Ο μεγάλος μουσικός δημιουργός Γιάννης Μαρκόπουλος έφυγε από τη ζωή χθες. Αναδημοσιεύμε από τον Ριζοσπάστη μια σημαντική συνέντευξη που είχε δώσει (4/6/2006) στην αγαπημένη μας Ρουμπίνη Σούλη.
Αξίζει να τη διαβάσετε.
— Από τον «Ηλιο τον Πρώτο», το «Χρονικό», την «Ιθαγένεια», τη «Θητεία», τους «Μετανάστες», το «Σεργιάνι στον κόσμο», στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους», στη «Λειτουργία του Ορφέα» και τόσα άλλα… Ποια αίσθηση σας έχει μείνει από τη μακρόχρονη πορεία σας στη μουσική δημιουργία;
— Εξακολουθούν και γίνονται επανεκδόσεις και νέες εκτελέσεις. Αυτή η αίσθηση αφορά όχι τον προσωπικό μου χρόνο ως ανθρώπου, αλλά είναι η αίσθηση που δημιουργείται καθώς τα μουσικά μου έργα διασχίζουν τα χρονικά διαστήματα με την επικοινωνία. Αίφνης οι επανεκδόσεις με τα «Τραγούδια του νέου πατέρα», την «Περιοδεία πρώτη» (ορχηστρικά) καθώς και η κυκλοφορία των νέων έργων μου «Ανταύγειες», η όπερα «Ερωτόκριτος και Αρετή», ο «Ταχύτατος Λούης» και οι «Πυρρίχιοι» (συμφωνικοί χοροί) έχουν σχηματίσει τρεις ενότητες που εκφράζουν το μουσικό μου σύμπαν.
Ταυτόχρονα, ο ήχος, η ιδιαιτερότητα και η ελληνικότητα που αναγνωρίζεται στα έργα μου συχνά διαπιστώνω να διαχέεται σε πολλούς νέους αλλά και παλαιότερους συνθέτες και τραγουδοποιούς που σκύβουν και πίνουν στην πηγή της μουσικής μου και αυτό μου δίνει σήμερα χαρά. Ομως, η αντιγραφή είναι ένα θέμα που μου δημιουργεί μεγάλα ερωτήματα. Διότι, ως γνωστόν, η αντιγραφή δεν έχει ουσία. Είναι ένας κλώνος που παραφράζει την αλήθεια και θαμπώνει την επικοινωνία μας με την πολύεδρη αλήθεια της φύσης. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, όταν οι εταιρίες τεμαχίζουν τα μουσικά μου έργα και τις ενότητές τους – δίχως να έχουν το νόμιμο δικαίωμα – και το αναμειγνύουν με άσχετες μουσικές, πού έχει φτάσει η ασυδοσία, το επίπεδο και η ποιότητα και πόσο τα σοβαρά θέματα του πολιτισμού διακυβεύονται, όχι μόνο στο χώρο της Παιδείας αλλά και σε όλη την κοινότητα του λαού μας, που έχει φτάσει πλέον σε αδιέξοδο από την πολιτιστική ένδεια. Και αυτό συμβαίνει γιατί χρόνια τώρα δεν υπάρχει κανένα σχέδιο, καμία πολιτική για τον πολιτισμό, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες.
— Το ελληνικό τραγούδι τις δεκαετίες του ’60 και ’70 συνδέθηκε άρρηκτα με τους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες του λαού μας, δίνοντας το στίγμα του σε μια πολιτιστική άνοιξη. Σήμερα, θεωρείτε ότι υπάρχει και πάλι η ανάγκη επανασύνδεσής του με τους σημερινούς κοινωνικούς αγώνες;
— Συνδέθηκαν και με άλλους αγώνες, που αφορούσαν την εύρεση της πολύεδρης αλήθειας των ζωντανών στοιχείων του απώτερου και νεότερου πολιτισμού και της ιστορίας, στο εκτεταμένο ανθρωπογεωγραφικό τοπίο του ευρύτερου ελληνισμού. Σε περίπτωση που θέλουμε μια επανασύνδεση τότε και πρέπει τα τραγούδια της ένδειας που κατακλύζουν και προβάλλονται υστερικά από τα ΜΜΕ να αλλάξουν, όπως και οι άνθρωποι. Είναι αλήθεια ότι στη δεκαετία του ’70 η τέχνη περνάει σε άλλα επίπεδα. Ενσωματώνει κανόνες και νόμους της επιστήμης που τη διαπερνούν και τη στηρίζουν. Γίνονται αναλύσεις και δημιουργούνται συντροφιές για την αντιμετώπιση της βίας και συμβάλλουν στην ενημέρωση του κόσμου. Ταυτόχρονα, εκπονούνται τα σχέδια για τη δημιουργία μιας σύγχρονης ειρηνικής κοινωνίας. Τώρα ο αγώνας όχι μόνο για την επιβίωση αλλά και για τις ρυθμίσεις – μέσα από έναν αναγκαίο διάλογο – είναι απαραίτητος, για επιλογή γνώσης και τέχνης ως χρήσιμων εφοδίων στη ζωή μας και δύναμης.
