Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

Μια βαριά φασιστική «κληρονομιά» ( B΄)

Ο πρόδρομοι του ελληνικού φασισμού-Από τον Τριεψιλίτη «παππού» του 1931 και το πογκρόμ κατά των  Εβραίων της Θεσσαλονίκης στο ναζιστή..

Ο πρόδρομοι του ελληνικού φασισμού-Από τον Τριεψιλίτη «παππού» του 1931 και το πογκρόμ κατά των  Εβραίων της Θεσσαλονίκης στο ναζιστή χρυσαυγίτη «εγγονό» και τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα!

Στις 2 Απριλίου 1927 σε κεντρικά σημεία της Θεσσαλονίκης τοιχοκολλήθηκαν προκηρύξεις με αντισημιτικό και αντικομμουνιστικό περιεχόμενο με την υπογραφή του πατριωτικού Συνδέσμου «Παύλος Μελάς». Με τίτλο  « Οι εβραίοι και ο Κομμουνισμός» ανέφεραν ότι υπάρχει συνωμοσία της Μόσχας με όργανα τους Εβραίους της πόλης και προέτρεπαν τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης να εκδιώξουν τη μειονότητα των Εβραίων από την Ελλάδα. Η εβραϊκή  κοινότητα έκανε έντονο διάβημα στο γενικό διοικητή Μακεδονίας, ενώ το θέμα συζητήθηκε και στη Βουλή με παρέμβαση του κομμουνιστή βουλευτή Θεσσαλονίκης Ζακ Βεντούρα (σ.σ.δημοσιογράφος, βρήκε τραγικό θάνατο στα ναζιστικά κρεματόρια) που ζήτησε να ληφθούν μέτρα περιορισμού της δραστηριότητας των αντισημιτικών οργανώσεων.

Εκείνη την εποχή στη Θεσσαλονίκη και γενικότερα στη Βόρεια Ελλάδα ξεφύτρωναν σαν τα μανιτάρια οι αντικομμουνιστικές και αντισημιτικές οργανώσεις. Μόνο στη Θεσσαλονίκη μέχρι το 1928 είχαν ιδρυθεί δέκα οργανώσεις με πρώτη τη «Λεγεώνα Εθνικής Σωτηρίας» που στοχοποιούσαν τους Εβραίους και τους κομμουνιστές. Το 1927 πρωτοεμφανίστηκε στη Θεσσαλονίκη και η σημαντικότερη από τις φασιστικές οργανώσεις του μεσοπολέμου , η «Εθνική Ένωσις Ελλάς», που έμεινε στην ιστορία ως «Τρία Έψιλον» και τα μέλη της ως «Τριεψιλίτες».

«Τριεψιλίτες χαλυβδόκρανοι». Στο κέντρο με το μουστάκι ο αρχηγός της οργάνωσης Γ. Κοσμίδης.

Στις διαδηλώσεις φορούσαν χαλύβδινα κράνη  (σ.σ.«εγγλέζικου τύπου που θυμίζουν τέντζερη), κίτρινα πουκάμισα με μαύρες μπότες , κρατούσαν γκλομπ και είχαν ως έμβλημα το δικέφαλο αετό. Όραμά τους ήταν η αναβίωση της Αυτοκρατορίας του Βυζαντίου. Οι «Τριεψιλίτες» προέρχονταν κυρίως από τα λούμπεν στρώματα της ελληνικής κοινωνίας. Ξεπεσμένοι μικροαστοί, σωματέμποροι, χαφιέδες της αστυνομίας, λαθρέμποροι,νταήδες της γειτονιάς, κατακάθια των προσφυγικών συνοικισμών αποτελούσαν τα τμήματα εφόδου της «ΕΕΕ». Αρχηγός τους ήταν ο έμπορος Γ. Κοσμίδης και υπαρχηγός ο τραπεζικός Δ. Χαριτόπουλος.

Ο αντισημιτισμός στη Θεσσαλονίκη

Μέχρι τους βαλκανικούς πολέμους και την είσοδο του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλονίκη ο αντισημιτισμός στην πόλη δεν είχε συγκροτημένη μορφή. Όμως μετά το 1913 η πολυπληθής εβραϊκή κοινότητα  εμφανίστηκε ως ένα εμπόδιο στην εθνική ομογενοποίηση του χώρου. Με το τέλος της Μικρασιατικής εκστρατείας και την εγκατάσταση μεγάλου αριθμού προσφύγων η εβραϊκή κοινότητα, αποτελούσε πλέον μια εξαίρεση, μια νησίδα σε ένα ραγδαία ομογενοποιούμενο χώρο τόσο εθνικά όσο και θρησκευτικά.

