Τα ξημερώματα της 6ης Απρίλη 1941 τα ναζιστικά στρατεύματα εισβάλουν, ταυτόχρονα, στην Ελλάδα και την Γιουγκοσλαβία, με στόχο να εκδιώξουν τα βρετανικά στρατεύματα από την Ελλάδα και να εξασφαλίσουν τα μετόπισθεν προκειμένου να επιτεθούν στην Σοβιετική Ενωση.
Στη διασταύρωση Λεωφόρου Αλεξάνδρας και Κηφισίας, στους Αμπελόκηπους, 27 Απρίλη 1941, Κυριακή του Θωμά, στις 8.10 το πρωί, ο Στρατηγός Καβράκος, ο Δήμαρχος της Αθήνας Αμβρόσιος Πλυτάς, ο Δήμαρχος Πειραιά Μανούσος και ο Νομάρχης Αττικής Πεζόπουλος υποδέχονται τις πρώτες μηχανοκίνητες μονάδες των Γερμανών που εισβάλουν σε μια άδεια από κόσμο πρωτεύουσα. Ο λαός είναι κλεισμένος στα σπίτια του.
Στις 18 του Απρίλη 1941, Μεγάλη Παρασκευή, αμέσως μετά την κατάρρευση του μετώπου, δυο μέρες πριν την συνθηκολόγηση του Τσολάκογλου και 9 μέρες πριν μπουν τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής στην Αθήνα, η «Ανεξάρτητη Κομματική Οργάνωση Αθήνας», με επικεφαλής τον Σπύρο Καλοδίκη, τον μετέπειτα Β΄ Γραμματέα της Επιτροπής Πόλης της ΚΟΑ του ΚΚΕ στα χρόνια της Κατοχής, οργάνωσε και πραγματοποίησε, με τις μικρές της δυνάμεις, μια τολμηρή συγκέντρωση στην Ομόνοια, παρά την απαγόρευση του στρατηγού Καβράκου. Ο κομμουνιστής ομιλητής Σπύρος Καλοδίκης μίλησε για τις προδοσίες της 4ης Αυγούστου και κάλεσε τον λαό της Αθήνας να υποδεχτεί με αγώνα τη χιτλεροφασιστική κατοχή.
Στην πλατεία της Ομόνοιας αντήχησαν τα συνθήματα: «Αντίσταση στους επιδρομείς», «Οπλα στο λαό», «Κυβέρνηση Εθνικής Σωτηρίας» κ.ά. Ήταν η πρώτη αντιστασιακή εκδήλωση στην Αθήνα κατά των κατακτητών.[1]
Το ίδιο βράδυ της εισόδου των Ναζί στην Αθήνα η κομμουνίστρια δασκάλα Φωτεινή Τσαμπάση μαζί με τον σ. Στέλιο Φραγκόπουλο γράφουν στον τοίχο του γηπέδου της Νήαρ Ηστ, στην Καισαριανή, το πρώτο αντιστασιακό σύνθημα: «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ή ΘΑΝΑΤΟΣ».
Μαζί με το Γράμμα του Νίκου Ζαχαριάδη τον Οκτώβρη του 1940, είχαν μπει στέρεα τα θεμέλια για την μεγαλειώδη ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση του λαού μας.
Στον αντίποδα, μια βδομάδα νωρίτερα, στις 21 Απρίλη 1941, την ίδια μέρα που στο Βοτονόσι – Μετσόβου υπογραφόταν «Πρωτόκολλον παραδόσεως δια την Ανωτάτην Γερμανικήν Διοίκησιν» από τον αντιστράτηγο Γκρίφεμπεργκ και «διά την Ελληνικήν Στρατιάν Ηπείρου – Μακεδονίας» από τον στρατηγό Τσολάκογλου, ο «δημοκράτης» Ν. Πλαστήρας, από τη Νίκαια της Γαλλίας, έγραφε σε επιστολή του προς τον Κομνηνό Πυρομάγλου, στενό φίλο και συνεργάτη του, υπαρχηγό αργότερα του ΕΔΕΣ:
«Είμαι της γνώμης ότι πρέπει να γίνει κυβέρνησις φιλογερμανική για να καταστήσωμεν ολιγώτερον οδυνηράν την ήτταν. Αυτό πρέπει να γίνη και αν ακόμη θα ηξεύραμε ότι ο πόλεμος θα ετελείωνε και μετά τινας μόνον μήνας με τελείαν ήτταν του άξονος (όπερ απίθανον)»[2].
