Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

H «Oρέστεια» που θυμάμαι

Πιστεύω ότι το βασικό είναι ότι στο σκεπτικό των περισσότερων σκηνοθεσιών κλασικών έργων που βλέπουμε είναι τι μπορεί να ελκύσει..

Πιστεύω ότι το βασικό είναι ότι στο σκεπτικό των περισσότερων σκηνοθεσιών κλασικών έργων που βλέπουμε είναι τι μπορεί να ελκύσει το ενδιαφέρον και να δημιουργήσει ένα προσωρινό ενδιαφέρον ανάμεσα σε ένα κοινό που άγεται και φέρεται από ακαλλιέργητο (με αναφορά σε οποιοδήποτε κώδικα και περιεχόμενο της καλλιέργειας μια που είναι και αυτή η καλλιέργεια είναι χωροχρονικά προσδιορισμένη) μέχρι απελπιστικά ημιμαθές και εμπαθές στην ημιμάθεια του.

Έτσι, όλο και σπανίζουν οι παραστάσεις που ο σκηνοθέτης κουβαλάει ένα μακροχρόνιο απωθημένο και όραμα για το ίδιο το έργο που αναλαμβάνει να σκηνοθετήσει.

Υποτίθεται ότι η προτεραιότητα δίνεται στα σημερινά “αδιέξοδα” που πρέπει να εκφραστούν και χάρη στην εντυπωσιοθηρία, που πολλοί σκηνοθέτες επιδιώκουν σε πολλές παραστάσεις, μένεις με την εντύπωση ότι αυτά τα αδιέξοδα είναι αυτοδημιούργητοι γρίφοι του νεωτερικού ανθρώπου, που ξεπετάχτηκε με παρθενογένεση από ένα παλιότερο είδος ανθρώπου με το οποίο έχει ελάχιστη σχέση.

Επίσης, αν ήμουν τώρα είκοσι χρονών και οι θεατρικές μου παραστάσεις περιοριζόντουσαν στα πρόσφατα, μάλλον θα μου είχε παγιωθεί και μένα η εντύπωση, ότι οι άνθρωποι διαχρονικά λειτουργούσαν όπως οι σημερινοί. Ότι οι αγωνίες , οι πεποιθήσεις και οι αντιστάσεις τους ήταν τόσο ισχαιμικές όσο των σημερινών ανθρώπων, παραβλέποντας ότι ενσωματώνονταν σε πολιτισμικά πλαίσια, που οι πληροφορίες έπαιρναν άπειρο σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα χρόνο για να ανανεωθούν . Ότι είχαν πάγιες πεποιθήσεις που δεν τις αναθεωρούσαν κάθε μέρα, ότι είχαν εντελώς ενσωματωμένη την αίσθηση του ανήκειν ταξικά, εθνικά , συλλογικά και δεν ήταν απλά σώματα σε αέναη κίνηση. 
Η παράσταση της «Ορέστειας» που μάλλον θα θυμάμαι για πάντα ήταν αυτή του Στάιν το 1980, που την είδα στα πλαίσια της οργάνωσης “Αθήνα – πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης” . Ναι τότε , που θεωρητικά ήρθαν όλοι οι θεατρικοί θρύλοι της εποχής μονοκοπανιά στην Αθήνα για να τους απολαύσει όλος ο κόσμος , και οι προσκλήσεις φυσικά δινόντουσαν ως συνήθως αφειδώς σε όσους είχαν την δυνατότητα να βλέπουν αυτές τις παραστάσεις έξω . Τότε που στηνόμασταν έξω από τα εκδοτήρια στο Παλλάς για ώρες, συχνά από τα μεσάνυχτα της προηγούμενης μέρας για να ακούσουμε ότι τα εισιτήρια εξαντλήθηκαν είκοσι λεπτά μετά το άνοιγμα του ταμείου.
 
Η «Ορέστεια» κατά Στάιν διαρκούσε κανονικά πεντέμισι ώρες, στην δικιά μας περίπτωση όμως διήρκεσε επτά γιατί ο Στάιν ήθελε η ψήφος της Αθηνάς στις Ευμενίδες να πέφτει ακριβώς με την ανατολή του ηλίου. Ήταν στο θέατρο Πέτρας της Πετρούπολης και εννοείται ότι σήμερα δεν θα μπορούσα να επαναλάβω ανάλογη εμπειρία.
 
Με έναν χορό γερόντων στον Αγαμέμνονα και ένα χορό ανάμικτο στην Ηλέκτρα, με εικόνες εμφυλιακού ελληνικού καφενείου που με ξάφνιασαν με την αυθεντικότητά τους και που μπορεί να πει κανείς ότι δίναν μια αγγελοπουλική ατμόσφαιρα στην παράσταση αν δεν ήταν θεατρικά τεκμηριωμένα και αποδομένα κλάσεις πιο πάνω από ότι οι ανάλογες σκηνές του Αγγελόπουλου.

Θα μπορούσε λοιπόν κανείς να πει ότι ο Στάιν έκανε αυτό που γίνεται και τώρα , έναν αναχρονισμό και μια επανανάγνωση της τριλογίας σε χρόνο άσχετο με την αρχική της δράση και άρα με μια σημειολογία ολότελα ξένη στο ίδιο το έργο.

¨Όμως στην παράσταση του Στάιν ο τόπος δηλωνόταν με απόλυτα πειστικό τρόπο ο ίδιος και ήταν αυτός ο τόπος το μόνιμο σημείο πάνω στο οποίο ο χρόνος σαν κυκλώνας στριφογύριζε. Επιπλέον η παράσταση είχε προοπτική, το σήμερα οδηγούνταν στο απώτατο παρελθόν και αντίστροφα, υπήρχε δηλαδή ένας διαρκής αναπροσδιορισμός ανάμεσα στο τότε και το τώρα , μου είχε φανεί σαν αλληλοδιαμόρφωση, όπως η οικογενειακή κατάρα που πέφτει σαν κληρονομιά από τότε στο τώρα , έτσι και το τώρα διαμόρφωνε το παρελθόν με στοιχεία συνείδησης που είχαν αποκτηθεί στην πορεία. 
Ο Γεωργουσόπουλος είχε βγει και είχε χτυπήσει την παράσταση σαν μονολιθική ανάγνωση του Αισχύλου σε αποκλειστικά πολιτικό πλαίσιο. Ίσως και να είχε κάποιο δίκιο, όμως εγώ δεν είχα ξαναδεί τέτοια οργάνωση, τόση ακρίβεια, τόση πειθώ σε παράσταση αρχαίου δράματος και με είχε ακινητοποιήσει σε διαρκή εγρήγορση. Μετά ούτε στις επόμενες επισκέψεις του Στάιν στην Ελλάδα είδα ποτέ κάτι ανάλογο.

Στο Tube βλέπω απόσπασμα χορικού από κείνη την παλιά παράσταση αλλά και νεότερα όπως πχ ένας χορός που ενδυματολογικά και χορογραφικά παραπέμπει σε ασιατικούς θεατρικούς κώδικες από το θέατρο του ¨Ήλιου της Άριαν Μνούσκιν . ¨Όπως και να χει σε πείθανε οι άνθρωποι για την εμμονική τους ενασχόληση με τα κείμενα και την μακροχρόνια σχέση και δέσμευσή τους με αυτά, για μια συνειδητή επιλογή να διαβαστεί ο χρόνος, το παρελθόν μέσα στο παρόν, και όχι η ψυχολογία του σημερινού καταναλωτή θεαμάτων.

[iframe id=”https://www.youtube.com/embed/zzZbWe4fs3U”]

 

Σχετικά θέματα

Απόψεις