Ο δημόσιος διάλογος έχει σφραγισμένα χείλια μπροστά στο θέμα της ναυτικής εκπαίδευσης αλλά και του ναυτικού επαγγέλματος γενικότερα. Κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει ασχοληθεί σοβαρά με το επίπεδο μόρφωσης και επαγγελματικής ανέλιξης των Ελλήνων ναυτικών. Εκείνοι που αποτελούν τη μία από τις δύο κύριες πηγές οικονομικών εσόδων της Ελλάδας (η άλλη πηγή είναι ο εύθραυστος τουρισμός), δέχονται την αδιαφορία του επίσημου Κράτους στο πετσί τους. Στο αλατισμένο πετσί τους. Οι δύσκολες συνθήκες του ναυτικού επαγγέλματος, αλλά και της ναυτικής εκπαίδευσης -απ’ ό,τι φαίνεται- δεν απασχολούν κανέναν σε κεντρικό επίπεδο, πέρα από την γενική αναφορά που κάνει ο οποιοσδήποτε άσχετος ή ολίγον τι σχετικός για αυτό το περιβόητο «δύσκολο επάγγελμα».
Παρακάτω θα γίνει μία αναφορά των γεγονότων και των αδικιών που έχουν σχέση με τα αιτήματα που διαχρονικά υπήρχαν και υπάρχουν στις ΑΕΝ (Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού), αλλά και στο ναυτικό επάγγελμα. Αν διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους όλοι σε αυτή τη χώρα για τη ναυτική παράδοση και δηλώνουν περήφανοι, τότε πρέπει να αποδείξουν έμπρακτα πως αυτή είναι η παράδοση που τιμούν και δε ξεχνούν. Πρέπει να αποδείξουν έμπρακτα ότι αυτή την παράδοση οφείλουμε να διατηρούμε, αλλά και να εκσυγχρονίζουμε. Κανείς δεν έχει το ηθικό βάρος να στερεί δικαιώματα από αυτούς που συνεχίζουν τη συγκεκριμένη παράδοση με το αίμα και τον ιδρώτα τους.
Δικαιώματα τα οποία εν τέλει θα λειτουργήσουν έτσι κι αλλιώς υπέρ της σημαίας που τα παραδίδει -αν τα παραδίδει ως οφείλει να κάνει-. Αντιθέτως, όλες αυτές οι υποτιθέμενες τιμές προς τη ναυτική παράδοση θα αποτελούν ισχυρισμούς κενού περιεχομένου. Χορτάσαμε από ισχυρισμούς κενού περιεχομένου και χορτάσαμε από μελλοντικές υποσχέσεις που υποστηρίζουν ότι θα έρθει μία αφηρημένη αναβάθμιση της ναυτικής εκπαίδευσης. Υπάρχουν γεγονότα και αιτήματα που ζητούν θέσεις και απαντήσεις. Έμπρακτες θέσεις και απαντήσεις.
Από τη μία μεριά έχουμε την εθελοντική φορολόγηση των εφοπλιστών και από την άλλη την δυσοίωνη κατάσταση που περνάνε οι Έλληνες ναυτικοί εντός και εκτός των συνόρων τους είτε λόγω της δυσβάσταχτης φορολογίας που εντάσσεται στο γενικότερο νεοφιλελεύθερο σχέδιο της «ίσης αντιμετώπισης προς όλα τα επαγγέλματα» χωρίς κανέναν διαχωρισμό, είτε λόγω της φύσης τους επαγγέλματος. Με λίγα λόγια, τα αφεντικά έχουν μία από τις πιο ήπιες αντιμετωπίσεις εκ μέρους του πολιτικού σκηνικού, ενώ οι εργαζόμενοι που πληρώνουν με αλάτι την καθημερινότητα τη δική τους αλλά και των οικείων τους, βρίσκουν απέναντί τους τοίχους απροσπέλαστους όχι μόνο κατά τη διάρκεια των επαγγελματικών τους βιωμάτων, αλλά και από πολύ πιο νωρίς. Πριν καλά-καλά βγουν στην αγορά εργασίας. Ήδη από το επίπεδο της ναυτικής εκπαιδεύσεως που έχουν λάβει. Ήδη ακόμα και από εκείνο το στάδιο που τα διαφημιστικά φυλλάδια επαγγελματικού προσανατολισμού του λυκείου τους μιλούσαν για ένα άνοιγμα στον «ευρύτερο ναυτιλιακό τομέα» και έκρυβαν το ότι για να γίνει αυτό το άνοιγμα, θα πρέπει να φτάσεις στο δίπλωμα του Πλοιάρχου Α’ για να «πιάνεται» το πτυχίο σου ως ισότιμο με πανεπιστημιακό ίδρυμα.
