Με μεγάλη επιτυχία, στην κατάμεστη αίθουσα «Τζον Κασσαβέτης» πραγματοποιήθηκε χτες η πρεμιέρα του νέου ντοκιμαντέρ του Λεωνίδα Βαρδαρού «Γυναίκες Μαχήτριες — Μέρος Β΄ 1944-1960», στα πλαίσια του 27ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και έτυχε ευρείας αποδοχής.
Το ντοκιμαντέρ κατεβαίνει στην Αθήνα και θα ξεκινήσει προβολές από την Πέμπτη 13 Μάρτη στις 8:00 μ.μ. στον κινηματογράφο «Τριανόν» (Κοδριγκτώνος και Πατησίων).
Εθνική απελευθέρωση, επέμβαση των Άγγλων, Δεκεμβριανά, Εμφύλιος. Οι οργανώσεις της αριστεράς – ΚΚΕ, ΕΑΜ, ΕΠΟΝ – έχουν απαγορευτεί. Η μόνη οργάνωση που δρα φανερά είναι η ΠΕΟΠΕΦ, μέσα από την οποία οι μανάδες, οι σύζυγοι και οι αδελφές των φυλακισμένων, των εξόριστων και μελλοθάνατων αγωνιστών αγωνίζονται για τη σωτηρία των αγαπημένων τους.
Πρόκειται για το Δεύτερο Μέρος ενός οδοιπορικού στα δύσκολα χρόνια από το 1944 έως το 1950. Δέκα οκτώ αγωνίστριες καταθέτουν αυτά που έζησαν από το 1944 έως το τέλος της δεκαετίας του ’50.
Παρεμβαίνουν οι ιστορικοί Γιώργος Μαργαρίτης, Προκόπης Παπαστράτης, Τασούλα Βερβενιώτη, Λη Σαράφη.
Το σενάριο και η σκηνοθεσία είναι του Λεωνίδα Βαρδαρού.
Μουσική: Μιχάλης Γούτης
Στίχοι: Αργύρης Χατζηνάκης
Τραγούδι: Μίλτος Πασχαλίδης
Μοντάζ: Λεωνίδας Παπαφωτίου, Αγγελική Χατζή
Κάμερα: Ξενοφώντας Βαρδαρός, Προκόπης Δάφνος, Γιάννης Κατωμερής
Ήχος: Αντρέας Γκόβας
«Γυναίκες μαχήτριες – Μέρος Β΄ 1944-1960»
Πρόκειται για καρπό μιας πολύχρονης συλλογής υλικού – συνεντεύξεων από γυναίκες – αφανείς ήρωες των αγώνων του λαού μας κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, για τα δικαιώματα των εργαζομένων, την δημοκρατία, την εθνική ανεξαρτησία και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Το Α΄ μέρος προβλήθηκε στα Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, Χαλκίδας, Πελοποννήσου και επίσης προβλήθηκε επί ένα μήνα στον κινηματογράφο «Τριανόν» στην Αθήνα.
Το Β΄ μέρος (1944-1960) αναφέρεται στην ιστορική περίοδο πού με αφετηρία την απόβαση των συμμαχικών Βρετανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα, οδηγεί στις πρώτες εχθροπραξίες και συγκρούσεις του Δεκέμβρη του 1944 στην Αθήνα και κατόπιν στον εμφύλιο πόλεμο και στην έντονη συμμετοχή των γυναικών στους αγώνες αυτής της περιόδου είτε ως μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας είτε ως φυλακισμένες και εξόριστες, πληρώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τους αγώνες τους για Δημοκρατία, Εθνική Ανεξαρτησία και κοινωνική Δικαιοσύνη.
Με το τέλος του εμφυλίου, όταν όλες οι οργανώσεις της αριστεράς, το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και η ΕΠΟΝ έχουν απαγορευτεί, η μόνη οργάνωση που δρα φανερά είναι η ΠΕΟΠΕΦ που την αποτελούν οι μανάδες, οι σύζυγοι και οι αδελφές των φυλακισμένων, εξόριστων, καταδικασμένων σε θάνατο και αγωνίζονται για τη σωτηρία τους.
