Η κυβέρνηση και ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσωπικά, φροντίζουν με κάθε αφορμή να επιδεικνύουν τις «πράσινες» ευαισθησίες που διαθέτουν. Σύντομα μάλιστα προτίθενται να φέρουν ένα νομοσχέδιο για την κλιματική αλλαγή ευελπιστώντας να ψηφιστεί συναινετικά και από τα υπόλοιπα κόμματα. Στο μεταξύ όμως φροντίζουν επιμελώς, η περιβαλλοντική νομοθεσία να μην αποτελέσει εμπόδιο στην κερδοφορία των επιχειρήσεων και στην απρόσκοπτη δραστηριότητά τους. Γι’ αυτό ακριβώς μεριμνά το νομοσχέδιο που προωθεί για ψήφιση στην Βουλή το υπουργείο Περιβάλλοντος, καθορίζοντας με δύο άρθρα του τον τρόπο διενέργειας των περιβαλλοντικών ελέγχων. Ενεργοποιείται η δυνατότητα αυτοί να γίνονται από ιδιώτες, ενώ στον εκάστοτε υπουργό παρέχεται η ευχέρεια τροποποίησης του αποτελέσματος ενός ελέγχου και μάλιστα δίχως την δημόσια παροχή στοιχείων. Με λίγα λόγια έλεγχοι θα γίνονται αρκεί αυτοί να μην ενοχλούν και στενοχωρούν τους επιχειρηματίες και τους επενδυτές. Ιδιαίτερα τους μεγάλους.
Οι κυβερνητικοί ισχυρισμοί
Ο υπουργός Περιβάλλοντος Κώστας Σκρέκας, μιλώντας στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, όπου συζητείται το σχετικό νομοθέτημα, περιέγραψε με ιδιαίτερο κυνισμό το πώς η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται τους περιβαλλοντικούς ελέγχους.
Αρχικά ξεκαθάρισε ότι ο μόνος τρόπος για να αυξηθούν οι (ελάχιστοι) έλεγχοι που γίνονται είναι η ανάθεση της αρμοδιότητας σε ιδιώτες και όχι η ενίσχυση των αρμόδιων υπηρεσιών. Όπως είπε «οι έλεγχοι που γίνονται, στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ περιορισμένοι. Έχουμε δεκάδες χιλιάδες, για να μην πω εκατοντάδες χιλιάδες,δραστηριότητες που πρέπει να ελεγχθούν και ελέγχονται λίγες δεκάδες, λίγες εκατοντάδες κάθε χρόνο και κυρίως μετά από καταγγελίες. Πολλές φορές ούτε τις καταγγελίες δεν προλαβαίνουν να ελέγξουν οι επιθεωρητές περιβάλλοντος. Έτσι, προσπαθούμε μέσα από τη σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, μέσα από τη θέσπιση του μητρώου των ιδιωτών ελεγκτών περιβάλλοντος, να αρχίσουμε να διενεργούμε σοβαρούς και τακτικούς πια ελέγχους σε όλους όσους πρέπει να είναι ελεγχόμενοι. Βέβαια, θέλουμε όλα αυτά να γίνονται κάτω από τον ισχυρό έλεγχο και την παρακολούθηση της δημόσιας διοίκησης».
Ο υπουργός Περιβάλλοντος περιέγραψε τον τρόπο που θα γίνονται οι έλεγχοι αναλυτικά. Επισήμανε ότι λέμε, «έρχεται ο ελεγκτής, ο όποιος θα είναι πολύ πιθανό και ιδιώτης περιβαλλοντικός ελεγκτής, θα διαπιστώνει τις μη συμμορφώσεις, εφόσον υπάρχουν, θα συμπληρώνει το φύλλο ελέγχου, θα δίνει τη δυνατότητα να υπάρξουν και θα προτείνει μέτρα συμμόρφωσης». Συνέχισε λέγοντας πως «θα υπάρχουν, λοιπόν, τα μέτρα συμμόρφωσης που θα προτείνονται και έχει τη δυνατότητα εντός κάποιου χρονικού διαστήματος, 4 έως 6 μηνών ανάλογα τη δραστηριότητα, να συμμορφωθεί ο ελεγχόμενος και αν δεν συμμορφωθεί υπάρχει λίστα με τις κυρώσεις και τις ποινές τις διοικητικές και τις υπόλοιπες». Αιτιολογώντας την διαδικασία τόνισε ότι η κυβέρνηση δεν θέλει να κλείσει τις επιχειρήσεις αλλά «θέλουμε αυτοί να δουλεύουν, να συμμορφωθούν, να είναι βιώσιμοι, να είναι ανταγωνιστικοί, να προστατεύουμε το περιβάλλον και τελικά να προστατεύουμε και τις θέσεις εργασίας και πάνω απ’ όλα αυτά να συμβάλλουνε στην ευημερία της χώρας μας και της ελληνικής κοινωνίας».