Πώς αλλιώς θα μπορέσεις να χτυπήσεις τη πόρτα μίας ναυτιλιακής -για μία άλλη θέση εκτός αυτής του ναυτικού- αν δεν έχεις στα χέρια σου ένα πανεπιστημιακό χαρτί; Βόλεψε και βολεύει όμως αυτός ο φαύλος κύκλος. Ιδιώτες και κράτος συμφώνησαν ότι αυτή τη φουρνιά ναυτικών όπως και πολλές προηγούμενες, τις θέλουν στη πλειονότητά τους εγκλωβισμένες στη λαμαρίνα. Κανείς δε τους θέλει να βγουν από τα καράβια εκτός των επιλεγμένων εξαιρέσεων. Η πρότασή μου λέτε να είναι να παρατήσουν οι Έλληνες ναυτικοί τον εμπορικό στόλο; Προφανώς και όχι, αλλά αντιθέτως να έχουν το δικαίωμα περαιτέρω επιμόρφωσης και ακολουθώντας το «γηράσκω αεί διδασκόμενος» να μπορούν να έχουν την επιλογή ακόμα κι αν θέλουν… να βρουν μία αξιοπρεπή δουλειά στη στεριά, χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να έχουν φτάσει Α’ Πλοίαρχοι. Ακόμα όμως και να μη θέλουν να παρατήσουν τα καράβια, θα έχουν ακόμα περισσότερα μορφωτικά εφόδια να συνοδεύουν την αδιαμφησβήτητη εμπειρία τους ώστε να ανταπεξέλθουν ακόμα καλύτερα στην πολυπλοκότητα της ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης του τομέα της ναυτιλίας.
Η αδικία προφανώς και δε σταματά εκεί. Μία άλλη μεγάλη αδικία που συντελείται και συντηρείται στο ελληνικό κράτος είναι το άνοιγμα και η προφανής προώθηση των ιδιωτικών πανεπιστημίων και ιδιωτικών κέντρων επιμόρφωσης που βρίσκονται τόσο εντός της χώρας αλλά και εκτός. Τα «εκτός» λειτουργούν μέσω παραρτημάτων εντός των συνόρων. Το συγκεκριμένο θέμα αποτελεί μία από τις πιο πασιφανείς ενέργειες εκμεταλλεύσεως του δημόσιου συμφέροντος από μεριάς της ιδιωτικής πρωτοβουλίας που έρχεται να καλύψει τα κενά, που ηθελημένα ή μη, έχει αφήσει η εκάστοτε κυβέρνηση. Βλέπουμε αποφοίτους ναυτικών λυκείων να μπορούν με δύο χρόνια θαλάσσιας υπηρεσίας να αποκτούν το δίπλωμα του Γ’ Πλοιάρχου / Μηχανικού και να έχουν το κατοχυρωμένο δικαίωμα από την ελληνική πολιτεία να φτάνουν έως Β’ Πλοίαρχοι ή Β’ Μηχανικοί. Κάπου εδώ, η Ελλάδα ισχυρίζεται ότι γίνεται ο διαχωρισμός από τους απόφοιτους των ΑΕΝ που έχουν το δικαίωμα να γίνουν Α’ Μηχανικοί ή να «καπετανεύσουν» ως Α’ Πλοίαρχοι. Ακόμα κι αν ίσχυε αυτός ο ισχυρισμός, δε θα ήταν αρκετός ως διαχωρισμός μεταξύ πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και κατόχων απολυτήριου λυκείου, αλλά και πάλι, δεν ισχύει. Πληρώνοντας ένα αντίτιμο κάποιων χιλιάδων ευρώ – που προφανώς και θα έχουν βγάλει από τη ναυτική τους καριέρα έως τότε – σε ιδιωτικό κέντρο, μπορούν να φτάσουν στον βαθμό του Α’ Πλοιάρχου και Α’ Μηχανικού.
