Η πρώτη ομιλία ήταν της Αναστασίας Φαλτάιτς, διευθύντριας στο Faltaits Museum – Μουσείο Φαλτάιτς και πολύ σημαντική προσωπικότητα στον χώρο του πολιτισμού με θέμα: «Σκύρος, Κιβωτός Πολιτισμού». Η Κα Αναστασία Φαλτάιτς δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στην εκδήλωση και έτσι η ομιλία της διαβάστηκε από την Κα Μαριάννα Γκέκα :
Αναστασία Φαλτάιτς: «Σκύρος, Κιβωτός Πολιτισμού»
Όταν πριν από μερικές μέρες μου ζητήθηκε από την Μαριάννα Χριστοδούλου, οργανώτρια τούτης της εκδήλωσης, να συμμετάσχω με κείμενό μου στην εναντίωση εγκατάστασης στη Σκύρο μιας από τις πλέον γιγαντιαίες παγκοσμίως βιομηχανικές μονάδες ανεμογεννητριών, αμέσως σκέφτηκα τον αγώνα που ήδη έχουμε κάνει επί δεκατρία χρόνια, για να αποτρέψουμε αυτό το κακό.
Είμαι σίγουρη πως, σήμερα, άλλοι ομιλητές που ήταν και είναι ενεργά σ’ αυτόν τον αγώνα, θα δώσουν το παρόν καταθέτοντας τις δικές τους μαρτυρίες αλλά και τους τραγικούς προβληματισμούς.
Γι’ αυτό, θεωρώντας χρέος μου να καταθέσω τις δικές μου σκέψεις, από τη σκοπιά της πολιτιστικής ταυτότητας της Σκύρου και τον άμεσο κίνδυνο της ολικής της καταστροφής και με το δεδομένο ότι ο χρόνος που μου έχει δοθεί δεν επιτρέπει επεκτάσεις και αναλύσεις θα μπορούσα να συνοψίσω τις συνέπειες της τερατώδους βιομηχανικής αυτής εγκατάστασης σ’ ολόκληρο το νότιο τμήμα του νησιού, στα εξής:
Η Σκύρος, ένα νησί με ιστορία και προϊστορία χιλιετηρίδων, που παρά τις αντίξοες συνθήκες κατάφερε να διατηρήσει μεγάλο μέρος της πανάρχαιης κουλτούρας και παράδοσής της, σήμερα κινδυνεύει άμεσα, μαζί με την οικονομική και οικολογική της καταστροφή, να χάσει δια παντός ό,τι αντιπροσωπεύει τον ιδιότυπο και τόσο σθεναρά διατηρημένο πολιτισμό της.
Όλες οι εκφάνσεις του πολιτισμού αυτού, όπως εκφράζεται ως άυλη και υλική κληρονομιά και διατρέχει, μέχρι σήμερα, σχεδόν αδιατάρακτα όλες τις διαστρωματώσεις της Σκυριανής κοινωνίας, με την μετατροπή του νησιού σε βιομηχανική ζώνη-βαριάς μάλιστα βιομηχανίας- πρόκειται να εξαφανιστούν μαζί με την βίαιη έξοδο των κατοίκων από το νησί.
Ό,τι γνωρίζαμε ως σήμερα με την ιδιοτυπία και την εξαιρετική φινέτσα του Σκυριανού σπιτιού αλλά και ακόμη ζωντανών μορφών των παραδοσιακών τεχνών-της κεραμικής, ξυλογλυπτικής, μικροξυλογλυπτικής, κεντητικής-θα εξαφανιστούν μαζί με την φυγή των δημιουργών τους. Η άυλη κληρονομιά εκφραζόμενη με τα ήθη, τα έθιμα, τους θρύλους και τις παραδόσεις, με τα θρησκευτικά πανηγύρια, τους παραδοσιακούς γάμους που παρά τις εξωτερικές επιδράσεις διατηρούν ακόμη μεγάλο μέρος παραδοσιακού τελετουργικού, τα τραγούδια, τα παραμύθια, τα χαρακτηριστικά τοπωνύμια, που διατηρούν θρύλους και μνήμες από το απώτατο παρελθόν του νησιού, όπως τα «παγιά του Θησέα» στο κάστρο, απ’ όπου θρυλείται ακόμη ότι τον έριξε ο βασιλιάς Λυκομήδης-κρατώντας το μύθο της παρουσίας του Θησέα στο νησί- ή ο όρμος «Αχίλλι», απ’ όπου ο μύθος εξιστορεί πως αναχώρησε ο Αχιλλέας για την Τροία. Ο μύθος αυτός δίνει δύναμη στο νησί, συνδέοντας τη Σκύρο και τους Σκυριανούς μ’ ένα από τους πλέον σημαντικούς πολέμους της Ελληνικής αρχαιότητας.