Πρόσφυγες και εβραίοι

Στα τέλη της δεκαετίας του ‘20 και τις αρχές της δεκαετίας του ’30 με την οικονομική κρίση ο αντισημιτισμός παίρνει συγκεκριμένη μορφή και οι Εβραίοι αρχίζουν πλέον να αποτελούν τον εύκολο στόχο όχι μόνο ακροδεξιών ομάδων, αλλά και κύκλων των δύο μεγάλων αστικών παρατάξεων  που βρίσκουν σ΄αυτούς τον εύκολο στόχο για να στρέψουν εναντίον τους τις μάζες των προσφύγων. Οι τελευταίοι που ζούσαν κάτω από άθλιες συνθήκες σε τενεκεδομαχαλάδες και έχοντας χάσει πια κάθε ελπίδα να επιστρέψουν στις πατρογονικές εστίες τους, αλλά και να εισπράξουν αποζημιώσεις για τις περιουσίες που άφησαν πίσω τους, ήταν ένα «εύκολο ακροατήριο» για τους κάθε λογής πολιτικάντηδες που τους έλεγαν πως για όλα φταίνε οι Εβραίοι και οι κομμουνιστές. Μόνο που και οι Εβραίοι, μετά τη μεγάλη φωτιά του 1917, ζούσαν κι αυτοί στη μεγάλη πλειοψηφία τους σε άθλιους συνοικισμούς. Μιλάμε βέβαια για τη φτωχολογιά, αφού μια μειοψηφία της εβραϊκής κοινότητας, πλούσιων εμπόρων και βιομηχάνων ζούσαν στα μέγαρά τους και εξακολουθούσαν να τα έχουν καλά με όλες τις κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις της εποχής.(σ.σ. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης ψήφιζε με ξεχωριστούς εκλογικούς καταλόγους, τα αποτελέσματα δεν λαμβάνονταν υπόψη στο τελικό άθροισμα και οι εκπρόσωποί τους δεν «μετρούσαν» στους συσχετισμούς της Βουλής).

Στην καλλιέργεια του αντιεβραϊκού κλίματος πρωτοστατούσαν όχι μόνο οι λεγόμενες «εθνικαί οργανώσεις» αλλά και κορυφαία στελέχη των αστικών κομμάτων κυρίως της βενιζελικής παράταξης.

Αριστερά: Στυλιανός Γονατάς, κινηματίας το 1922, προστάτης των «Τριεψιλιτών» το 1931, εμπνευστής των Ταγμάτων  Ασφαλείας στην κατοχή. Δεξιά: Λεωνίδας Ιασωνίδης, «προσφυγοπατέρας» της Θεσσαλονίκης, υποστηρικτής των φασιστών της «ΕΕΕ».

Στις αρχές της δεκαετίας του ‘30 ο γενικός διοικητής Μακεδονίας Στυλιανός Γονατάς ( σ.σ.  κινηματίας το 1922, πρωθυπουργός από το Νοέμβριο του 1922 έως τον Ιανουάριο του 1924, στην γερμανική κατοχή από τους εμπνευστές της δημιουργίας των Ταγμάτων Ασφαλείας) στήριζε πολιτικά της δράση της «ΕΕΕ» χαρακτηρίζοντάς την  σωματείο που «στόχο έχει την άμυνα του καθεστώτος» και την «εθνική αφύπνιση του λαού». Από κοντά και ο Λεωνίδας Ιασωνίδης, βουλευτής Θεσσαλονίκης, υπουργός Πρόνοιας στην κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου , πόντιος «προσφυγοπατέρας» που έστρεφε τους πρόσφυγες κατά των Εβραίων και των κομμουνιστών ως αποκλειστικώς υπευθύνων για τα δεινά τους.

Το τόνο στις επιθέσεις τον έδινε η εφημερίδα «Μακεδονία» κυρίως με εμπρηστικά άρθρα του αρχισυντάκτη της Νίκου Φαρδή ( σ.σ. στα χρόνια της κατοχής υπηρέτησε στο γερμανικό Γραφείο Τύπου, δικάστηκε ως δοσίλογος , αλλά τη γλύτωσε κι αυτός φτηνά, όπως τόσοι άλλοι συνεργάτες των Γερμανών).