Ουσιαστικά δεν υπάρχει κανένας διαχωρισμός ανάμεσα στους μεν που επέλεξαν να σπουδάσουν τέσσερα χρόνια στην κρατική ακαδημία εμπορικού ναυτικού και αποφοίτησαν έχοντας όνειρα να έχουν μία επαγγελματική ανέλιξη, τόσο στο εμπορικό ναυτικό, όσο και στον ευρύτερο ναυτιλιακό τομέα και στους δε που τελείωσαν ένα δημόσιο Λύκειο και στην πορεία πληρώνοντας συγκεκριμένα ποσά σε ιδιωτικά κέντρα επιμόρφωσης φτάνουν στο ίδιο επίπεδο τυπικών προσόντων με τους πρώτους, τους αποφοίτους των ΑΕΝ. Ένα αβάσιμο επιχείρημα της άλλης πλευράς είναι ότι τα ιδιωτικά κέντρα λαμβάνουν υποστήριξη και δίνουν διπλώματα άλλης σημαίας μέσω των πρεσβειών τους (πχ Κύπρος). Αυτό το επιχείρημα είναι αβάσιμο για τον λόγο του ότι δεν υπάρχει κάποιος περιορισμός σε οποιαδήποτε ναυτιλιακή εταιρεία ώστε να δέχονται διπλώματα Πλοιάρχων και Μηχανικών μόνο ελληνικής σημαίας. Άλλωστε όλοι γνωρίζουν ότι με ένα απλό «endorsement» η ελληνική σημαία πιστοποιεί όλα αυτά τα διπλώματα από το «πίσω παράθυρο».
Το κράτος οφείλει να διαχωρίζει τους ανθρώπους που στηρίζουν και στήριξαν ήδη από τη ναυτική τους εκπαίδευση την ελληνική σημαία και να τους δώσει το δικαίωμα μετεκπαίδευσης εντός των ελληνικών συνόρων αλλά και αναγνώρισης σε πανεπιστημιακό επίπεδο του πτυχίου που έχουν λάβει. Αν συνεχίζει η Ελλάδα και κλείνει τα μάτια της σε αποφοίτους των ακαδημιών εμπορικού ναυτικού, τότε συντελεί – εν γνώσει της – ένα έγκλημα αδικίας μιας και οι πάντες εξισώνονται. Σαφώς και το πρόβλημα δεν είναι οι άνθρωποι που δεν ήταν σπουδαστές του Εμπορικού Ναυτικού, αλλά το ότι το κράτος δεν έδωσε το κάτι παραπάνω στους απόφοιτους ΑΕΝ ώστε να μην ενδιαφέρει κανέναν αυτό το παραθυράκι νόμου. Δε φταίνε οι απόφοιτοι λυκείων για τα εκάστοτε «παραθυράκια». Δε θα πετύχει εδώ άλλο ένα «διαίρει και βασίλευε» που επιχειρείται στις πλάτες μας για χρόνια ολόκληρα. Άλλωστε κι εκείνοι με τον ιδρώτα τους ταξιδεύουν, αλλά τα γεγονότα υπάρχουν προς πίεση για την αναγνώριση περαιτέρω δικαιωμάτων σε ανθρώπους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, γιατί διαφορετικά θα είναι το μόνο επάγγελμα που ο ανειδίκευτος εξισώνεται με τον ειδικευόμενο όσον αφορά τα τυπικά προσόντα. Κοντολογίς, αντί να προχωράμε μπροστά, γυρνάμε στην εποχή της εξίσωσης πρακτικών και πτυχιούχων στο ναυτικό επάγγελμα.