Δυο μέρες αργότερα, 29 Απρίλη, οι «Ελληνες» φασίστες, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Πέτερη, παραδίνουν με… πρωτόκολλο στους κατακτητές τους 625 δεσμώτες κομμουνιστές, από τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου, στην Ακροναυπλία. Ακολούθησε ο Μανιαδάκης που παρέδωσε 1.600 φυλακισμένους και εξόριστους κομμουνιστές πολιτικούς αντιπάλους του δικτατορικού καθεστώτος, στους φασίστες κατακτητές.
Η μαύρη περίοδος της Κατοχής, η οποία κράτησε τρεισήμισι τρομακτικά χρόνια, είχε ξεκινήσει.
«Κατά τη διάρκειά του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ελλάδα απώλεσε το 13% του συνολικού πληθυσμού της. Εκθέσεις ελληνικών κρατικών φορέων που συντάχθηκαν αμέσως μετά το τέλος του πολέμου υπολογίζουν ότι 558.000 Έλληνες έχασαν τη ζωή τους, ενώ 880.000 έμειναν ανάπηροι χωρίς να μπορούν να εργαστούν (έκθεση Αθ. Σμπαρούνη). Σε εφαρμογή της πολιτικής των τυφλών αντιποίνων και της συλλογικής ευθύνης του άμαχου πληθυσμού οι κατακτητές έκαψαν 1.170 χωριά, τα περισσότερα στην Ήπειρο. Η αγροτική και η βιομηχανική παραγωγή γνώρισαν δραματική πτώση. Το 23% των οικοδομών, περίπου ενάμισι εκατομμύριο σπίτια, καταστράφηκαν. Δεν απέμεινε καμία σιδηροδρομική γραμμή ενώ μόνο 618 από τις 7.810 μηχανές και βαγόνια παρέμειναν άθικτα. Από τα 18.000 μηχανοκίνητα οχήματα σώθηκαν ελάχιστα. Περίπου 1.000 γέφυρες καταστράφηκαν. Το ίδιο και οι περισσότερες από τις εγκαταστάσεις του πλήρως εκσυγχρονισμένου λιμανιού του Πειραιά. Ο εμπορικός στόλος της χώρας που προπολεμικά ήταν ο ένατος μεγαλύτερος σε χωρητικότητα συρρικνώθηκε από τους 1.900.000 τόνους μόλις στους 500.000 (απώλειες 72%). Ατελείωτος ο κατάλογος με τις καταστροφές στο οδικό και τηλεπικοινωνιακό δίκτυο, στις βιομηχανίες, στις επιχειρήσεις, στις υποδομές που εξαρθρώθηκαν.
Ο συνδυασμός Κατοχής και πολέμου στέρησε από την κατεχόμενη οικονομία τα μέσα για τη συντήρηση και την αναπαραγωγή της και προσέδωσε στον σφετερισμό των παραγωγικών πόρων και των αγαθών της κατεχόμενης χώρας καταστροφικές διαστάσεις. Η Ελλάδα αναγκάστηκε να πληρώσει τόσο για τη στρατιωτική της Κατοχή όσο και για την εκπλήρωση στρατιωτικών σχεδίων του Άξονα στην Ανατολική Μεσόγειο. Μόνο το 1941-42 εκτιμήθηκε ότι τα έξοδα Κατοχής ανέρχονταν στο ισοδύναμο του 113,7% του εθνικού εισοδήματος (έκθεση Αθ. Σμπαρούνη). Καθώς οι δαπάνες Κατοχής ολοένα αυξάνονταν για να λάβουν εν τέλει τρομακτικές διαστάσεις τα ελλείμματα του προϋπολογισμού αυξήθηκαν σε τρομακτικά επίπεδα : από 4% το 1938-9 σε 71% το 1941-2 και σε 93% το 1943-44 (εκθέσεις της Τράπεζας της Ελλάδος)»[3] .
