Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

80 χρόνια από την ίδρυση του ΕΛΑΣ – Ο λαός παίρνει τα όπλα για τη λευτεριά

80 χρόνια από εκείνη την Δευτέρα 16 Φλεβάρη 1942 που δημοσιεύτηκε η Ιδρυτική Διακήρυξη του ΕΛΑΣ. Αυτή τη μέρα που..

80 χρόνια από εκείνη την Δευτέρα 16 Φλεβάρη 1942 που δημοσιεύτηκε η Ιδρυτική Διακήρυξη του ΕΛΑΣ. Αυτή τη μέρα που λογίζεται ως μέρα ίδρυσης του ΕΛΑΣ, είναι η μέρα που παίρνει σάρκα και οστά η ανάγκη και ο πόθος του λαού μας να πάρει τα όπλα και να παλέψει για τη λευτεριά της πατρίδας από τις δυνάμεις κατοχής και τους ντόπιους συνεργάτες τους.

Ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός ήταν το αποτέλεσμα της προσπάθειας του συντονισμού της κοινής δράσης των πρώτων ανταρτοομάδων που από τα τέλη Μάη του 1941 είχε ξεκινήσει η ίδρυσή τους σε διάφορα μέρη της Ελλάδας με αποφάσεις των Κομματικών Οργανώσεων.

Στις αρχές Οκτώβρη του 1941, συγκροτήθηκε στην Αθήνα το Στρατιωτικό Κέντρο Αντίστασης (ΣΚΑ) το πρώτο κεντρικό στρατιωτικό όργανο που ανέλαβε, με την καθοδήγηση του ΕΑΜ, να μελετήσει τα προβλήματα της οργάνωσης του ένοπλου λαϊκού αγώνα και να επεξεργαστεί το σχεδιασμό του αντάρτικου. Ενώ το δεύτερο δεκαήμερο του Δεκέμβρη 1941, με πυρήνα το ΣΚΑ, συγκροτήθηκε η Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ.

Τον Γενάρη του 1942, συνέρχεται η 8η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, η οποία αποφάσισε «Κύρια μορφή πάλης εναντίον των καταχτητών είναι ο ένοπλος αγώνας. Και για το σκοπό αυτό πρέπει να οργανωθούν αντάρτικα τμήματα». Στην Απόφαση σημειωνόταν, «η οργάνωση ειδικών μαχητικών τμημάτων σε όλα τα βασικά κέντρα της χώρας, ικανών ν’ αντιμετωπίζουν αποφασιστικά την ένοπλη βία του κατακτητή, είναι αυτή τη στιγμή το βασικό μας καθήκον. Ο εθνικοαπελευθερωτικός ανταρτοπόλεμος έχει πρωτεύουσα σημασία για την απελευθέρωση της χώρας από τον ξενικό ζυγό. Οι κομμουνιστές πρέπει να οργανώσουν, να μαζικοποιήσουν και να επεκτείνουν το αντάρτικο κίνημα στην ύπαιθρο, να περιφρουρήσουν τον εθνικοαπελευθερωτικό του χαρακτήρα».

Ολες οι οργανωμένες δυνάμεις του λαού ξεκινούν να στήνουν τα πρώτα ένοπλα τμήματα του ΕΛΑΣ.

Στις 2 Φλεβάρη 1942, σε σύσκεψη που έγινε σε κάποιο σπίτι στους Αμπελόκηπους της Αθήνας, συντάχθηκε η ιδρυτική διακήρυξη της στρατιωτικής οργάνωσης του ΕΑΜ και στις 16 Φλεβάρη κυκλοφόρησε πλατιά στην Αθήνα και στην Επαρχία (δημοσιεύτηκε στην «Ελεύθερη Ελλάδα») η ιδρυτική διακήρυξη του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ).

Η διακήρυξη εκείνη δυστυχώς δεν έχει διασωθεί ολόκληρη και υπάρχουν μόνο αποσπάσματα και μαρτυρίες των ΕΛΑΣιτών που διηγούνται το κάλεσμα που περιείχε, στους Ελληνες πατριώτες να πλαισιώσουν το νέο λαϊκοαπελευθερωτικό στρατό και τους σκοπούς του ΕΛΑΣ όπως διατυπώνονταν στην ιδρυτική διακήρυξη:

 1) Αγώνας για την απελευθέρωση της χώρας από τους ξένους κατακτητές.

 2) Περιφρούρηση των κατακτήσεων του λαού και των ελευθεριών του εναντίον κάθε επιβουλής.

