Οποιαδήποτε ώρα της ημέρα και της νύχτας ξεκίναγαν και σταμάταγαν οι ήχοι πολέμου. Οι μάχες δεν ήταν μακριά. Εάν βρισκόσουν στη συνοικία της Σουρ, τότε ήξερες πως κάθε στιγμή ο πόλεμος μπορεί να μεταφερθεί δίπλα σου. Αυτή είναι μια«φυσιολογική» καθημερινότητα για τους κατοίκους του Ντιγιάμπακιρ, εδώ κι εβδομάδες.
Μια πόλη ενός εκατομμυρίου ζει έχοντας «συνηθίσει» τους ήχους από τις βόμβες και τους πυροβολισμούς. Αρχίσαμε κι εμείς να διακρίνουμε τους ήχους από τα βαριά όπλα του τουρκικού στρατού από εκείνους από τα όπλα των νεαρών Κούρδων μαχητών. Δεν χρειάστηκε και μεγάλος κόπος. Η διαφορά ήταν μεγάλη…
***
Το πρωί ξεκινήσαμε για το ένα από τα τέσσερα κέντρα λαϊκής βοήθειας της Σουρ, σε ένα σημείο που δεν γίνονται μάχες. Τα κέντρα υπήρχαν πριν ξεκινήσει ο πόλεμος. Συγκεκριμένα, λειτουργούν εδώ και τρία χρόνια. Μάθαμε πως τα δύο από τα τέσσερα καταστράφηκαν από τον τουρκικό στρατό τις τελευταίες εβδομάδες.
Τα κέντρα αλληλεγγύης έγιναν με πρωτοβουλία των κατοίκων της Σουρ. Αυτοί τα οργάνωσαν, αυτοί ψηφίζουν τους ανθρώπους που είναι υπεύθυνοι για τη δράση τους. Παράλληλα, υπάρχει συνεργασία με την τοπική διοίκηση του Ντιγιάρμπακιρ, όπως μας περιέγραψε ο Μαχμούτ, που είναι εκλεγμένος από τους κατοίκους της περιοχής. Στο χώρο συγκεντρώνονται τρόφιμα, ξύλα για το κρύο, φάρμακα και άλλα απαραίτητα, για να μπορέσουν να ζήσουν αυτοί που τα έχουν ανάγκη.
«Μας πολεμούν από τα ίδια μας τα σπίτια»
Τίποτα από τα παραπάνω δεν απέτρεψε τις καταστροφές που προκάλεσε ο τουρκικός στρατός. Αντίθετα, όπως μας καταγγέλθηκε, οι τούρκοι στρατιώτες έφτασαν στο σημείο να αρπάξουν μέχρι και τα φαγητά για τους εξαθλιωμένους. Το συγκεκριμένο κέντρο έχει δεχθεί πέντε επιθέσεις από τον τουρκικό στρατό. Τη μια φορά κινδύνεψε να καεί τελείως.
Κι όμως, η δράση του τουρκικού στρατού «δικαιολογείται»… Αν αναρωτιέστε ποιοί μένουν τώρα στα σπίτια της Σουρ, που δεν έχουν καταστραφεί, υπάρχει απάντηση: Ο τουρκικός στρατός, για να ελέγχει καλύτερα τις επιχειρήσεις! «Μας πολεμούν από τα ίδια μας τα σπίτια» μας είπε ένας κάτοικος που βρισκόνταν στο κέντρο αλληλεγγύης.
Πολλοί ήρθαν στο κέντρο αλληλεγγύης, κατά τη διάρκεια της παραμονής μας εκεί, μόνο και μόνο για να ζεσταθούν. Μια γυναίκα μπαίνει μέσα. Δεν έχει πρόβλημα να μιλήσει, αλλά φωτογραφία δεν θέλει να βγει. Πολλοί οι «πρόθυμοι» να την καρφώσουν για τις καταγγελίες της. Ούτε το όνομα θέλει να δώσει. Μας είπε ένα όνομα τυχαίο, έτσι, για να μιλάμε. Της προτείναμε ένα άλλο όνομα…Γέλασε. Μια γυναίκα, μέσα στην ίδια της την πόλη, είναι ξένη και κατατρεγμένη, δεν λέει ουτε το μικρό της όνομα. Δεν φοβάται. Θέλει να προστατέψει τον εαυτό της.Το σπίτι της το πυροβόλησαν 5 φορές. «Η Ευρώπη ξέρει τι γίνεται με εμάς τους Κούρδους», λέει, «αλλά κλείνει τα μάτια». Και συμπληρώνει: «Πρέπει να μάθουν όλοι τι γίνεται εδώ».