«Θα εκκαθαρίσωμεν τους λογαριασμούς»

Τον Ιούνιο του 1931 ξεσπούν στη Θεσσαλονίκη αντισημιτικές ταραχές με αφορμή μια φήμη που έντεχνα διαδόθηκε ότι τάχα ένα χρόνο πριν τον Αύγουστο του 1930 ο εκπρόσωπος του εβραϊκού αθλητικού και πολιτιστικού σωματείου «Μακαμπί» της πόλης βρέθηκε σε συνάντηση των σωματείων Μακαμπί στη Σόφια όπου αποφασίστηκε η αυτονόμηση της Μακεδονίας. Φήμη καθ’ όλα ψευδής αφού ο εκπρόσωπος του «Μακαμπί» Θεσσαλονίκης Κοέν είχε ήδη αποχωρήσει όταν ο Βούλγαρος αντιπρόσωπος έθεσε θέμα αυτονόμησης. Όμως οι εξηγήσεις από την εβραϊκή κοινότητα «θάφτηκαν» από τον Τύπο της εποχής και το αντιεβραϊκό κλίμα φούντωσε.

Αρκούσε για τους υπερεθνικιστές και τους φασίστες ότι είχε βρεθεί το πρόσχημα. Η ευκαιρία για ξεκαθαρίσουν τους λογαριασμούς με τους Εβραίους της πόλης.

Στις 23 Ιουνίου η «Μακεδονία» κυκλοφορεί με πρωτοσέλιδο άρθρο με τίτλο «Θα εκκαθαρίσωμεν τους λογαριασμούς» ενώ μια μέρα μετά  από νωρίς το πρωί στη Θεσσαλονίκη κυκλοφορούν προκηρύξεις κατά των Εβραίων. Ο σύνδεσμος εφέδρων αξιωματικών και υπαξιωματικών Μακεδονίας-Θράκης προειδοποιεί την κυβέρνηση ότι « εις περίπτωσιν συνταγματικής και νομικής αδυναμίας είμεθα αναγκασμένοι να εφαρμόσωμεν αγράφους Νόμους και Σύνταγμα προστασίας Ελληνικής Μακεδονίας επιβάλλοντες αυτόματον διάλυσιν «Μακαμπί» και αναγκάζοντες θρασύδειλα όργανα ταύτης μεταβώσι πάραυτα συνάντησιν αρκουδιαρέων αυτονομιστών».  Προκηρύξεις με ανάλογο περιεχόμενο ρίχτηκαν σε αρκετά σημεία της πόλης.

 

Από την 6η δελίδα της «Μακεδονίας» στις 25.6.1931.

Το ίδιο βράδυ ( 24/6) συμμορίες Τριεψιλιτών, «εθνικών οργανώσεων», μελών συλλόγων εφέδρων αξιωματικών και «μακεδονομάχων» επιτέθηκαν στα γραφεία του «Μακαμπί». Προσπάθησαν  να τα πυρπολήσουν, κατέστρεψαν τα πάντα και τραυμάτισαν δύο Εβραίους.

Την επομένη 25 Ιουνίου στη «Μακεδονία» δημοσιεύεται ένα εμπρηστικό κείμενο  της «Εθνικής Παμφοιτητικής Ενώσεως» στο οποίο οι Εβραίοι κατηγορούνται ότι επιδιώκουν να εξαφανίσουν τους Ελληνες από προσώπου γης, διαπόμπευσαν τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ και ταυτίζονται με τους κομμουνιστές και τους κομιτατζήδες «που σκάπτουν τον τάφο της Ελλάδος».

Κι’ όλα αυτά παρά το ότι την ίδια μέρα στη συζήτηση που έγινε στη Βουλή ο αρχηγός του Λαϊκού Κόμματος Παναγής Τσαλδάρης πληροφορεί το Σώμα ότι η επίμαχη ομιλία στο συνέδριο της Σόφιας έγινε αφού είχε αποχωρήσει από ο αντιπρόσωπος  του σωματείου Μακαμπί της Θεσσαλονίκης. Την άποψη αυτή δέχθηκε και ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος: «Χαίρω πολύ δια την πληροφορίαν αυτήν , αλλά δέχομαι ότι το πράγμα δεν ήτο αποδεδειγμένον (…) Βλέπετε από την πληροφορίαν του κ. Τσαλδάρη ότι ο αντιπρόσωπος των Μακκαβαίων δεν ήτο παρών, αλλά και να ήτο δεν ήτο ο ενδεδειγμένος να ομιλήση».