Για όλους τους παραπάνω ισχύει η γενική αγωνία ευρέσεως εργασίας. Από πόρτα σε πόρτα ναυτιλιακών εταιρειών κατώτερο πλήρωμα, Δόκιμοι, αλλά και Αξιωματικοί τρώνε τα «όχι» το ένα μετά το άλλο. Από τη μία οι ισχυροί φωνάζουν υποκριτικά στα συνέδρια ότι ζητούν Έλληνες ναυτικούς και από την άλλη με το που συμπληρώσουν την ελάχιστη σύνθεση βάσει της ελληνικής σημαίας, κατεβάζουν ρολά αφήνοντας αμέτρητους Έλληνες ναυτικούς άνεργους να ψάχνουν στην Ακτή Μιαούλη με ένα ναυτικό φυλλάδιο στο χέρι και φακέλους γεμάτους πιστοποιητικά μέσα σε σακίδια άγχους και καθημερινής ανεπάρκειας. Αυτή είναι η πραγματικότητα που καθορίζεται από την εικόνα τρεχούμενων ανδρών και γυναικών ναυτικών στο λιμάνι του Πειραιά ψάχνοντας για δουλειά -πολλές φορές αναποτελεσματικά-.
Τα γεγονότα και οι προσωπικές – ομαδικές ενέργειες που έχουν συντελεστεί για όλα τα παραπάνω εισαγωγικά -κατά χρονολογική σειρά- όπως έχουν γραφτεί και σε άλλα άρθρα είναι τα παρακάτω και να ξαναγράφω για την ιστορική σημασία της πορείας μέχρι σήμερα:
Ως εκπρόσωπος σπουδαστών μίας εκ των Ακαδημιών Εμπορικού Ναυτικού κατά το ακαδημαϊκό έτος 2014-2015 είχα αποστείλει ενυπόγραφη επιστολή από όλους τους σπουδαστές με τα αιτήματά μας τόσο στη κυβέρνηση της ΝΔ με υπουργό Ναυτιλίας τον Μ. Βαρβιτσιώτη, όσο και αργότερα στη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ με υπουργό Ναυτιλίας τον Θ. Δρίτσα.
Η κατεύθυνση της πρώτης κυβέρνησης βάσει τον λεγομένων του κ. Μπούσιου που διατελούσε γενικός γραμματέας του Υπ. Ναυτιλίας επί ΝΔ, ήταν όπως μας είχε πει στην ΑΕΝΙΝ (Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού Ιονίων Νήσων) πως αν μας έκαναν ισότιμους με Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, τότε οι Έλληνες ναυτικοί θα παρατούσαν το ναυτικό επάγγελμα όπως έγινε στις σκανδιναβικές χώρες.
Η Βουλή των Ελλήνων μέχρι τότε δεν είχε στα πρακτικά του κοινοβουλευτικού της έργου ερωτήσεις που αφορούσαν τις ΑΕΝ της χώρας μας όπως μπορείτε να ανατρέξετε στον ιστότοπό της για επιβεβαίωση των γραφόμενών μου. Τότε ήταν που ξεκινήσαμε μία εκστρατεία, τόσο σε όλα τα τοπικά μέσα που είχαμε ευχαριστήσει για τη στήριξή τους, όσο και σε κανάλια (π.χ. IONIAN). Υπήρξε επίσης ένας συντονισμός με τις υπόλοιπες ΑΕΝ ώστε να δημοσιεύσουν κι εκείνοι αντίστοιχες επιστολές. Μέσω αυτών των προσπαθειών, καταφέραμε να κάνουμε τουλάχιστον γνωστά όσα θέλαμε στις κοινωνίες κατά τόπους. Αρκετοί βουλευτές από διάφορα κόμματα και περιοχές (λόγω των τοπικών ΑΕΝ) έφερναν πλέον ερωτήσεις εντός του Κοινοβουλίου. Υπουργοί δε μπορούσαν να πετάξουν τις επιστολές, αλλά αναγκαστικά απαντούσαν τα πρωτοκολλημένα ερωτήματα εντός Βουλής.