—Πολλά χρόνια πριν οι εγκέφαλοι των δισκογραφικών εταιριών εκφυλίσουν την πολιτισμική έκφραση κάθε λαού σε φολκλορικό καταναλωτικό προϊόν με την παραπλανητική ετικέτα της έθνικ, εμπνευστήκατε το μουσικό κίνημα «επιστροφή στις ρίζες», με στόχο την ανάδειξη της τοπικής πολιτισμικής ταυτότητας, μέσω της οικουμενικής γλώσσας της μουσικής. Πόσο απέχει αυτό που οραματιστήκατε και υπερασπιστήκατε από τη σημερινή, δήθεν έθνικ «σούπα»;
— Δεν είμαι καλός στους ορισμούς, όμως ξέρω ότι αυτό που ξεκίνησα με την «επιστροφή στις ρίζες» είναι μια πρόταση που σταδιακά πήρε τις διαστάσεις κινήματος τέχνης. Οι παράμετροι αυτού του μουσικού κινήματος στήριζαν παράλληλα φιλοσοφικές μου απόψεις, που συνδυάζονταν με τις κοινωνικές προτάσεις για τη ζωή και την τέχνη. Σήμερα σημαντικοί δημιουργοί σε όλες τις μορφές της τέχνης, κυρίως στην Ευρώπη, αντλούν την έμπνευσή τους από τη μουσική των λαών και αυτό με ευχαριστεί ιδιαίτερα. Το μουσικό κίνημα αυτό δεν έχει καμία σχέση με την παραδοσιολαγνεία, τη συντήρηση ή την οπισθοδρόμηση αλλά εκφράζει δυναμική πορεία στο μέλλον. Εδώ θέλω να κάνω μια διευκρίνιση. Τα συμφωνικά όργανα που ομοηχούν με τα ελληνικά και απαρτίζουν την ορχήστρα που χρησιμοποιώ ερμηνεύουν καθαρά πρωτότυπη προσωπική μου μελωδία, ρυθμό και μορφή, που περιέχουν τα μουσικά μου έργα.
Είχα πει στο παρελθόν ότι στη χώρα της θάλασσας δεν εισάγεις θάλασσα. Στη χώρα της μουσικής δεν εισάγεις μουσική. Μπορείς να φιλοξενήσεις και να επηρεαστείς από τα παγκόσμια μουσικά κινήματα. Η όπερα στη χώρα μας δεν ευδοκίμησε με την ακαδημαϊκή της φόρμα και τον ιταλικό τρόπο παρουσίασης του μελοδράματος. Ομως, όταν γεννήθηκε την εποχή της Αναγέννησης ήταν μια δημιουργία με στοιχεία και κανόνες της αρχαίας μας τραγωδίας. Μπορούμε κάλλιστα και εμείς να έχουμε το δικό μας μουσικό θέαμα, τη δικιά μας όπερα αρκεί να έχουμε προβεί στην ανάλυση του αρχαίου δράματος, να χρησιμοποιήσουμε τα σύγχρονα τεχνικά μέσα του δυτικού θεάματος και να μπορούμε να ενσωματώσουμε τα ζωντανά στοιχεία που διαθέτει ο λαός μας. Οταν χρησιμοποίησα στη μουσική μου τη λύρα, το σαντούρι, το λαϊκό κλαρίνο, μέσα στα συμφωνικά όργανα, είχα μια κατεύθυνση εξ αρχής. Να συντελέσουν τα ηχοχρώματα αυτής της νέας ορχήστρας στα μουσικά μου έργα, στη συνοχή, στην αλληλεγγύη και στην ανάδειξη των άγραφων νόμων, που διαθέτει στην ψυχή του ο ελληνικός κόσμος. Θεωρούσα καταστροφή το λαϊκοφανές στοιχείο υπερτονισμένο τόσο πολύ, ώστε να γεννά μιζέρια, οπισθοδρόμηση και παραπλάνηση.
— Πολλοί συνάδελφοί σας μιλούν για συνειδητή και μεθοδευμένη κατακρεούργηση του τραγουδιού – ακριβώς λόγω του ρόλου που έπαιξε στην κοινωνία – προκειμένου να φτάσουμε στη σημερινή εξαθλίωσή του. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη;
— Οι συνάδελφοί μου έχουν δίκιο. Παρόλο ότι βγαίνουν και σήμερα πολύ καλά τραγούδια, η προσέγγισή τους στο ευρύ κοινό γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
— Καταξιωμένοι αλλά και νεότεροι δημιουργοί βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα τεράστιο προπέτασμα που στήνουν μπροστά τους δισκογραφικές εταιρίες και ΜΜΕ, εμποδίζοντας το έργο τους να φτάσει στο φυσικό του αποδέκτη, τον κόσμο. Νιώθετε να σας θίγει αυτή η κατάσταση τόσο ως δημιουργό όσο και ως άνθρωπο;
— Αυτή την πίεση την αισθανόμαστε όλοι και όχι μόνο στο χώρο της μουσικής. Πιστεύω όμως ότι το μέλλον είναι μπροστά και μας ανήκει. Πιστεύω στη δράση, πιστεύω στους νέους.
— Κάποιοι μιλούν για κρίση στον τομέα της μουσικής δημιουργίας. Οτι δε γράφονται πλέον μεγάλα τραγούδια. Ποια είναι η γνώμη σας;
— Δεν υπάρχει απολύτως καμία κρίση. Αυτό που φαίνεται ως κρίση είναι στην ουσία η έκφραση και ο απόηχος μιας παραμορφωμένης αγοράς.
