Η κυβέρνηση με το ασφαλιστικό νομοσχέδιο που θα ψηφίσει στην καρδιά του καλοκαιριού, θα αναζητήσει τρόπους ώστε τα φυσικά πρόσωπα που θα διαχειριστούν ασφαλιστικές εισφορές ύψους από 56 έως 75 δισεκατομμυρίων ευρώ τα επόμενα χρόνια να μην μπορούν να διωχθούν ποινικά. Οι προθέσεις της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας έχουν γίνει σαφείς ήδη από την ανάρτηση του ασφαλιστικού νομοσχεδίου στην διαδικασία της διαβούλευσης.
Θυμίζουμε ότι πρόκειται για το νομοσχέδιο που προβλέπει την μετατροπή του συστήματος επικουρικής ασφάλισης από αναδιανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό. Δηλαδή εφεξής τα ταμεία δεν θα βασίζονται για την λειτουργία και την απόδοση επικουρικών συντάξεων στις ίδιες τις εισφορές, αλλά στις αποδόσεις τους μέσω της διάθεσής τους στην επενδυτική αγορά. Δηλαδή σε ιδιώτες επενδυτές. Ως «μεσολαβητής» αυτής της διαδικασίας θα δημιουργηθεί ο οργανισμός ΤΕΚΑ (Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης). Το νομοσχέδιο θα ισχύσει υποχρεωτικά για τους ασφαλισμένους μετά την 1/1/2022 και εθελοντικά για όσους είναι έως 35 ετών. Ορίζει μάλιστα ότι κάθε ασφαλισμένος θα μπορεί ατομικά να επιλέξει το επίπεδο του ρίσκου που επιθυμεί για τις ασφαλιστικές εισφορές του, επιλέγοντας από συγκεκριμένα διαθέσιμα επενδυτικά προφίλ με εκτιμώμενες αποδόσεις.
Διοίκηση με κυβερνητική επιλογή
Η διοίκηση του ταμείου αυτού θα είναι ξεκάθαρη κυβερνητική επιλογή. Όπως προβλέπεται στον νόμο «το Συμβούλιο συγκροτείται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, είναι πενταμελές και αποτελείται από: α) έναν Υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, β) τον Πρόεδρο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, γ) τον Πρόεδρο του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (Α.Σ.Ε.Π.), δ) τον Γενικό Διευθυντή του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (Ο.Δ.ΔΗ.Χ.) και ε) έναν καθηγητή Α.Ε.Ι. της ημεδαπής που ειδικεύεται σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης».
Επίσης ειδικά για τον πρόεδρο του Συμβουλίου ορίζεται πως «ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων επιλέγει και ορίζει με απόφασή του τον Πρόεδρο και τα λοιπά μέλη του Δ.Σ. από τον κατάλογο των επικρατέστερων υποψηφίων. Ειδικά για τον Πρόεδρο του Δ.Σ. ακολουθείται προηγουμένως η διαδικασία του άρθρου 49Α του Κανονισμού της Βουλής, μετά από πρόταση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων». Η κοινοβουλευτική διαδικασία που περιγράφεται πλέον απαιτεί οριακές συναινέσεις μια και έχει ως προϋπόθεση την συμφωνία των 3/5 και όχι των 4/5 της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής, όπως ίσχυε στο παρελθόν.
Όσον αφορά τις κυρώσεις που μπορούν να επιβληθούν σε βάρος του προέδρου και των μελών του Δ.Σ σημειώνεται στο άρθρο 17 του νομοσχεδίου πως «σε περίπτωση παραβίασης των άρθρων 13 έως και 16 εφαρμόζεται το άρθρο 75 του ν. 4622/2019». Το άρθρο 75 του νόμου 4622 με την σειρά του προβλέπει ότι «αν ύστερα από σχετικό έλεγχο διαπιστωθεί η παράβαση των οριζομένων στις διατάξεις του παρόντος Κεφαλαίου, η Επιτροπή Δεοντολογίας συντάσσει σχετικό πόρισμα με τις προτεινόμενες κυρώσεις, και το αποστέλλει στον Διοικητή της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, προκειμένου αυτός να εκδώσει σύμφωνη με αυτό διοικητική πράξη περί: (α) επιβολής προστίμου μέχρι το διπλάσιο των συνολικών αποδοχών και πάσης φύσεως αποζημιώσεων που έλαβε το πρόσωπο του άρθρου 68 κατά τη διάρκεια της θητείας του, το οποίο βεβαιώνεται και εισπράττεται άμεσα ως δημόσιο έσοδο κατά τις διατάξεις του ΚΕΔΕ, (β) απαγόρευσης διορισμού, στις θέσεις του άρθρου 68 του παρόντος για περίοδο έως πέντε (5) ετών από τη διαπίστωση της παράβασης. Οι ανωτέρω κυρώσεις επιβάλλονται σωρευτικά ή διαζευκτικά. Σε περίπτωση μη καταβολής του προστίμου της περίπτωσης (α) η περίοδος της περίπτωσης (β) παρατείνεται για όσο χρόνο δεν καταβάλλεται το πρόστιμο». Αφορά λοιπόν προφανώς διοικητικού χαρακτήρα κυρώσεις.
