Το Κάστρο της Μονεμβασιάς και ειδικότερα το κομμάτι της Ανω Πόλης στη Μονεμβασιά είναι ένα ανέγγιχτο εδώ και αιώνες μεσαιωνικό τοπίο. Αυτό, όμως, δεν εμποδίσει σε τίποτα την ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού να το αγγίξει… Αλλωστε, έχει μία πολύ καλή δικαιολογία… Την πρόσβαση των ΑμεΑ, το οποίο προφανώς και είναι αναφαίρετο δικαίωμά τους. Αλλά, στην προκειμένη περίπτωση είναι και προκλητική πρόφαση, μέσω της οποίας επιχειρείται η εγκατάσταση μιας μεγαλεπήβολης και επιθετικής κατασκευής, ξένη προς το ίδιο το μνημείο και τον περιβάλλοντα χώρο του, προκειμένου να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του μαζικού τουρισμού. Διότι, το τελεφερίκ είναι μια υπερφίαλη παρέμβαση, πρόδηλη της άμετρης τουριστικοποίησης, κατ’ απαίτηση του τουριστικού κεφαλαίου.
Σε αυτή την εγκατάσταση έδωσε χθες το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο το “πράσινο φως”. Επέτρεψε την εγκατάσταση τελεφερίκ για τη πρόσβαση των ΑμεΑ, αλλά όταν οι άνθρωποι θα φτάνουν στην Ανω Πόλη, δεν θα υπάρχει τρόπος να περιηγηθούν στο χώρο! Μάλιστα, η συγκεκριμένη εγκατάσταση έρχεται… από το χρονοντούλαπο της ιστορίας, αφού διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον ΕΟΤ το 1965. Τώρα ήρθε η στιγμή να υλοποιηθεί με το Ταμείο Ανάκαμψης…
Οπως ήδη έχει επισημάνει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων: “Η μέχρι σήμερα εμπειρία έχει δείξει πως σύγχρονες κατασκευές και τεχνικά έργα αυτού του είδους και μεγέθους, εκτεθειμένα στις περιβαλλοντικές συνθήκες (πχ ισχυρούς ανέμους), συχνά τίθενται εκτός λειτουργίας και το έντονο αποτύπωμά τους στα μνημεία δεν ισοσταθμίζεται με τη χρήση τους. Επιπλέον, η χωρητικότητα του τελεφερίκ (με δύο καμπίνες 15 ατόμων) και η άνοδός του στην Άνω Πόλη (όπου δεν υπάρχει η δυνατότητα περιήγησης σε ΑμεΑ) δεικνύουν ότι, για άλλη μια φορά τα εμποδιζόμενα άτομα χρησιμοποιούνται από το Υπουργείο Πολιτισμού ως πρόσχημα για παρεμβάσεις που αφορούν τον μαζικό τουρισμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν εξετάστηκε καμία άλλη λύση ή εναλλακτική, πιο ήπια, για την προσβασιμότητα των ΑμεΑ στην Κάτω Πόλη της Μονεμβασίας, όπου βρίσκονται και τα περισσότερα επισκέψιμα μνημεία.”
Ο ΣΕΑ υποστηρίζει επίσης, πως “για τις περιπτώσεις μεγάλης έκτασης τεχνικών έργων στα μνημεία απαιτείται ευρύτερος δημόσιος διάλογος, ώστε να σταθμιστούν όλες οι απαιτήσεις.
Δυστυχώς η αντιμετώπιση της προσβασιμότητας των αρχαιολογικών χώρων και των μνημείων της χώρας είναι συγκυριακή και σημειακή και η πολιτική του Υπουργείου στο
θέμα αυτό στερείται επιτελικού σχεδιασμού και ιεράρχησης, αλλά και σχεδιασμού που θα αφορά τα ίδια τα μνημεία και τα πολιτιστικά κτίρια.”
Η επαφή με μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους είναι αναφαίρετο δικαίωμα όλων, πολλώ δε μάλλον ειδικών ομάδων κοινού (ΑμεΑ και εμποδιζόμενων ατόμων). Από την άλλη πλευρά είναι απαράγραπτη υποχρέωση εκείνων που λαμβάνουν τις πολιτικές αποφάσεις για την προστασία των μνημείων, να αναζητούν εκείνες τις λύσεις που ικανοποιούν το δικαίωμα χωρίς πληγώνουν την πολιτιστική κληρονομιά και το φυσικό τοπίο.
Ως προς τα τεχνικά χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τη μελέτη το εναέριο αναβατόριο θα έχει δυο καμπίνες, που θα χωράει 15 άτομα η κάθε μία (10 καθήμενοι και 5 πέντε όρθιοι) ή δυο αμαξίδια ΑμεΑ με τους συνοδούς τους ή ένα φορείο ασθενοφόρου. Σύμφωνα με την αρχιτεκτονική μελέτη, θα υπάρχουν δυο σταθμοί, ο άνω και ο κάτω, και μόνο ένας πυλώνας ο οποίος θα τοποθετηθεί πίσω από το τείχος της ‘Ανω Πόλης, κοντά στον σταθμό άφιξης. Ο κάτω σταθμός χωροθετείται σε σημείο που απέχει 150 μ. περίπου από την πύλη εισόδου της καστροπολιτείας, από την οποία, σύμφωνα με τους μελετητές, δεν θα είναι ορατός, ενώ η χωροθέτησή του θα είναι τέτοια ώστε το σκάμμα να είναι περιορισμένων διαστάσεων.
Στη συνεδρίαση του ΚΑΣ, παρεμβάσεις μέσω επιστολών έκαναν ο Σύλλογος Φίλων Μονεμβασίας που ζήτησε αναβολή του θέματος επειδή δεν είχαν γνώση της αρχιτεκτονικής μελέτης, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων που επισήμανε ότι το θέμα -που « βρίσκεται ήδη εκτός χρονοδιαγραμμάτων!»- εισάγεται προς συζήτηση εσπευσμένα, παρά «τις αντιδράσεις των πολιτών και της επιστημονικής κοινότητας», «την διαμαρτυρία της Europa Nostra» και «το ότι η υπόθεση εκκρεμεί στο ΣτΕ», καθώς και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, που μεταξύ άλλων έκανε λόγο για «απειλή υποτίμησης της περιβαλλοντικής και πολιτιστικής αξίας του συνολικού χώρου» λόγω του τελεφερίκ.
Η Europa Nostra, μια πανευρωπαϊκή ομοσπονδία μη κυβερνητικών οργανώσεων, κατέταξε τη Μονεμβασιά στα επτά πιο απειλούμενα μνημεία της Ευρώπης για το 2025. «Το έργο φαίνεται να εμπνέεται περισσότερο από κερδοσκοπικά ενδιαφέροντα παρά από ζητήματα προσβασιμότητας» παρατηρεί η Europa Nostra, υιοθετώντας τις ενστάσεις της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ). Σύμφωνα με την ανακοίνωσή της Europa Nostra, το τελεφερίκ όχι μόνο δεν αναδεικνύει την πολιτιστική αξία της Καστροπολιτείας, αλλά την υπονομεύει.
