Δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο αποστομωτική απάντηση σε όσους θεωρούν γραφικά, παρωχημένα και ανεδαφικά τα αιτήματα του φεμινισμού εν έτει 2022 από τα όσα συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στην «φιλελεύθερη», «προοδευτική» και «σύγχρονη» Αμερική. Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ετοιμάζεται να ανατρέψει την ιστορική απόφαση του 1973, με την οποία νομιμοποιήθηκε το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση. Πρόκειται για την απόφαση που ελήφθη στο πλαίσιο της υπόθεσης «Ρόου κατά Γουέιντ» και αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τα γυναικεία κινήματα σε όλον τον κόσμο. Προσχέδιο γνωμοδότησης της συντηρητικής πλειοψηφίας στο Ανώτατο Δικαστήριο, που διέρρευσε στα ΜΜΕ, μαρτυρά πως έχει ήδη διεξαχθεί ψηφοφορία με την οποία ανατρέπεται η απόφαση.
Δεδομένου του ρόλου που διαδραματίζουν οι ΗΠΑ στο διεθνές σκηνικό και λαμβάνοντας υπόψη την τάση της Ευρώπης να υιοθετεί -συνήθως άκριτα- οτιδήποτε αμερικανικό ως αυταπόδεικτα ορθό, αξίζει να ρίξουμε μία ματιά στην απόφαση που απειλεί να γυρίσει την ζωή των γυναικών στην Αμερική πενήντα χρόνια πίσω. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η Αμερική δεν … κείται μακράν. Γι’ αυτό, δεκάδες χιλιάδες γυναίκες στην γηραιά ήπειρο είναι έτοιμες να βγουν στους δρόμους, ακριβώς όπως κάνουν ήδη χιλιάδες γυναίκες στις ΗΠΑ.
Αν ανατραπεί η απόφαση του 1973, η άμβλωση δεν θα τεθεί αυτομάτως εκτός νόμου σε όλη την χώρα, αλλά οι πολιτείες θα κληθούν να αποφασίσουν επί του θέματος. Όμως, με την πλειοψηφική ηγεσία δεκάδων πολιτειών να είναι συντηρητική, θεωρείται ζήτημα χρόνου η υιοθέτηση της απόφασης του Ανώτατου Δικαστηρίου. Εκτιμάται πως τουλάχιστον 24 πολιτείες στον Νότο και στις κεντρικές ΗΠΑ θα απαγορεύσουν την άμβλωση. Άλλες πολιτείες εφαρμόζουν ήδη νομοθετήματα προ του 1973, τα οποία απαγορεύουν την άμβλωση. Μάλιστα, η Οκλαχόμα δεν περίμενε την ανατροπή της απόφασης – έχει ήδη ψηφίσει την απαγόρευση της άμβλωσης τον Ιανουάριο. Αντιθέτως, ο κυβερνήτης της Καλιφόρνια, Γκάβιν Νιούσομ, κατέστησε σαφές πως όχι μόνο δεν θα υιοθετήσει την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, αλλά θα διευκολύνει και τις διαδικασίες για γυναίκες που θέλουν να ταξιδέψουν στην Καλιφόρνια από άλλες πολιτείες για να προχωρήσουν νομίμως σε άμβλωση.
Το ζήτημα της άμβλωσης διχάζει την αμερικανική κοινωνία εδώ και δεκαετίες με τους όψιμους θιασώτες της προστασίας των δικαιωμάτων του αγέννητου παιδιού να φορούν τον μανδύα της ηθικής. Η άμβλωση, όμως, δεν είναι ζήτημα ηθικής. Το δικαίωμα στην άμβλωση είναι ανθρώπινο δικαίωμα. Το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του σώματος είναι ανθρώπινο δικαίωμα. Το δικαίωμα της επιλογής είναι ανθρώπινο δικαίωμα. Και τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι και δεν πρέπει να είναι βορά στην υποκειμενικότητα, την πολιτική/θρησκευτική/κοινωνική σκοπιμότητα ή το γούστο οποιουδήποτε. Τα ανθρώπινα δικαιώματα εφαρμόζονται οριζόντια και δεν χωράει συζήτηση αμφισβήτησης στον σεβασμό και την εφαρμογή τους.