Ογδόντα ένα χρόνια μετά την γερμανική εισβολή στην Ελλάδα και εβδομήντα επτά χρόνια μετά την ήττα της Ναζιστικής Γερμανίας η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται, τυπικά, σε εμπόλεμη κατάσταση. Μοναδικό εμπόδιο στη σύναψη Συνθήκης με την Γερμανία, είναι ο προσδιορισμός και η καταβολή πολεμικών Αποζημιώσεων και Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα[4].
Οι οφειλές της Γερμανίας προς την Ελλάδα αποτελούν ζήτημα ηθικό, πολιτικό, οικονομικό, νομικό και πολιτισμικό. Συνοπτικά αποτελούν:
ΕΠΑΝΟΡΘΩΣΕΙΣ: για τις υλικές καταστροφές, τις λεηλασίες και τις αρπαγές των υποδομών της χώρας κατά τη διάρκεια της κατοχής από τα στρατεύματα κατοχής.
ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ: για τα θύματα και τους συγγενείς των θυμάτων.
ΕΞΟΦΛΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΟΧΙΚΟΥ ΔΑΝΕΙΟΥ: το οποίο εξαναγκάστηκε η Τράπεζα της Ελλάδας να συνάψει με την Ιταλία και την Γερμανία στις 14.3.1942. Το δάνειο αυτό ανερχόταν στο ποσό των 3,5 δις δολαρίων σε τιμές του 1938. Σήμερα υπολογίζεται στα 56 δις ευρώ, χωρίς τους τόκους. Η περίπτωση αυτού του δανείου είναι μοναδική. Σε καμιά άλλη χώρα δεν υπήρξε αναγκαστικό δάνειο.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ: Αφορά τη λεηλασία, την καταστροφή και την κλοπή των πολιτιστικών θησαυρών της Ελλάδας.
Οι συνολικές απαιτήσεις της Ελλάδας υπολογίζονται από 300 δις ευρώ έως 341 δις ευρώ. Ο Τελευταίος υπολογισμός είναι του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, το οποίο συνυπολόγισε και 9 δις ευρώ απαιτήσεις από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά το βασικό θέμα είναι η ηθική διάσταση των θεμάτων και η αποκατάσταση του δικαίου. Σύμφωνα με τον Μανώλη Γλέζο: «Ακόμα και ένα μάρκο να ήταν…».
Η ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ για τις Γερμανικές Αποζημιώσεις
Στην Ανακοίνωση της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ για τα 81 χρόνια από την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα (6 Απρίλη 1941) και σε σχέση με την διεκδίκηση των Πολεμικών Επανορθώσεων -Αποζημιώσεων σημειώνεται έντονα:
«Το τίμημα που πλήρωσε η χώρα και ο λαός μας την περίοδο της Κατοχής ήταν πολύ βαρύ: Πάνω από 500.000 χιλιάδες οι νεκροί από την πείνα και την εγκληματική δράση των ναζιστικών κατοχικών στρατευμάτων, με τα ολοκαυτώματα, τις εκτελέσεις και άλλα αντίποινα, αλλά και την κλοπή αγροτικών και άλλων προϊόντων για να ενισχύονται τα ναζιστικά στρατεύματα στον πόλεμο, όπως και τις υλικές καταστροφές στις υποδομές και την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας (καταστροφές και κλοπές αρχαιολογικών θησαυρών κλπ).