 3) Εξασφάλιση της τάξης μέχρι τη διεξαγωγή εκλογών, ώστε ο λαός να μπορεί να εκφράσει πραγματικά ελεύθερα τη θέλησή του, για το πολίτευμα και την κυβέρνησή του.

Στις 14 Μάη 1942 έγινε παράνομα στη Λαμία η ιστορική σύσκεψη στελεχών της Κομματικής Οργάνωσης Φθιωτιδοφωκίδας – Ευρυτανίας του ΚΚΕ με τη συμμετοχή και του Αρη Βελουχιώτη, όπου αποφασίστηκε η συγκρότηση ένοπλων ομάδων του ΕΛΑΣ. Στις 22 Μάη 1942, στην Καλύβα του Στεφανή στη Σπερχειάδα, δημιουργήθηκε η πρώτη αντάρτικη ομάδα με επικεφαλής τον Θανάση Κλάρα, ως ταγματάρχη Αρη Βελουχιώτη πλέον, στη Δυτική Φθιώτιδα. Λίγο αργότερα συγκροτήθηκε και δεύτερη ομάδα στην Παρνασσίδα.

Στην Ανακοίνωσή της για τα 80 Χρόνια της Ιδρυσης του ΕΛΑΣ, η ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ σημειώνει:

«Στην ιστορία έμεινε η μεγάλη επιτυχία του ελληνικού αντάρτικου κινήματος, που πραγματοποιήθηκε χάρη στον ΕΛΑΣ, η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, τη νύχτα της 25ης προς 26 Νοέμβρη. Ήταν η πολεμική ενέργεια που συνέβαλε αποφασιστικά στην άνοδο του κύρους του ΕΛΑΣ στη λαϊκή συνείδηση και άρχισε να «φουντώνει» το αντάρτικο με την ενίσχυση των γραμμών του ΕΛΑΣ που άρχισε να μαζικοποιείται.

Στον ΕΛΑΣ πήραν επίσης μέρος με το όπλο και γυναίκες αντάρτισσες. Ήταν ένα από τα μετερίζια που συνέβαλαν να ανοίξει ο δρόμος για την ισοτιμία τους.

Ο ΕΛΑΣ στη διάρκεια της Κατοχής καθήλωσε 8-12 εχθρικές Μεραρχίες. Προξένησε στους κατακτητές 30.000 νεκρούς και συνέλαβε 6.500 αιχμαλώτους. Κατέστρεψε 37 μεγάλες γέφυρες, 85 ατμομηχανές και, περίπου, 1000 βαγόνια και αυτοκίνητα που υπηρετούσαν τον κατακτητή. Την άνοιξη του 1944 ο ΕΛΑΣ είχε στον έλεγχο του τα 2/3 της χώρας και τη στιγμή της απελευθέρωσης το 90% της χώρας. Το ΕΑΜ στις περιοχές που απελευθέρωνε ο ΕΛΑΣ δημιουργούσε λαϊκούς θεσμούς, όργανα λαϊκής αυτοδιοίκησης, τα λαϊκά δικαστήρια, τη λαϊκή πολιτοφυλακή και τροφοδότησε τη λαϊκή μορφωτική, πολιτιστική ανάταση του λαού μας.

Στα πλαίσια της οργάνωσης του ΕΛΑΣ ιδρύθηκε η Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) και η Υγειονομική Υπηρεσία του ΕΛΑΣ. Η οποία προσέφερε τις υπηρεσίες της και στο λαό των ελεύθερων περιοχών, ενώ ήταν μεγάλη η συμβολή της στην καταπολέμηση και τον περιορισμό των λοιμωδών νοσημάτων.

Ο ΕΛΑΣ είχε τις δικές του εφημερίδες, αναγκαία μέσα για την ενημέρωση της δράσης του, τα καθήκοντα του απελευθερωτικού αγώνα, την εμψύχωση και τη συσπείρωση του λαού στην πάλη για το διώξιμο του κατακτητή και των ντόπιων συνεργατών του, για να ζήσει ο λαός καλύτερες μέρες. Επίσημο όργανό της ΚΕ του ΕΛΑΣ, ήταν ο «Απελευθερωτής», του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ «Ο Λαϊκός Στρατός», ενώ δικές τους εφημερίδες είχαν και οι άμεσα παρακάτω σχηματισμοί.