Ακόμη, όμως, και αυτοί που επιχειρηματολογούν κατά της άμβλωσης με σημαία τους την τάξη και την ηθική, θα πρέπει να μας απαντήσουν σε κάποια βασικά ερωτήματα: πόσο ηθικό είναι να εξαναγκάζεται μία γυναίκα να κυοφορήσει ένα έμβρυο που δεν επιθυμεί να φέρει στον κόσμο; Τι συνέπειες θα έχει αυτή η άρνηση για την ανάπτυξη του παιδιού και την ζωή της μητέρας στη συνέχεια; Πόσο ηθικό είναι να ωθείς έναν άνθρωπο σε παράνομες και επικίνδυνες για την ζωή του επιλογές υγείας; Διότι όσοι νομίζουν πως με την αλλαγή της νομοθεσίας θα σταματήσουν οι αμβλώσεις, είναι τουλάχιστον ανόητοι. Πόσο ηθικό είναι να στερείς από έναν άνθρωπο το δικαίωμα να αποφασίζει για το κορμί και την ζωή του; Τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν κατακτηθεί με αίμα. Κυριολεκτικά. Και δεν γίνεται να ακυρώνονται με μία υπογραφή σε ένα χαρτί. Και τέλος, πόσο ηθικό είναι να αποφασίζει ένα ανδροκρατούμενο δικαστικό σώμα για τα δικαιώματα, τις επιλογές και τις υποχρεώσεις των γυναικών; Δεν μπορούμε να αποφασίσουμε οι ίδιες; Κάποιοι κουράζονται ή ακόμη και ενοχλούνται όταν επανέρχεται στον δημόσιο διάλογο η κουβέντα για τις φεμινιστικές διεκδικήσεις. Όταν έρχεται, όμως, η ώρα να πάρουν μία απόφαση στοιχειώδους σεβασμού για την ισότητα των φύλων, αποδεικνύουν πόσο σύγχρονα και πόσο αναγκαία παραμένουν τα αιτήματα των γυναικών για ισότητα και αυτοδιάθεση.
Κάποιοι ίσως σκέφτονται πως η άμβλωση είναι ένα ζήτημα που αφορά ελάχιστες γυναίκες. Ίσως, μάλιστα, να τους έχουν φορέσει ήδη την ταμπέλα της ανηθικότητας. Η πραγματικότητα, όμως, απέχει πολύ από αυτό. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε εντός της εβδομάδας στα αμερικανικά ΜΜΕ, το ποσοστό των γυναικών στις ΗΠΑ που ενδέχεται να προχωρήσουν σε άμβλωση κάποια στιγμή στην ζωή τους ανέρχεται στο 25%. Αυτές οι γυναίκες προέρχονται από κάθε κοινωνική τάξη, οικονομικό στάτους και μορφωτικό επίπεδο. Οι στατιστικές δείχνουν ότι οι περισσότερες είναι ανύπαντρες, μεταξύ 20 και 30 ετών, το εισόδημά τους είναι χαμηλό και έχουν ήδη ένα παιδί. Τι επιλογές δίνει, λοιπόν, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ στις γυναίκες της χώρας; Οι πιο … προνομιούχες θα μπορούν να ταξιδεύουν σε πολιτείες που η άμβλωση θα παραμείνει νόμιμη και ασφαλής για την υγεία τους. Οι υπόλοιπες θα παραγγέλνουν μέσω Διαδικτύου αμφιβόλου ποιότητας χάπια έκτρωσης, ενώ όσες δεν έχουν ούτε αυτή την οικονομική δυνατότητα είτε θα προχωρούν σε ακραίες πρακτικές για να αποβάλουν το έμβρυο – βάζοντας σε κίνδυνο ακόμη και την ίδια τους την ζωή- είτε θα φέρνουν στον κόσμο παιδιά που δεν θα μπορούν ή/και δεν θα θέλουν να μεγαλώσουν.
Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου θα εντάξει τις ΗΠΑ σε μία (ευτυχώς) μικρή ομάδα χωρών που αυστηροποιούν διαρκώς τους νόμους για την άμβλωση. Από το 1994 μέχρι σήμερα, μόλις τρεις χώρες έχουν ακολουθήσει αντίστοιχη πορεία: η Πολωνία, το Ελ Σαλβαδόρ και η Νικαράγουα. Όσο επίπονος, χρονοβόρος και κοπιαστικός είναι ο αγώνας των γυναικών για την προάσπιση θεμελιωδών δικαιωμάτων τους, άλλο τόσο γρήγορα, ακαταπόνητα και ατάραχα μπορούν οι άντρες που κατέχουν θέσεις εξουσίας να ακυρώσουν την προσπάθεια των κινημάτων για πρόοδο, εξέλιξη και κατάκτηση των αυτονόητων. Είναι εξοργιστική η ευκολία με την οποία νομοθετούνται μέτρα που περιορίζουν τις ελευθερίες των γυναικών. Χωρίς δημόσια διαβούλευση, χωρίς κοινωνικό διάλογο, χωρίς θεσμική ακολουθία. Κατάλοιπα ενός σκοτεινού παρελθόντος, μεσαιωνικές αντιλήψεις περί της γυναικείας φύσης και ανατροφοδοτούμενα αναχρονιστικά κοινωνικά στερεότυπα δίνουν σε αυτούς που βρίσκονται στα κέντρα λήψης αποφάσεων τη δυνατότητα να βάζουν το ένα εμπόδιο μετά το άλλο στην γυναικεία πρόοδο και χειραφέτηση. Ίσως είναι και μία αντίδραση στην έκταση που λαμβάνουν τα γυναικεία κινήματα ανά τον κόσμο το τελευταίο διάστημα. Ίσως και να θεωρούν πως έτσι θα … «καθίσουμε φρόνιμα». Η αλήθεια, όμως, είναι πως τώρα ξέρουμε όλες. Κι αν όχι όλες, οι περισσότερες. Και όσες ξέρουμε, βοηθάμε και άλλες να μάθουν. Και όπως έλεγε και ο Φρέντερικ Ντάγκλας, η γνώση κάνει τον άνθρωπο ακατάλληλο για σκλάβο.