Ξεκάθαρη επ’ αυτού άλλωστε είναι και η αναφορά της εισηγητικής έκθεσης του νομοσχεδίου που αφορά τα άρθρα 50 και 51 που ορίζουν την διαδικασία ελέγχου. Εκεί σημειώνεται πως «με την προτεινόμενη ρύθμιση, εκσυγχρονίζεται η νομοθεσία για περιβαλλοντικούς ελέγχους, έτσι ώστε να διασφαλίζεται, ότι ως γενικός κανόνας οι έλεγχοι αποσκοπούν στη βελτίωση της περιβαλλοντικής διαχείρισης από πλευράς ελεγχόμενων και δεν έχουν τιμωρητικό χαρακτήρα».
Υπουργικό …δικαίωμα βέτο
Όμως ακόμη και αν με όλες αυτές τις διαδικασίες κάποια επιχείρηση παραβιάζει τόσο αποκάλυπτα την περιβαλλοντική νομοθεσία, υπάρχει και πρόβλεψη σε ανώτερο (και πολιτικό) επίπεδο. Με βάση την πρόβλεψη του άρθρου 50 και συγκεκριμένα την παράγραφο 21 ο ίδιος ο υπουργός Περιβάλλοντος έχει την δυνατότητα να ορίσει αυτός την κατάταξη του περιβαλλοντικού αδικήματος που συντελείται. Διαθέτει μάλιστα την δυνατότητα κατάταξη σε 4 κατηγορίες από «χαμηλή» έως «πολύ σημαντική». Μια διάταξη που προφανώς δίνει στην κυβέρνηση την δυνατότητα να ορίσει με δικά της κριτήρια την σημασία μιας επένδυσης και να την δώσει όση «άνεση» χρειάζεται να επιβαρύνει το περιβάλλον. Είναι προφανώς περιττό να σχολιάσει κανείς το πώς θα λειτουργήσει στην πράξη μια τέτοια διάταξη και την δυνατότητα εξυπηρέτησης «ημετέρων» επιχειρηματιών.
Να σημειωθεί ότι ο εν λόγω νομοσχέδιο αποτελεί συμπλήρωμα του νόμου Χατζηδάκη, που αρχικά το Φθινόπωρο του 2020 όρισε την «είσοδο» των ιδιωτών στην ελεγκτική διαδικασία. Ομολογώντας τότε πως με ταυτό το νομοσχέδιο θέλει να «στρώσει κόκκινο χαλί» για τους επενδυτές.
Ειδική πρόβλεψη για να ρυπαίνουν οι βιομηχανίες
Προς επίρρωση των παραπάνω χαρακτηριστική ήταν και η παρέμβαση που έκανε η εκπρόσωπος του WWF Θεοδότα Ντάντσιου μιλώντας στην ίδια επιτροπή. Αναφερόμενη στους ελέγχους σημείωσε ότι «αυτό που βλέπουμε είναι ένας υποβιβασμός των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος σε συμβούλους περιβαλλοντικής συμμόρφωσης επιχειρήσεων με πολύ μειωμένα τα εργαλεία που έχουν για να επιβάλουν κυρώσεις». Επίσης είπε πως «η διαδικασία ελέγχου και συμμόρφωσης, που προτείνεται, είναι γραφειοκρατική, δαιδαλώδης και χρονοβόρα, από την Έκθεση Αυτοψίας μέχρι το πλάνο διορθωτικών ενεργειών που δεν δημοσιοποιείται καν. Η εντύπωση που δίνεται είναι ότι σκοπός είναι να καθυστερήσουν ακόμα περισσότερο αυτές οι δύσκολες διαδικασίες. Έτσι κι αλλιώς, ξέρουμε ότι δεν υπάρχει καν διαφάνεια στο τι κάνουν οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος. Δεν είναι με ευθύνη της Υπηρεσίας, αλλά πάντα με ευθύνη του Υπουργείου δεν δημοσιοποιούνται Εκθέσεις, δημοσιοποιούνται λίγα στοιχεία. Δεν έχουμε καμία εικόνα πόσα από τα προτεινόμενα πρόστιμα και τις διοικητικές κυρώσεις δέχεται ο αρμόδιος Υπουργός».
Επίσης η Θεοδότα Ντάντσιου σημείωσε ότι υπάρχουν προβλέψεις ειδικά για την βιομηχανία. Όπως είπε «αφορά παραβίαση της Οδηγίας 2010/75 για την πρόληψη της ρύπανσης από βιομηχανικές εκπομπές, τις IPPC όπως λέγονται. Η διάταξη αυτή προβλέπει αρνητική επίπτωση στο περιβάλλον μέχρις ότου αποκατασταθεί η συμμόρφωση και η ίδια η Οδηγία λέει ότι πρέπει να ανασταλεί η λειτουργία της εγκατάστασης. Αυτό, στη νομοθεσία που εισηγείται το Υπουργείο Περιβάλλοντος, εξαφανίζεται, δεν υπάρχει». Όπως φαίνεται ακόμη και η ευρωπαϊκή νομοθεσία την οποία η κυβέρνηση παρουσιάζει ως «άκαμπτη» όταν πρόκειται π.χ να περιοριστούν κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, μπορεί να «προσαρμοστεί» όταν αφορά τις ανάγκες των επιχειρήσεων και ιδίως των βιομηχανιών.