Η δημιουργία του ΕΛΑΣ ήταν η πιο σημαντική κατάκτηση του εργατικού λαϊκού κινήματος στα χρόνια της Κατοχής. Υπήρξε στρατός στην υπηρεσία ενός κινήματος που καθοδηγητική του δύναμη ήταν το ΚΚΕ. Συγκέντρωνε βασικές προϋποθέσεις να εξελιχθεί σε όργανο της εργατικής εξουσίας. Η ένοπλη δράση του ΕΛΑΣ τόνωσε το αίσθημα του λαού που ανταποκρίθηκε μαζικά στο κάλεσμα του ΕΑΜ και του ΚΚΕ για τον ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα. Το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ με τη δράση τους έσωσαν το λαό από την πείνα και τον εξανδραποδισμό, απελευθέρωσαν τη χώρα από το ναζί κατακτητή. Ο ΕΛΑΣ υπήρξε ο φόβος και ο τρόμος των κατακτητών στη χώρα μας και των συνεργατών τους, των ταγματασφαλιτών. Η ίδρυση του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ και των άλλων ΕΑΜικών οργανώσεων και η απελευθερωτική δράση τους, ενέπνευσε το λαό και τη νεολαία μας, το αγωνιστικό τους φρόνημα δημιουργώντας ανάταση που εκφραζόταν με τη μαζική συμμετοχή τους στην αντιστασιακή-απελευθερωτική πάλη.

Όμως, ανησύχησε σφόδρα την άρχουσα τάξη και τους πολιτικούς της εκπροσώπους και τους «συμμάχους» Άγγλους που, διαβλέποντας κίνδυνο για την καπιταλιστική εξουσία, από το ξεκίνημα του αγώνα, επεχείρησαν την υπονόμευση της δράσης του. Έτσι, η Αστική τάξη με την προτροπή και στήριξη των Άγγλων ιμπεριαλιστών δημιούργησαν τις δικές τους ένοπλες οργανώσεις (όπως ΕΔΕΣ, ΕΚΚΑ, αλλά και… τα τάγματα ασφαλείας) που, όπως έχει επιβεβαιωθεί ιστορικά, συνεργάζονταν με τον κατακτητή, επιδιώκοντας να τσακίσουν τη λαϊκή αντιστασιακή πάλη».

Στις 28 Φλεβάρη 1945, μια μέρα μετά την παράδοση των όπλων από τον ΕΛΑΣ, στο αποχαιρετιστήριο άρθρο στην πρώτη σελίδα του Ριζοσπάστη, που υπογράφει ο Κ. Καραγιώργης, με τίτλο: ΕΛΑΣΙΤΕΣ, ΕΙΣΑΣΤΕ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ! Αναφέρει ανάμεσα στα άλλα:

«Ο ΕΛΑΣ πρέπει να αφήσει τα όπλα. «Τώρα ανοίγεται η εποχή των ειρηνικών πολιτικών αγώνων. Το ΕΑΜ θα συνεχίσει και από δω και μπρος, μέσα στην καινούργια περίοδο, τον αγώνα του επικεφαλής του ελληνικού λαού».

Δεν έχουμε καμμιά διάθεση να το κρύψουμε: ραγίζει η καρδιά μας. Όχι μονάχα οσωνώνε κρατήσαμε αντάρτικο όπλο. Αλλά όλων των οπαδών και φίλων του μεγάλου εθνικού συνασπισμού της Αριστεράς. Και πολύ περισσότερο, όλων των τίμιων και περήφανων πολιτών.

Γιατί το όπλο που αφήνει ο Ελασίτης είναι χίλιες φορές τιμημένο. Είναι παρμένο μέσα στη φωτιά της πάλης από το χέρι του εχθρού. Είναι βαμένο στο αίμα του Γερμανού, του Ιταλού, του Βούλγαρου κατακτητή. Στο αίμα του Ελληνα προδότη, του «Ράλλη», του Παοτζή, του Εασαδίτη, του Μπουραντά. Είναι βρεμένο με τα δάκρυα της ευγνωμοσύνης εκατομμυρίων λευτερωμένων Ελλήνων, των γυναικών, των παιδιών τους. Είναι στεφανωμένο με δόξα αιώνια και αθάνατη.

Τέτοιο όπλο δεν το αφήνει χωρίς πόνο, ακόμα και χωρίς δάκρυα, ο Ελασίτης. Είναι κάτι που ζυμώθηκε με τα καλύτερα χρόνια της ζωής του και τα ωραιότερα χρόνια της ζωής του Εθνους. Κάτι που ήταν δεμένο με το φλογερό παρόν και με το μεγάλο μέλλον του λαού μας. Κάτι που συμβολίζει την αδάμαστη ψυχή του Ελληνα. Τη φλογερή παλληκαριά του. Την αλύγιστη θέλησή του. Την ακούραστη υπομονή του. Την πεισματική του διάθεση για τον αγώνα.