Το αμέσως επόμενο ακαδημαϊκό έτος (2015-2016), ο Θ. Δρίτσας προσπαθεί να περάσει τον Μάϊο του 2016 ένα νομοσχέδιο με τίτλο «Μεταρρύθμιση του Συστήματος Εποπτείας και Ελέγχου του Ελληνικού Λιμενικού Συστήματος και άλλες διατάξεις». Ήμασταν εκεί και στηρίξαμε το Άρθρο 44 του νομοσχεδίου. Το συγκεκριμένο άρθρο ήθελε να αλλάξει το νόμο 2638/1998 και το νόμο 3450/2006 που θέλει τους Αξιωματικούς Εμπορικού Ναυτικού να φτάνουν Πλοίαρχοι Α’ Τάξεως –Καπετάνιοι δηλαδή- για να μπορούν να «πιαστούν» ισάξιοι με απόφοιτους ΤΕΙ. Αυτή η τραγική νομοθεσία ισχύει μέχρι σήμερα, μιας και το συγκεκριμένο άρθρο που προέβλεπε να είναι ισάξιοι οι Αξιωματικοί Ε.Ν. –ανεξάρτητα της τάξεώς τους- με ΤΕΙ, δε πέρασε ποτέ. Πανεπιστήμια Πειραιά και Αιγαίου δεν δέχονται Ανθυποπλοιάρχους και Υποπλοιάρχους στα μεταπτυχιακά τους προγράμματα επικαλούμενοι αυτόν τον άθλιο νόμο που κανείς δεν έχει καταφέρει να αλλάξει.
Τα παιδιά του εμπορικού ναυτικού συνεχίζουν και δεν έχουν σίτιση, φοιτητικό πάσο και τη δυνατότητα μεταπτυχιακού εντός Ελλάδας (παρά μόνο σε ιδιωτικά Πανεπιστήμια του εξωτερικού).
Η σίτιση δεν αντιμετωπίστηκε με το επίδομα σίτισης βάσει του νόμου 4504/2017 (άρθρου 145) που δίνει ετησίως 600€ για κάθε σπουδαστή. Έτσι κι αλλιώς, λόγω των sandwich courses (θεωρία – πρακτική εντός πλοίου), ο κάθε σπουδαστής λαμβάνει 300€ το εξάμηνο. Το δικαίωμα της σίτισης για κάθε σπουδαστή θα έπρεπε να είναι απαράβατο. Πρέπει να αντιμετωπιστεί κεντρικά όπως έχει αντιμετωπιστεί για όλο το υπόλοιπο εκπαιδευτικό φάσμα.
Το φοιτητικό πάσο για πολλές ΑΕΝ –αν όχι για όλες- είναι ένα κομμάτι χαρτί που το ονομάζουν «Κάρτα Σπουδαστή» που δε γίνεται αποδεκτή ως φοιτητικό πάσο. Γίνεται αποδεκτή μόνο κατ’ εξαίρεση και με καλή θέληση λεωφορείων, ΚΤΕΛ και άλλων οργανισμών. Η ταλαιπωρία και οι επιπλέον χρεώσεις πολλές φορές για έναν φοιτητή που θέλει να μεταφερθεί στην οικία του από τη περιοχή που σπουδάζει είναι τα δεδομένα σήμερα.
Η μη υπαρκτή δυνατότητα μεταπτυχιακού εντός της χώρας θέλουμε να διευθετηθεί άμεσα. Δεν είναι δυνατόν να έχουν όλοι δικαίωμα μετεκπαίδευσης, εκτός από τους Αξιωματικούς του Εμπορικού Ναυτικού (με εξαίρεση όσους έχουν φτάσει στον βαθμό του Πλοιάρχου Α’ Τάξεως).
Ο Διονύσης Τεμπονέρας -Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής της προηγούμενης κυβέρνησης- μου «είπε» (και τον ευχαριστώ ξανά για τις γραπτές απαντήσεις) πως η τελευταία κυβέρνηση πέρασε νομοσχέδια που βοήθησαν στις κατευθύνσεις που θέλουμε (Αύξηση οργανικών θέσεων, Νεοιδρυθείσα ΑΕΝ Καλύμνου, 1 000 000€ για το Κεφάλαιο Ναυτικής Εκπαίδευσης κάθε χρόνο κ.λπ.).
Όντως υπήρξαν όλα τα παραπάνω και σε συσχετισμό με την αναγνώριση πιστωτικών μονάδων όπως γίνεται σε ΑΕΙ και ΤΕΙ βάσει του νόμου 4597/2019, τα πράγματα δείχνουν τη σωστή κατεύθυνση χωρίς να έχουν επιτευχθεί τα σημαντικότερα όμως.