Στο κέντρο αλληλεγγύης μάθαμε για την ιστορία της Λεϊλά, που έγινε γνωστή στη Τουρκία, γιατί τόλμησε να βγει σε μια εκπομπή στην τηλεόραση και να πει «θέλουμε ειρήνη». Τώρα έχει προβλήματα με τη δουλειά της. Η Λεϊλα είναι δασκάλα. Ρωτήσαμε για τα σχολεία στη Σουρ. Δεν λειτουργούν εδώ και εβδομάδες. Μια ακόμα καταγγελία αποδεικνύει πολλά: «Η κυβέρνηση έστειλε μήνυμα στους δασκάλους να εγκαταλείψουν την περιοχή, διότι το κράτος θα παρέμβει με βαριά όπλα».
Στο χώρο συνέχισαν να μπαίνουν και να βγαίνουν άντρες και γυναίκες, κάθε ηλικίας. Ένας άντρας έχασε τον πατέρα του και ήρθε εκεί να προσευχηθεί. Λίγα δευτερόλεπτα σιωπή. Η κουβέντα συνεχίζεται. Μας προσφέρουν τσάι και μπισκότα. Η τηλεόραση είναι ανοιχτή. Μια άλλη γυναίκα μπαίνει μέσα. Αυτή, ο άντρας και τα τέσσερα παιδιά τους δεν έχουν, πια, τίποτα. Αναγκάστηκαν να εγκατέλειψουν το σπίτι τους, λόγω των βομβαρδισμών.
«Είμαστε ζωντανοι. Συνεχίζουμε»
Κάναμε σε τρεις γυναίκες την ίδια ερώτηση: Ποια είναι καθημερινότητα σας σε αυτές τις συνθήκες; Ποια είναι η ζωή σας; Οι απαντήσεις παρόμοιες: «Δεν υπάρχει καθημερινότητα», «δεν υπάρχει ζωή έτσι», «ζούμε έναν εφιάλτη».
Ο 28χρονος Τζεμσίτ είναι αισιόδοξος. Θεωρεί πως οι Κούρδοι μαχητές θα κερδίσουν: «Είμαστε ζωντανοί. Συνεχίζουμε». Οι Κούρδοι, λέει, είναι ακόμα εδώ κι έχουν περάσει τόσοι Τούρκοι πρόεδροι. Άρχισε να μας τους ονομάζει έναν έναν. Η συζήτηση πηγαίνει πάλι στους κατοίκους της Σουρ, που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να πηγαίνουν σε συγγενείς ή ακόμα και να φεύγουν από την περιοχή. «Δεν θα αφήσουμε τα σπίτια μας», τονίζει και συμπληρώνει: «Για τον αγώνα δίνεις τη ζωή σου, όχι το σπίτι σου». Ο Τζεμσίτ είναι αισιόδοξος. Θεωρεί πως οι Κούρδοι μαχητές θα κερδίσουν.
Οι καταγγελίες είναι πολλές. Ο στρατός γκρεμίζει ολόκληρα σπίτια και ιστορικά κτίρια της Σουρ, για να πολεμήσει τους Κούρδους μαχητές. Γκρεμίζουν για να ανοίξουν δρόμο και να επιχειρήσουν πιο εύκολα. Ο Κούρδοι μαχητές ξέρουν καλά τα στενά της Σουρ και ο τουρκικός στρατός δυσκολεύεται.
Οι κάτοικοι θεωρούν πως ο τουρκικός στρατός θέλει να καταστρέψει τη Σουρ και για να αλλάξει τη φυσιογνωμία της περιοχής, να τους αποσυνδέσει από τον πολιτισμό και την παράδοση τους, να «καθαρίσουν με την Ιστορία». Πάντως αυτό που είναι σίγουρο, είναι ότι ο τουρκικός στρατός έφθασε στο σημείο να καταστρέψει ακόμα και τα αυγά των περιστεριών που υπήρχαν στο κέντρο, για να δοθούν ως μια στοιχειώδης τροφή στους κατοίκους της περιοχής.
Απεργία πείνας για να πάρουν τις σορούς των ανθρώπων τους
Το κτίριο της Κίνησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στο Ντιγιάρμπακιρ, στεγάζεται σε μια πολυκατοικία σαν όλες τις άλλες, κοντά στη συνοικία της Σουρ. Στο χώρο υπάρχουν πολλοι άνθρωποι. Λίγοι είναι αυτοί που μιλούν. Οι περισσότεροι είναι σιωπηλοί.Στο μεγαλύτερο δωμάτιο, τέσσερις γυναίκες με μάτια που δεν στεγνώνουν ποτέ, βρίσκονται καθισμένες πάνω σε στρώματα και κουβέρτες. Κρατούν στα χέρια φωτογραφίες νέων ανθρώπων. Μιας κόρης, ενός γιου, ενός αδελφού. Μόνη τους «δύναμη», η απεργία πείνας. Μια δύναμη που δεν τις αφήνει να ηττηθούν.
