Σημείωση πρώτη: Από την ομιλία του γενικού γραμματέα του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα, στο Νεστόριο, την περασμένη Κυριακή, στα εγκαίνια του μνημείου- μουσείου για τους μαχητές του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ, από τις περιοχές της Φλώρινας και της Καστοριάς, που έπεσαν μαχόμενοι από το 1940 έως το 1949:
«Με σεβασμό στεκόμαστε δίπλα και στο νεκρό φαντάρο του κυβερνητικού στρατού και στο νεκρό μαχητή του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Διαβάζουμε ξανά τις προκηρύξεις με τον τίτλο “φαντάρε για ποιους πολεμάς” και αναλογιζόμαστε την τραγωδία που ζούσε ένα παιδί του λαού που επιστρατεύτηκε για να πολεμήσει όσους λευτέρωσαν την πατρίδα».
Σημείωση δεύτερη: Από τις ανακοινώσεις και τις ομιλίες μελών της Ένωση Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού Ξηράς (που υπάγεται, να το ξαναπούμε, απευθείας στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας) στις γιορτές μίσους που οργανώνουν, παρουσία χρυσαυγιτών, οπαδών του Κασιδιάρη, φασιστοειδών και απογόνων συνεργατών των κατακτητών για τις τελευταίες μάχες του Εμφυλίου Πολέμου τον Αύγουστο του 1949 με αναφορές σε
«πεσόντες για την ελευθερία της πατρίδας εναντίον των κομμουνιστοσυμμοριτών», «πεσόντες υπέρ πατρίδος καθ’ όλη τη διάρκεια του αντισυμμοριακού πολέμου».
Και τα δυο λόγια που ακούστηκαν εκεί στα ματωμένα βουνά του Γράμμου και του Βίτσι.
Εκεί που, όπως είπε μια γερόντισσα στον Δημήτρη Κουτσούμπα στην παλιά Κοτύλη, «αχ, αυτά τα χώματα ακόμα σκούζουν απ’ το αίμα…».
Εκεί, σ’ εκείνα τα χώματα που…
«Του Παύλου και του Νικολιού
οι μάνες παν αντάμα
ρωτούν το χώμα να τους πει
κι εκείνο στάζει αίμα…»
(Από τη συγκλονιστική λαική όπερα του Μίκη Θεοδωράκη « Το Τραγούδι του νεκρού αδελφού» που ανέβασε στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1962 ο Μάνος Κατράκης).
Η ηθική τους και η ηθική μας.
To φλογάτο κόκκινο της ανθρωπιάς και της ελπίδας.
Το μαύρο της απανθρωπιάς και της σαπίλας…
