Με στίχους του Μπρεχτ επέλεξε να απαντήσει ο Αλέξης Τσίπρας στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος είχε χρησιμοποιήσει στίχους τραγουδιού που κατέληγαν με τη φράση «θα ρίξω τους Έλληνες στη θάλασσα»(https://www.naftemporiki.gr/story/1431703/erntogan-tha-rikso-tous-ellines-sti-thalassa).
Ο πρωθυπουργός, από τη Σαμοθράκη, είπε:
«Χθες, είδα στα δελτία των ειδήσεων ότι ο φίλος Πρόεδρος Ερντογάν, απευθυνόμενος στον λαό της Σμύρνης, σε πολίτες της Σμύρνης, θέλησε να τους διαβάσει στίχους ενός ποιήματος που υμνεί τον πόλεμο. Εγώ, σήμερα εδώ, από την άλλη πλευρά του Αιγαίου, από τη Σαμοθράκη και κυρίως απευθυνόμενος σε όλους τους σκεπτόμενους ανθρώπους και στις δυο ακτές του Αιγαίου, δεν θα θυμηθώ στίχους του πολέμου, αλλά στίχους ενός ποιητή που ύμνησε την ειρήνη, την κοινωνική δικαιοσύνη και την ανθρώπινη χειραφέτηση, του Μπέρτολτ Μπρεχτ, που έγραψε το εξής:
“Στρατηγέ, ο άνθρωπος είναι πολύ χρήσιμος. Ξέρει να πετάει, ξέρει και να σκοτώνει. Έχει όμως ένα ελάττωμα: Ξέρει να σκέφτεται”».
Ωραίοι οι στίχοι του Μπέρτολτ Μπρεχτ, που διάλεξε ο πρωθυπουργός Τσίπρας. Εμάς μας άρεσαν τόσο που θα θέλαμε να τους διάβαζε και όλους! Αν όχι όλους, ας διάβαζε, έστω, λίγα αποσπάσματα πιο πριν…
Η αλήθεια είναι, βέβαια, πως κάτι τέτοιο είναι δύσκολο όταν παίζεις το πολιτικό παιχνίδι των «ιστορικών επισκέψεων» (έτσι χαρακτήριζε η κυβέρνηση την επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα πριν περίπου ένα χρόνο).
Είναι δύσκολο όταν ασκείς εξωτερική πολιτική ως «γεωπολιτικός μεντεσές» των ΗΠΑ. Υπενθυμίζουμε ότι πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα, ο αξιότιμος κ. Πάιατ είχε δηλώσει ότι «η χώρα αποκαθιστά τον ρόλο της ως γεωπολιτικός «μεντεσές» μεταξύ της Ευρώπης και της ευρύτερης γειτονιάς. Και το κάνει αυτό ως δυνατός ΝΑΤΟϊκός σύμμαχος των ΗΠΑ» (http://www.skai.gr/news/politics/article/365770/paiat-ston-skai-fovamai-gia-atuhima-sto-aigaio-vathutata-prosvlitiki-i-adeia-ston-koufodina/).
Είναι δύσκολο όταν εφαρμόζεις μνημόνια (είτε με σφραγίδα, είτε χωρίς σφραγίδα) βαρβαρότητας.
Διαβάστε τους στίχους από το «Γερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμου» του Μπέρτολτ Μπρεχτ που ΔΕΝ διάβασε κύριος Τσίπρας και θα καταλάβετε γιατί επέλεξε ένα μόνο απόσπασμα (το απόσπασμα θα το βρείτε στην τελευταία στροφή). Διαβάζοντας τους στίχους μπορείτε και να τους ακούτε μελοποιημένους από τον Θάνο Μικρούτσικο.
Αυτοί που βρίσκονται ψηλά
θεωρούνε ταπεινό να μιλάς για το φαΐ.
Ο λόγος; Έχουνε
κιόλας φάει.Οι ταπεινοί αφήνουνε τον κόσμο
χωρίς να’ χουνε δοκιμάσει
κρέας της προκοπής.Πώς ν’ αναρωτηθούν πούθ’ έρχονται
και πού πηγαίνουν; Είναι
τα όμορφα δειλινά,
τόσο αποκαμωμένοι.Το βουνό και την πλατιά τη θάλασσα
δεν τα ‘χουνε ακόμα δει
όταν σημαίνει η ώρα τους.Αν δεν νοιαστούν οι ταπεινοί
γι’ αυτό που είναι ταπεινό
ποτέ δεν θα υψωθούν.Το ημερολόγιο δεν δείχνει ακόμα την ημέρα.
