Ένα ακόμα επεισόδιο στη μακρά ιστορία της μετακύλισης του κόστους της διαχείρισης απορριμμάτων στις πλάτες του λαού εκτυλίσσεται το τελευταίο διάστημα, με το περιβόητο «τέλος ταφής» να επανέρχεται στο προσκήνιο – όχι μόνο με νέα ένταση, αλλά και με νέους, ακόμη πιο άδικους τρόπους είσπραξης.
Το τέλος ταφής, που είχε προβλεφθεί ήδη από το 2012 (Ν.4042/2012) και εντάχθηκε στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων του 2015 επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, παρέμενε ανενεργό λόγω διαδοχικών παρατάσεων. Το 2019, η ίδια κυβέρνηση το ενεργοποίησε, μετονομάζοντάς το σε «περιβαλλοντική εισφορά» (άρθρο 55 του Ν.4609/2019), προβλέποντας την έναρξη καταβολής του από την 1η Ιανουαρίου 2020, όπως αναφέρει ο 902.gr.
Η ΝΔ, παίρνοντας τη σκυτάλη, όχι μόνο το επανέφερε στην αυθεντική του ονομασία («τέλος ταφής»), αλλά και όρισε – με το άρθρο 38 του Ν.4819/2021 – ότι θα επιβάλλεται κανονικά από 1/1/2022. Το χαράτσι καθορίστηκε αρχικά στα 20 ευρώ/τόνο αποβλήτων και αυξάνεται σταδιακά: 5 ευρώ κάθε χρόνο έως το 2025 και 10 ευρώ κατ’ έτος το 2026 και 2027, ώστε να «κλειδώσει» στα 55 ευρώ/τόνο. Το βάρος, φυσικά, μετακυλίεται στους δήμους και, κατ’ επέκταση, στα λαϊκά νοικοκυριά.
Το 2023, το Υπουργείο Εσωτερικών ανέλαβε να πληρώσει το τέλος ταφής του 2022 και του πρώτου εξαμήνου του 2023. Το κόστος, όμως, δεν εξαφανίστηκε: παρακρατήθηκε το 2024 από τους κρατικούς πόρους υπέρ των δήμων, οδηγώντας σε σοβαρή απομείωση των δημοτικών προϋπολογισμών και σε νέες οικονομικές στενότητες για τις τοπικές κοινωνίες.
Το σχέδιο της επιβάρυνσης κλιμακώθηκε στο τέλος του 2024, όταν η εκτελεστική επιτροπή του ΕΔΣΝΑ – του Ειδικού Συνδέσμου για τη διαχείριση των απορριμμάτων στην Αττική – έσπευσε, εν μέσω εορτών, να καταστήσει άμεσα απαιτητό το χαράτσι από τους δήμους, την ώρα που είχαν ήδη εγκριθεί οι δημοτικοί προϋπολογισμοί. Με βάση τον νέο νόμο 5151/2024, η εισφορά έπρεπε να καταβάλλεται σε 12 ισόποσες δόσεις, με παρακράτηση απευθείας από τους λογαριασμούς ρεύματος των δημοτών, μέσω των εταιρειών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας (!). Και μάλιστα, παράλληλα με τις τρέχουσες οφειλές!
Η άμεση αντίδραση δήμων και φορέων ανάγκασε την κυβέρνηση σε προσωρινή υποχώρηση, όχι για την ουσία του μέτρου, αλλά μόνο για τον τρόπο είσπραξης – εν αναμονή της απόφασης του ΣτΕ, ύστερα από προσφυγή της ΚΕΔΕ και άλλων.
Λίγο αργότερα, ήρθε η κυβερνητική τροπολογία στο νομοσχέδιο «Ενίσχυση της Κεφαλαιαγοράς και άλλες διατάξεις». Εκεί αποτυπώνεται ο νέος σχεδιασμός:
-
Οι ΦοΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων), μεταξύ αυτών και ο ΕΔΣΝΑ, απαλλάσσονται από την ευθύνη είσπραξης του τέλους ταφής.
-
Η είσπραξη θα γίνεται απευθείας από τις εταιρείες ρεύματος, με βάση τις ποσότητες αποβλήτων που οδηγούνται σε ταφή ανά δήμο, στοιχεία που θα αποστέλλουν οι ίδιοι οι ΦοΔΣΑ.
-
Τα έσοδα από το «χαράτσι» θα καταλήγουν στον Εθνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), δηλαδή στο κράτος, ενώ οι ΦοΔΣΑ θα περιοριστούν στην είσπραξη του «τέλους εισόδου» από ιδιώτες που εναποθέτουν απόβλητα.
Αποκορύφωμα της πολιτικής υποκρισίας: η όποια μείωση του τέλους ταφής για έναν δήμο δεν θα σχετίζεται με την πρόοδο της ανακύκλωσης, αλλά με την πρόοδο των επενδύσεων στις μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων (ΜΕΑ), πολλές από τις οποίες είναι ήδη χρεοκοπημένες πριν καν λειτουργήσουν!
Ορισμένα ποσά από τον κρατικό προϋπολογισμό θα δοθούν εφάπαξ – ως δήθεν ανακούφιση – για να μειωθούν οι οφειλές των ΦοΔΣΑ, δηλαδή των δήμων, δηλαδή των νοικοκυριών. Στην ουσία πρόκειται για διαχείριση ληξιπρόθεσμων χρεών που το ίδιο το κράτος και η πολιτική του δημιουργούν και στη συνέχεια καλείται ο λαός να τα πληρώσει.