Με την απεργία πείνας απαιτούν να τους δοθούν οι σοροί των αγαπημένων τους προσώπων. Το τουρκικό κράτος δεν τους δίνει το δικαίωμα να πάρουν τους νεκρούς τους. Τα πτώματα βρίσκονται κάπου στη Σουρ…
Ποια θρησκεία επιτρέπει να μένουν άταφοι οι νεκροί, ποιο κράτος δεν σέβεται τους νεκρούς, αναρωτιούνται οι συγγενείς των θυμάτων. Είναι οργισμένοι. Μας λένε για την Ευρώπη που δεν μιλά και αποδέχεται αυτά που γίνονται.
Ο Ίσα Οράν ήταν 22 χρονών. Ο θείος του, Αμπντουλαζίζ Οράν, μας μιλάει για τον Ίσα, που σπούδαζε στη Σμύρνη κι είχε έρθει στην πατρίδα του. «Μας σκοτώνουν στα ίδια μας τα σπίτια, μέσα στην ίδια μας την πόλη» λέει δυνατά. Μας εξηγεί πως οι λόγοι είναι πολιτικοί, «θέλουν να μας τιμωρήσουν. Να μας δείξουν τι παθαίνει όποιος δεν δίνει σημασία στο κράτος. Θέλουν να μας κάνουν να σκύψουμε το κεφάλι».
Ο Μεσούτ Σεβικτέκ, φίλος με τον Ίσα Οράν, την ημέρα εκείνη θα έκλεινε τα 24 του χρόνια. Δεν πρόλαβε. Ο θείος του, Ταράκ, μας μίλησε για τη δράση του τουρκικού στρατού,, στο Ντιγιάρμπακιρ: «Πυροβολούν χωρίς συγκεκριμένο στόχο, πυροβολούν αμάχους. Θέλουν να σκοτώσουν νέους ανθρώπους, θέλουν να σκοτώσουν τον πολιτισμό μας». Καταστρέφουν ιστορικά κτίρια, καταστρέφουν αυτά «που μας συνδέουν με τις ρίζες μας». Όπως περιγράφει πρώτα περνάνε με τις μπουλντόζες και καταστρέφουν και μετά μπαίνει ο στρατός, στη Σουρ. Παράλληλα, «πυροβολούν και οι ελεύθεροι σκοπευτές». Μας διαβεβαιώνει με κάθε τρόπο πως έχει δει με τα μάτια του να πυροβολούνται άμαχοι.
Ο Ταράκ δηλώνει πως αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σπίτι του, στη Σουρ. Το σπίτι του καταστράφηκε. Τώρα μένει σε συγγενείς του. Μόνη του περιουσία τα ρούχα που φοράει. Ακούγεται η Γκιουλέρ, αδερφή του Μεσούτ: «Αυτό που θέλουμε είναι πάρουμε τον άνθρωπο μας και να τον θάψουμε».
Η κουρδική τηλεόραση έρχεται να πάρει δηλώσεις. Η μητέρα της 16χρονης Ροζερίν Τσουκούρ λέει πως «η Ευρώπη στηρίζει τον Ερντογάν κι αυτός μας σκοτώνει», «μιλήστε για αυτά που συμβαίνουν εδώ», «είμαστε φτωχοί άνθρωποι αλλά έχουμε δικαιώματα». Η μητέρα της Ροζερίν δεν σταματά να μιλά. Κρατά δυνατά στα χέρια της τη φωτογραφία της κόρης, μια κοπέλα 16χρονών, που σκοτώθηκε, και για το τουρικό κράτος είναι ένας ακόμα «τρομοκράτης».
Συνομιλήσαμε με τον πατέρα της Ροζερίν, τον Μουσταφά Τσουκούρ. «Κάποιοι θέλουν να κρύβουν την πραγματικότητα», δηλώνει. Η Ροζερίν «έψαχνε, ήθελε να μαθαίνει» για την ιστορία και για τον πόλεμο. Ρωτήσαμε τι σχέδια είχε η μικρή Ροζερίν για το μέλλον. «Ήθελε να γίνει ψυχολόγος».