Κάνω λοιπόν δημόσια έκκληση ως ναυτικός και ως πολίτης. Στηρίξτε δημόσια τον κάθε άνθρωπο που σέβεται τη δουλειά του σε βαθμό αυτοθυσίας. Στηρίξτε το ναυτικό επάγγελμα και τους ναυτικούς του. Στηρίξτε κάθε προσπάθεια δωρεάν μόρφωσης και μετεκπαίδευσης. Στηρίξτε μας και δώστε απαντήσεις που οφείλετε απέναντι σε μία ναυτική χώρα. Οφείλετε όλοι απαντήσεις για το πλάνο που έχετε –αν έχετε- για τη ναυτική εκπαίδευση.
Είμαστε η μόνη περίπτωση εκπαίδευσης που εξισώνονται απόφοιτοι τριτοβάθμιας με ανθρώπους που δεν κατέχουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αλλά έχουν την οικονομική δυνατότητα να φτάσουν στο ίδιο τυπικό επίπεδο. Είναι μία κρυφή μάχη που συντελείται εδώ και χρόνια, είτε εν αγνοία όλων, είτε εν γνώσει κάποιων που εξυπηρετούν συγκεκριμένα ιδιωτικά συμφέροντα. Μία μάχη ιδιωτών εναντίον του επίσημου ελληνικού κράτους και της επίσημης Ελληνικής Παιδείας. Κάποιος πρέπει να πάρει θέση για όλα αυτά ξεκάθαρα και να πει ποιά είναι η κατεύθυνση της όποιας Κυβέρνησης, γιατί τον μέσο ναυτικό δεν τον ενδιαφέρει το χρώμα της κυβέρνησης, αλλά οι αποφάσεις που παίρνει η εκάστοτε κυβέρνηση για την περίφημη “συνέχεια του Κράτους”.
Στα Συνέδρια συζητήσεων που μιλάτε και κάποιοι ως «Εκπρόσωποι» τόσο της ναυτικής εκπαίδευσης, όσο και των ναυτικών γενικότερα… αφήστε για λίγο στην άκρη τα δέντρα και πιάστε τα δάση. Η καθημερινότητα των ΑΕΝ σαφώς και πρέπει να βελτιώνεται σταθερά και εκθετικά. Οι εξοπλισμοί ναυτικής επιμόρφωσης είναι σημαντικοί και αναγκαίοι, αλλά έτσι κι αλλιώς στις περισσότερες ΑΕΝ είναι σε πολύ καλύτερο επίπεδο λόγω δωρεών και κρατικών παρεμβάσεων από τα περασμένα χρόνια που υπήρχαν ραντάρ του ένδοξου παρελθοντικού πολεμικού ναυτικού.
Το δάσος ήταν, είναι και θα είναι το πτυχίο και η αναγνώριση που του αξίζει. Αφού καλύψουμε το δάσος, τότε σίγουρα και τα δέντρα θα ακολουθήσουν. Ας επικεντρωθούμε στο σημαντικό και θα λυθούν και τα επί μέρους σημαντικά.
Σταματήστε να δείχνετε ενδιαφέρον μόνο για τα κλαδιά που μπορούν να ωραιοποιηθούν και κοιτάξτε αυτά που επηρεάζουν τη μεγάλη πραγματικότητα.
Εκείνη τη πραγματικότητα που μπορεί να επιτευχθεί προς απόδειξη του ότι όσοι ονειρευόμαστε την ουτοπία… είμαστε οι μεγαλύτεροι πραγματιστές όπως είχε πει κάποιος.
———————————————————————————————–
Κι είπε ο Δάσκαλος: “Υπάρχει και πόνος χωρίς ομορφιά. Πολύς πόνος χωρίς καθόλου ομορφιά. Σαν Βάλτος άηχος, ασάλευτος, σκεπασμένος με νύχτα χωρίς ουρανό, χωρίς άστρα, χωρίς ψυχή, χωρίς μυρωδιές.”
“Σαν το θάνατο;”, ρώτησε ο Μαθητής.
“Σαν τη σκυφτή ζωή, ηλίθιε.”, απάντησε ο Δάσκαλος.
Ο Μεγάλος Μαθητής Και Ο Μικρός Δάσκαλος, Γιάννης Αγγελάκας,
Εκδόσεις Καστανιώτη – Νοέμβριος 2019
***
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΘΩΜΑΣ
Πλοίαρχος Γ’ Τάξεως ΕΝ
Συγγραφέας – Αρθρογράφος
Εκπρόσωπος Σπουδαστών ΑΕΝ Ιονίων Νήσων (2014-2015)