Οι μήνες όλοι, όλες οι μέρες
είναι ακόμα ανοιχτές. Κάποια απ’ αυτές
θα σφραγιστεί μ’ ένα σταυρό.Οι εργάτες φωνάζουν για ψωμί.
Οι έμποροι φωνάζουν γι’ αγορές.
Οι άνεργοι πεινούσαν.Τώρα
πεινάνε κι όσοι εργάζονται.
Τα χέρια που ήταν σταυρωμένα, σαλεύουν πάλι:
Φτιάχνουν οβίδες.Αυτοί που αρπάνε το φαΐ απ’ το τραπέζι
κηρύχνουν τη λιτότητα.
Αυτοί που παίρνουν όλα τα δοσίματα
ζητάν θυσίες.
Οι χορτάτοι μιλάνε στους πεινασμένους
για τις τις μεγάλες εποχές που θα’ ρθουν.
Αυτοί που τη χώρα σέρνουνε στην άβυσσο
λεν πως η τέχνη να κυβερνάς το λαό
είναι πάρα πολύ δύσκολη
για τους ανθρώπους του λαού.Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε: Πόλεμος και ειρήνη
είναι δύο πράγματα ολότελα διαφορετικά.
Όμως η ειρήνη τους και ο πόλεμός τους
μοιάζουν όπως ο άνεμος κι η θύελλα.Ο πόλεμος γεννιέται απ’ την ειρήνη τους
καθώς ο γιος από τη μάνα.
Έχει τα δικά της
απαίσια χαρακτηριστικά.Ο πόλεμός τους σκοτώνει
ό,τι άφησε όρθιο
η ειρήνη τους.Όταν αυτοί που είναι ψηλά μιλάνε για ειρήνη
ο απλός λαός ξέρει
πως έρχεται ο πόλεμος.Όταν αυτοί που είναι ψηλά καταριούνται τον πόλεμο
οι διαταγές για επιστράτευση
έχουν υπογραφεί.Στον τοίχο με κιμωλία γραμμένο:
«Θέλουνε πόλεμο».
Αυτός που το΄ χε γράψει
έπεσε κιόλας.Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε:
Να ο δρόμος για τη δόξα.
Αυτοί που είναι χαμηλά:
Να ο δρόμος για το μνήμα.Ο πόλεμος που έρχεται
δεν είν’ ο πρώτος. Πριν απ’ αυτόν
γίνανε κι άλλοι πόλεμοι.
Όταν ετέλειωσε ο τελευταίος
υπήρχαν νικητές και νικημένοι.
Στους νικημένους, ο φτωχός λαός
πέθαινε από την πείνα. Στους νικητές
ο φτωχός λαός πέθαινε το ίδιο.Σαν θα’ ρθει η ώρα της πορείας, πολλοί δεν ξέρουν
πως επικεφαλής βαδίζει ο εχθρός τους.
Η φωνή που διαταγές τους δίνει
είναι του εχθρού τους η φωνή.
Κι εκείνος που για τον εχθρό μιλάει
είναι ο ίδιος τους ο εχθρός.Νύχτα.
Τ’ αντρόγυνα ξαπλώνουν στο κρεβάτι τους. Οι νέες γυναίκες
θα γεννήσουν ορφανά.Στρατηγέ, το τανκς σου είναι δυνατό μηχάνημα.
Θερίζει δάση ολόκληρα, κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Χρειάζεται οδηγό.Στρατηγέ, το βομβαρδιστικό σου είναι πολυδύναμο.
Πετάει πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο, κι απ’ τον ελέφαντα σηκώνει
βάρος πιο πολύ.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Χρειάζεται πιλότο.Στρατηγέ, ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ.
Ξέρει να πετάει, ξέρει και να σκοτώνει.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Ξέρει να σκέφτεται.Μπέρτολτ Μπρεχτ, Γερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμου (αποσπάσματα) – Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης – Εκδόσεις Θεμέλιο, σ.55 -58.