Το γράψαμε και πριν: Η Ροζερίν είναι ένας από τους πολλούς «τρομοκράτες», σύμφωνα με τουρκικό κράτος. Ας μεταφέρουμε αυτά που μας είπε ο πατέρας για να εκτιμήσουμε και να δούμε ποιος είναι ο τρομοκράτης, για να δούμε τι σημαίνει βαρβαρότητα. Οι γονείς έμαθαν από τους γείτονες πως η κόρη τους είναι νεκρή. Η αστυνομία δεν τους άφησε να φτάσουν στο πτώμα της. Η απάντηση που έδιναν οι αρχές ήταν η …γνωστή: Δεν ξέρουμε πού είναι. Με διάφορες αφορμές κατασκεύαζαν προβλήματα. Η οικογένεια είχε πάει ομαδικά στην αστυνομία και τις αρχές. Ζητήθηκε να πάνε ατομικά! Και η βαρβαρότητα δεν τελειώνει: «Μας ζήτησαν να κάνουμε δήλωση εξαφάνισης». Στην ερώτηση εάν το έκαναν η απάντηση ήταν άμεση: «Όχι, βέβαια». Η κόρη τους δεν εξαφανίστηκε, τη σκότωσαν!
«Ένας Ραμαζάν πεθαίνει, χίλιοι έρχονται»
Ο θείος του 16χρονου Ραμαζάν Ογκούτ είναι οργισμένος. Φαίνεται σε κάθε έκφραση του προσώπου του. «Νιώθω απαίσια», λέει. «Θέλει να μεταφερθεί η αλήθεια για αυτά που συμβαίνουν στο Ντιγιάρμπακιρ», συμπληρώνει. Όλοι το ζητούν αυτό. Να μεταφερθεί η αλήθεια.
Ο Ραμαζάν, όπως μας είπε ο θείος του, «ορκίστηκε εκδίκηση, όταν δολοφονήθηκε ο καλύτερος του φίλος, από αστυνομικούς με κουκούλες». Οι συγγενείς και φίλοι προσπάθησαν να τον αποτρέψουν να αντιδράσει. Η απάντηση του Ραμαζάν ήταν μια και συγκεκριμένη: «Ένας Ραμαζάν πεθαίνει, χίλιοι έρχονται». Ο θείος του Ραμαζάν συνεχίζει: «Δεν μας αφήνουν να κάνουμε ούτε συγκεντρώσεις, να φωνάξουμε ένα σύνθημα». Περιγράφει κάτι που είδαμε την επόμενη μέρα: «Μας διαλύουν τις ειρηνικές συγκεντρώσεις»…
Οι περισσότεροι συγγενείς περιγράψαν και κάτι ακόμα: Ορισμένες φορές η αστυνομία έχει αφήσει περιθώριο δύο ώρες για να περάσουν να πάρουν τους νεκρούς τους. Όταν έρχεται αυτή η ώρα ο στρατός προκαλεί τεχνητές εντάσεις. Οι αστυνομικοί τελικά αποφάσιζουν πως οι συγγενείς δεν μπορούν να περάσουν να πάρουν τους νεκρούς τους, γιατί κινδυνεύει η ζωή τους…
Φωτογραφίες -βίντεο: Ημεροδρόμος / Γεράσιμος Χολέβας
– Ο Ημεροδρόμος στο Ντιγιάρμπακιρ Οι πρώτες εικόνες από την αποστολή του Ημεροδρόμου στο Ντιγιάρμπακίρ, την καρδιά της νοτιοανατολικής Τουρκίας, όπου η Ιστορία γράφεται με αίμα.
– Ντιγιάρμπακιρ: Πόλεμος και κατοχή Τι γίνεται στην εμπόλεμη ζώνη της συνοικίας Σουρ – Ντιγιάρμπακιρ, μια πόλη σε κατοχή – Δικαιώματα καταργούνται και οι διαδηλώσεις επιτρέπονται, για λίγο, ώστε να γίνονται συλλήψεις.
– Ντιγιάρμπακιρ: Ο θάνατος του Ταχίρ Ελτσι Η υπόθεση της δολοφονίας του προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου του Ντιγιάρμπακιρ, Ταχίρ Έλτσι – Οι διώξεις των πανεπιστημιακών από το τουρκικό κράτος.
–«Προετοίμαζαν εδώ και καιρό να κάνουν πόλεμο κατά των Κούρδων» «Ο στρατός και οι υπηρεσίες ασφαλείας, κάτω από την καθοδήγηση του Ταγίπ Ερντογάν, προετοίμαζαν εδώ και καιρό να κάνουν πόλεμο κατά των Κούρδων», υποστηρίζει ο Ερτ.Κιουρκτσού, επίτιμος πρόεδρος του HDP.
–Στην Τουρκία οι δημοσιογράφοι φυλακίζονται Ο Ημεροδρόμος έξω από τις φυλακές του Σιλιβρί. Δηλώσαμε την αλληλεγγύη μας στους φυλακισμένους Τούρκους δημοσιογράφους- Στοιχεία για τις διώξεις δημοσιογράφων στην Τουρκία.
– Κι ο αγώνας του κουρδικού λαού συνεχίζεται… Επίλογος κι ένα κουρδικο τραγούδι…