Παρ’ όλα αυτά όσο περνούν οι ώρες οι «εθνικές οργανώσεις» συνεχίζουν να ρίχνουν λάδι στη φωτιά και τα επεισόδια με Εβραίους κλιμακώνονται με ξυλοδαρμούς εμπρησμούς, λεηλασίες και συνεχείς αψιμαχίες με πρωταγωνιστές Τριεψιλίτες, «μακεδονομάχους» του συλλόγου «Παύλος Μελάς», της «Εθνικής Οραγνώσεως Εργατών», του «Εθνικού Παμφοιτητικού Συλλόγου, μέλη των οργανώσεων εφέδρων αξιωματικών και υπαξιωματικών, μέλη της «Εθνικών Λεγεώνων Θεσσαλονίκης» και κάθε λογής κατακάθια της πόλης.

«Προς γνώσιν και συμμόρφωσιν»

Στο ζήτημα παρεμβαίνουν  και εκκλησιαστικοί παράγοντες ρίχνοντας λάδι στη φωτιά. Στην «Μακεδονία»  της 26ης  Ιουνίου κάτω από τον τίτλο  «Οι ισραηλίται εν εξεγέρσει» και υπότιτλους  «Παριστάνουν εις το εξωτερικόν ως απελπιστικήν την θέσιν των» και  «Οι ιερείς μας χλευάζονται αγρίως εις ισραηλιτικόν συνοικισμόν» δημοσιεύεται η παρακάτω καταγγελία:

« Ομάς ιερέων προσελθούσα εις τα γραφεία μας  χθες , μας κατήγγειλεν ότι ουδείς χριστιανός ιερεύς δύναται να περάση από γειτονιάν ισραηλιτικήν. Συγκεκριμένως,  ο ισραηλιτικός συνοικισμός 151 κατήντησε δρόμος χλευασμού δια τους ιερείς μας. Τα παιδιά , αι γυναίκες και οι άνδρες τους πειράζουν, τους υβρίζουν, γελούν εις βάρος βάρος των και τους γιουχαϊζουν. Υπάρχουν κατά το παρελθόν άπειρα επεισόδια λαβόντα χώραν μεταξύ ιερέων και κατοίκων του συνοικισμού 151. Οι ιερείς του Αγίου Φανουρίου, υποχρεωμένοι να μεταβαίνωσι με τα άχραντα μυστήρια και εις το Νοσοκομείον Χίρς δια ψυχορραγούντας εκεί Ορθοδόξους ασθενείς, διαρκώς  πίπτουν θύματα θρασυτάτων χλευασμών, ιδίως εκ μέρους ομάδων μαθητών της Σχολής Καζές. Οι ιερείς του Αγίου Φανουρίου κατ’ επανάληψιν διεμαρτυρήθησαν προς τον διευθυντήν και το προσωπικόν της σχολής ταύτης, δια την ασέβειαν των μαθητών , αλλά το κακόν δεν εθεραπεύθη.

Την νέαν αυτήν εκδήλωσιν αγάπης του ισραηλιτικού στοιχείου που ζη μαζύ μας και έχει λόγους ν’ αγαπά την Ελλάδα περισσότερον από ημάς , την αφιερώνομεν προς την Ισραηλιτικήν Κοινότητα, εις γνώσιν και συμμόρφωσιν».

Οι εβραϊκές οργανώσεις κάνουν παράσταση διαμαρτυρίας στον γενικό διοικητή Στυλιανό Γονατά και ζητούν τη διάλυση των φασιστικών οργανώσεων. Ο Γονατάς σε ρόλο Ποντίου Πιλάτου απορρίπτει το αίτημα και συνιστά γενικώς αυτοσυγκράτηση, ενώ στους εκπροσώπους των «εθνικών οργανώσεων» περιορίζεται να συστήσει  να αποφεύγουν ενέργειες που μπορούν «να εκθέσουν το κράτος ενώπιον της διεθνούς κοινής γνώμης».

Στο επόμενο: Επίθεση στους τενεκεδομαχαλάδες των φτωχών Εβραίων.

 

Σχετικά θέματα

Απόψεις