Για την ποινική ευθύνη όμως το νομοθέτημα προβλέπει ένα ευρύ πλέγμα προστασίας για τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου. Όπως σημειώνεται στο άρθρο 19 του νομοθετήματος ο πρόεδρος και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου «δεν εξετάζονται, δεν διώκονται και δεν υπέχουν ποινική ή αστική ευθύνη έναντι του Τ.Ε.Κ.Α. για αιτιολογημένη γνώμη που διατύπωσαν ή για πράξεις ή παραλείψεις τους στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων τους ή επ’ ευκαιρία αυτής».
Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση που «ενήργησαν με δόλο ή με βαριά αμέλεια ή με σκοπό να προσπορίσουν στον εαυτό τους ή σε τρίτο παράνομο περιουσιακό όφελος ή να βλάψουν το Δημόσιο ή άλλον κατά τις κείμενες ποινικές διατάξεις, καθώς και εάν παραβίασαν το απόρρητο των πληροφοριών και στοιχείων που περιήλθαν σε γνώση τους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους». Προβλέπεται επίσης ότι «δεν υπέχουν αστική ευθύνη έναντι ιδιωτών για πράξεις που σχετίζονται με την άσκηση των καθηκόντων τους».
Ακαταδίωκτα
Με την τελευταία αυτή πρόταση φαίνεται να ξεκαθαρίζεται πως ένας ασφαλισμένος ο οποίος θα ζημιωθεί τελικά η θα έχει απώλεια ασφαλιστικών παροχών από την εξέλιξη των πραγμάτων δεν θα μπορεί να προσφύγει εναντίον του οργανισμού.
Όσον αφορά τις άλλες διατάξεις, για την ποινική ευθύνη, η εικόνα που δημιουργείται είναι αυτή μίας «υψηλής προστασίας» για τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου εφόσον βάση για τον εντοπισμό ποινικής ευθύνης δεν θα είναι το οικονομικό αποτέλεσμα αλλά η απόδειξη της ύπαρξης δόλου.
Όλα αυτά φυσικά εφόσον το συγκεκριμένο άρθρο κατατεθεί τελικά ως έχει στην Βουλή και δεν αλλάξει η διατύπωσή του με τρόπο που θα δημιουργεί ένα γενικευμένο ακαταδίωκτο. Εκδοχή που πιθανότατα εξαρτάται από την προθυμία των προσώπων που έχει επιλέξει η κυβέρνηση για να στελεχώσουν τον νέο οργανισμό.
Σε κάθε περίπτωση πάντως ο «κανόνας» που ακολουθείται στις περιπτώσεις οργανισμών διαχείρισης δημόσιου χρήματος τα τελευταία χρόνια, ιδίως όταν αφορά οργανισμούς που οδηγούν σε επενδυτές δημόσια περιουσία, είναι η παροχή ακαταδίωκτου. Ενδεικτική είναι η διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ που χαίρει πλήρους ακαταδίωκτου.
Μάλιστα η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει αποδείξει ότι έχει έφεση στην θεσμοθέτηση τέτοιων ακαταδίωκτων.
Είναι χαρακτηριστική η νομοθεσία που θέσπισε για τα τραπεζικά στελέχη που θα κάνουν ρυθμίσεις δανείων, ορίζοντας ότι μπορούν να διωχθούν μόνον από το Δ.Σ της Τράπεζας, δηλαδή τον εαυτό τους.
Επίσης το γενικευμένο ακαταδίωκτο που έχει θεσπίσει για τα μέλη των επιτροπών εμπειρογνωμόνων για την πανδημία του Covid 19.
Είναι προφανες ότι η κυβέρνηση θα κληθεί να δώσει απαντήσεις για τα συγκριμένα ζητήματα όταν το ασφαλιστικό νομοσχέδιο συζητηθεί στην Βουλή. Η διαδικασία αυτή πάντως αναμένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του καλακαιριού. Σε μια περίοδο δηλαδή που ενδείκνυται για «πονηρές» ρυθμίσεις αφού η καλοκαιρινή ραστώνη καθιστά τις συνθήκες πολύ ευκολότερες.