Κι όμως, η Γερμανία παρά τις σχετικές αποφάσεις που έχουν αναγνωριστεί στις διεθνείς διασκέψεις (Παρίσι, Λονδίνο κ.ά.), αρνείται μέχρι σήμερα να πληρώσει τις γερμανικές Επανορθώσεις-πολεμικές αποζημιώσεις στη χώρα μας για τις τεράστιες καταστροφές που προκάλεσαν τα ναζιστικά στρατεύματα, να εξοφλήσει το αναγκαστικό δάνειο που πήρε από την χώρα μας στην Κατοχή, να επιστρέψει τους αρχαιολογικούς θησαυρούς που έκλεψαν οι ναζί…
Γι’ αυτό, τεράστια ευθύνη έχουν όλες οι αστικές κυβερνήσεις της Ελλάδας, (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ- ΣΥΡΙΖΑ) γιατί δεν έθεσαν ποτέ ζήτημα πραγματικής διεκδίκησης για τις Επανορθώσεις -Πολεμικές Αποζημιώσεις. Οι κυβερνήσεις της Ο.Δ. Γερμανίας , υποκριτικά, δηλώνουν πως αναλαμβάνουν την ηθική ευθύνη για τα εγκλήματα των γερμανικών ναζιστικών στρατευμάτων κατοχής αλλά αρνούνται να πληρώσουν για αυτά. Την ίδια στιγμή οι ελληνικές κυβερνήσεις (ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ) επιτρέπουν την παρέμβαση της ΟΔ Γερμανίας με λογής οργανισμούς και ιδρύματα, όπως το «Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον» ίδρυμα του ΥΠΕΞ Γερμανίας, ή το «Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας», που χρηματοδοτούν σε μια προσπάθεια να αποδυναμώσει το δίκαιο αίτημα του ελληνικού λαού για τις Επανορθώσεις -πολεμικές αποζημιώσεις».
Το ΕΣΔΟΓΕ για τις οφειλές της Γερμανίας προς την Ελλάδα
Στην Ανακοίνωση του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ) για την 81η επέτειο της Γερμανικής Εισβολής στην Ελλάδα υπογραμμίζει:
«Η βάρβαρη φασιστική Κατοχή της χώρας μας κράτησε 3,5 ολόκληρα χρόνια κι επέφερε τρομερά δεινά: ο πληθυσμός της Ελλάδας αποδεκατίστηκε από τον λιμό και τις ασθένειες, τις εκτελέσεις, τα Ολοκαυτώματα, τα βασανιστήρια, τα κτηνώδη μαρτύρια του λαού μας. Η εβραϊκή κοινότητα εξολοθρεύθηκε. Ο εθνικός μας πλούτος λεηλατήθηκε, σπάνιοι θησαυροί της πολιτιστικής μας κληρονομιάς εκλάπησαν, λεηλατήθηκαν και φυγαδεύτηκαν στο Γ΄ Ράιχ, ενώ μοναδικής αξίας μνημεία υπέστησαν βαρύτατες καταστροφές. Η χώρα μας καταστράφηκε ολοσχερώς και το μέλλον της υπονομεύθηκε βίαια.
Κι όμως, 81 χρόνια μετά τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, καθολικός διάδοχος του Γ΄ Ράιχ, κωφεύει στις εύλογες αξιώσεις της Ελλάδας και αρνείται να εκπληρώσει τις απαράγραπτες και θεμελιωμένες στο Δίκαιο και την Ιστορία υποχρεώσεις της. Επιπροσθέτως, καταργεί μονομερώς, χωρίς να έχει αυτό το δικαίωμα, τις διεθνείς συνθήκες που επέβαλαν τον αφοπλισμό της ανακοινώνοντας ένα κολοσσιαίο πρόγραμμα στρατιωτικών δαπανών ύψους εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ για τα επόμενα χρόνια. Όμως η κίνηση αυτή της Ο.Δ.Γ., που πιθανότατα είχε προετοιμαστεί πολύ καιρό πριν, επαναφέρει στο προσκήνιο την ανάγκη οριστικής διευθέτησης των εκκρεμοτήτων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μεταξύ των οποίων είναι η σύναψη Συνθήκης Ειρήνης μεταξύ της Ελλάδας και της Γερμανίας και η απόδοση των γερμανικών οφειλών. Αποκαλύπτει, επίσης, ότι δεν ήταν οικονομικοί οι λόγοι που, τάχα, «εμπόδιζαν» τη Γερμανία να αποδώσει τις γερμανικές οφειλές στην Ελλάδα.
