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ – Ιστορικός Τόπος» τόμος Α΄ (Εκδοσεις Σύγχρονης Εποχής)

–Ενημερωτικό φυλλάδιο της ΠΕΚΑΜ.

Απόψεις