Όλοι αυτοί οι πολιτιστικοί θησαυροί, που μαρτυρούν την αδιάκοπη μέσα στους αιώνες οίκηση του νησιού από απογόνους των πανάρχαιων οικιστών του, κινδυνεύουν σήμερα να εξαφανιστούν, μαζί με την βέβαιη ερήμωση του τόπου, γιατί ποιος θα έχει το κουράγιο να ζει, στην κυριολεξία, μέσα στο. ίδιο το πεδίο μιας βαριάς βιομηχανικής περιοχής, διακινδυνεύοντας και τη σωματική και την ψυχική του υγεία;
Ποιος θα μπορεί να ανέχεται να σκορπά τη ζωή του κάτω από τον αδιάκοπο βόμβο των γιγαντιαίων ανεμογεννητριών και ν’ αντικρίζει κάθε βράδυ το ασταμάτητο αναβοσβήσιμο των φώτων στην κορυφή των τεράτων;
Μου ζητήθηκε να γράψω για τον πολιτισμό της Σκύρου, αλλά πολιτισμός είναι ο τρόπος ζωής και έκφρασης ομάδων ανθρώπων και ως εκ τούτου δε μπορεί να αποδοθεί ξεχωριστά από όλες τις άλλες εκφράσεις της ζωής τους.
Επομένως, αν μιλάμε για το Σκυριανό πολιτισμό είναι αυτονόητο ότι όταν το νησί της Σκύρου θα καταστεί ακατοίκητο από τους κατοίκους του, τότε, αυτόματα κάθε έκφραση πολιτισμού θα πάψει να υπάρχει.
Είχαμε, ως σήμερα, μια εξαιρετική δυναμική που επέτρεψε στους Σκυριανούς, παρά τις ποικίλες έξωθεν επιρροές, να κρατήσουν ατόφιο μεγάλο μέρος της παράδοσης και του πολιτισμού τους. Άλλοι τόποι έχουν καταστραφεί, στο όνομα του λεγόμενου εκσυγχρονισμού και της εμπορευματοποίησης.
Κι αυτό ομολογείται κι απ’ τους χιλιάδες επισκέπτες που μας έρχονται κάθε χρόνο κι ευλογούν τούτο το νησί που διατηρεί το ξεχωριστό ύφος και χαρακτήρα του.
Απ’ αυτή την άποψη η Σκύρος θεωρείται και είναι ένας τόπος ευλογημένος, κρατώντας ισορροπίες ανάμεσα στο χτες και το σήμερα, παίρνοντας τα στοιχεία του παρελθόντος και αξιοποιώντας τα στο παρόν.
Κι ευτυχώς — πρέπει να το πούμε — είχαμε την τύχη να μην επιπέσουν πάνω της οι λεγόμενοι μεγάλοι επενδυτές του τουρισμού και να την μετατρέψουν σε μακέτα, όπως έχει γίνει, δυστυχώς, σε πολλούς άλλους τόπους.
Και τώρα, η φιλοχρηματία και η απληστία των καλογέρων της Λαύρας κινδυνεύει να αφανίσει την κοινωνία των Σκυριανών και να μετατρέψει το νησί σε πεδίο μεγατονικής βιομηχανικής εγκατάστασης. Στο χέρι μας είναι, όλοι μαζί, να το αποτρέψουμε.