Απευθύνουμε δραματική έκκληση να σταματήσει άμεσα η αιματοχυσία και να τερματιστεί ο όλεθρος. Και υπενθυμίζουμε στη διεθνή κοινότητα ότι όσο δεν αποδίδεται δικαιοσύνη για τα εγκλήματα πολέμου και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όσο δεν τιμωρούνται οι θύτες και δεν αποζημιώνονται τα θύματα, διατρέχουμε τον κίνδυνο επανάληψης των εγκλημάτων αυτών. Κλιμακώνουμε τον αγώνα για Μνήμη και Δικαιοσύνη, έναν αγώνα που αποτελεί γέφυρα ειρήνης και πραγματικής φιλίας με τον γερμανικό λαό και κοινής πάλης, αντιφασιστικής και δημοκρατικής, όλων των λαών. Αγώνας που καθίσταται ιδιαίτερα επίκαιρος σε μία περίοδο επανεμφάνισης ακροδεξιών, εθνικιστικών, φασιστικών και ναζιστικών μορφωμάτων στην Ευρώπη.
Καλούμε την ελληνική κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα να επιμείνουν στην εφαρμογή της ομόφωνης απόφασης της Βουλής των Ελλήνων της 17ης Απριλίου 2019 και να χαράξουν εθνική στρατηγική στη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών, καταργώντας πρώτα-πρώτα τα απαράδεκτα νομικά εμπόδια που στερούν τα θύματα από το δικαίωμα της προσφυγής τους στο φυσικό τους δικαστή!»
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Πέτρου Ρούσου, Η Μεγάλη Πενταετία 1940 -1945, τόμος Α΄, Τρίτη έκδοση, σελ. 64-65. Κατ΄ άλλους η συγκέντρωση της ΑΚΟΑ στην Ομόνοια έγινε την ώρα που μπαίνανε οι Γερμανοί στην Αθήνα, στις 27 Απρίλη 1941 (Βασίλης Μπαρτζιώτας, Η Εθνική Αντίσταση στην Αδούλωτη Αθήνα, σελ. 13) και Νίκανδρος Κεπέσης, Ριζοσπάστης 29.11.2003. Ο Δημήτρης Σέρβος τοποθετεί την συγκέντρωση την επόμενη μέρα, 28 Απρίλη 1941, Ριζοσπάστης 26 Απρίλη 1998. Το σημαντικό όμως είναι ότι η συγκέντρωση στην Ομόνοια έγινε και οι Κομμουνιστές, πριν καλά –καλά ξεκινήσει η γερμανική κατοχή, καλούσαν το λαό να οργανώσει την Αντίστασή του στους κατακτητές.
[2] ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 14.9.1997, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 21.9.1997
[3] Βασιλική Λάζου, «Από την υποταγή στη διεκδίκηση», Ημεροδρόμος 10.2.2015
[4] «Να τελειώσει επιτέλους ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Να υπογραφεί Συνθήκη Ειρήνης με την Γερμανία», Ημεροδρόμος 27.12.2016
*Στη φωτογραφία που συνοδεύει το θέμα,
Κυριακή 27 Απρίλη 1941, γερμανικές μονάδες διασχίζουν τη Βασιλίσσης Σοφίας.
Βασισμένο στον ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟ 27 Απρίλη 2018