Τέτοιο όπλο δεν το αφήνει χωρίς πόνο, ακόμα και χωρίς δάκρυα, ο Ελασίτης. Και πλάι του στέκει αυτή την ιερή στιγμή όλος ο τίμιος και περήφανος ελληνικός λαός.

* * *

Ο πόνος και τα δάκρυα ανεβαίνουν από μια μεγάλη καρδιά. Αλλά ο Ελασίτης δεν έχει μόνο μεγάλη καρδιά. Εχει μαζί κι ένα καθαρό, ζυμωμένο με την πραγματικότητα μυαλό. Γιατί ο Ελασίτης διαφέρει από τον φαντάρο του παληού στρατού όσο και η γη από τον ουρανό. Ο φαντάρος δεν σκεφτόταν ποτέ, δεν είχε το δικαίωμα να σκέφτεται. Ο αξιωματικός του κανονικά δεν έπρεπε να σκέφτεται ούτε αυτός. Για λογαριασμό τους σκεφτόνταν άλλοι άνθρωποι, λίγοι άνθρωποι, οι άνθρωποι με το πολύ χρυσάφι και τις μεγάλες θέσεις. Οι άνθρωποι αυτοί τους έστελναν κάθε τόσο να κάνουν πόλεμο και να σκοτωθούν ή να κάνουν κίνημα και πάλι να σκοτωθούν. Κάποτε – και εδώ στην Ελλάδα πολύ συχνά – τους έστελναν να χτυπήσουν και να σκοτώσουν τον άοπλο λαό, που έκανε διαδήλωση ή απεργία.

Ο Ελασίτης απλός ή βαθμοφόρος σκέπτεται ο ίδιος για λογαριασμό του και για λογαριασμό του πατέρα του, της μάννας του, των αδερφών του. Είναι ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΣ άνθρωπος. Αλλά είναι και κάτι περισσότερο: ΦΩΤΙΣΜΕΝΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ του λαού.

Βγήκε στο κλαρί όχι μονάχα από εθνικό ένστικτο και υποχρέωση. Αλλά και από γνώση της εθνικής και πολιτικής του ευθύνης. Κρατώντας το όπλο στο χέρι ταυτόχρονα μορφωνόταν. Και μόρφωνε και τους συναδέλφους του. Γι’ αυτό και ο ηρωισμός του ήταν βαθύς και αλύγιστος. Ηταν ο ηρωισμός του συνειδητού αγωνιστή. ΗΞΕΡΕ ότι κάνει διπλόν αγώνα: για τη λευτεριά της χώρας με το διώξιμο των ξένων. Και για τη λευτεριά του λαού, για τα δημοκρατικά του δικαιώματα, για τη λαοκρατία.

Αντιλάλησαν τα ψηλά βουνά από τα έργα του. Αντιλάλησαν τα φαράγγια από το πέρασμά του. Αντιλάλησαν οι κάμποι οι ίδιοι από τις μάχες που έδοσε. «Στους κάμπους βροντάει το κανόνι…», λέει το τραγούδι του. Και λέει αλήθεια. Γιατί ολόκληρα κανόνια έστησε ο Ελασίτης καταμεσίς στους μεγάλους κάμπους της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας, του Μωριά.

Αντιλάλησαν ακόμα – κι ο αντίλαλος αυτός ήταν ο πιο σκληρός – τα ντουβάρια στους δρόμους των ίδιων των πόλεων. Από γωνιά σε γωνιά, από τετράγωνο σε τετράγωνο, από συνοικία σε συνοικία ο Ελασίτης ύφωνε το ανάστημά του με τη χειροβομβίδα και το δυναμίτη στο άτρομο χέρι.

Ο Ελασίτης πολέμησε τον εθνικό εχθρό με την ίδια τόλμη και αποφασιστικότητα που τον πολέμησε κι ο Σέρβος, ο Τσέχος, ο Πολωνός, ο Γάλλος αντάρτης. Λευτέρωσε τη χώρα του και έστησε σε κάθε γωνιά της την περήφανη σημαία της λευτεριάς. Η σημαία αυτή έγραφε απάνω «ΕΑΜ – ΕΛΑΣ»…

Σχετικά θέματα

Απόψεις