«Μαύρες μανάδες με τα μαύρα φουστάνια» κατά τους λόγους του ποιητή, «αφήνουν πίσω τους τη σκόνη καθώς γυρνάνε από του Αβέρωφ ή από του Χατζηκώστα » ή από τα τμήματα των μεταγωγών.
Λεωνίδας Βαρδαρός: «Πάντα είχαν τον θαυμασμό μου»
Σε συνέντευξή του στον Ριζοσπάστη, για το ντοκιμαντέρ, τη σημασία της ιστορικής μνήμης, τις γυναίκες τις οποίες συνάντησε και συνομίλησε και άλλα πολλά, ο Λεωνίδας Βαρδαρός ανέφερε:
«Το πρώτο μέρος της τριλογίας κάλυπτε την περίοδο του Μεσοπολέμου, του πολέμου, της Εθνικής Αντίστασης μέχρι και τον Εμφύλιο Πόλεμο.
Στο δεύτερο μέρος πιάνουμε το νήμα από τις μέρες μετά την Απελευθέρωση. Ακολουθεί ο Δεκέμβρης του ’44, η λευκή τρομοκρατία και περνάμε στον Εμφύλιο. Φαίνεται ότι υπάρχει μια αλληλοεπικάλυψη μεταξύ των δύο ντοκιμαντέρ. Ομως, ολοκληρώνοντας το πρώτο μέρος του ντοκιμαντέρ είχα χρησιμοποιήσει συγκριτικά ένα μικρό, μόνο, μέρος των μαρτυριών. Εχω τόσο πολύ διαθέσιμο υλικό. Δεν ήθελα να χαθεί. Ηθελα να φτάσει στον σημερινό θεατή. Να γίνει κοινωνός της ζωής και της δράσης αυτών των γυναικών.
Αλλωστε, η συμμετοχή των γυναικών στους αγώνες αυτής της περιόδου μέχρι τη λήξη του πολέμου είναι πολύ σημαντική. Με τη συμμετοχή τους στο κίνημα κατέκτησαν την ισοτιμία στην πράξη.
Ακόμα, το ντοκιμαντέρ καταπιάνεται και με τα επόμενα χρόνια. Παρανομία, διώξεις, φυλακίσεις, παράνομη δουλειά… Αξίζει να αναφερθούμε στην ΠΕΟΠΕΦ (Πανελλήνια Ενωση Οικογενειών Πολιτικών Εξορίστων – Φυλακισμένων), που την αποτελούν οι μανάδες, οι σύζυγοι και οι αδελφές των φυλακισμένων, εξόριστων και αγωνιζόντουσαν για τη σωτηρία τους. “Μαύρες μανάδες με τα μαύρα φουστάνια”, κατά τους λόγους του ποιητή, “αφήνουν πίσω τους τη σκόνη καθώς γυρνάνε από του Αβέρωφ ή από του Χατζηκώστα ή από τα τμήματα των μεταγωγών”.
Στο τρίτο και τελευταίο μέρος των “Γυναικών Μαχητριών” θα αναφερθούμε στη δεκαετία του 1960 με την άνοδο του εργατικού κινήματος, τις καινούργιες κατακτήσεις, την άνοδο του πολιτιστικού κινήματος, του φοιτητικού κινήματος και μετά τη χούντα, τους αγώνες που αναπτύχθηκαν κ.λπ. Και σε αυτήν την περίοδο οι γυναίκες έχουν μεγάλη συμμετοχή στους αγώνες.
Γιατί ασχολούμαι με τις γυναίκες; Ξέρετε, προέρχομαι από ένα νησί με έντονη τη “μητριαρχική” παράδοση, την Ικαρία… Οι γυναίκες πρωτοστατούσαν παντού. Επρεπε να δουλέψουν σκληρά στα κτήματα και παράλληλα να μεταφέρουν τη χαρά μέσα στο σπίτι, για να είναι ευτυχισμένα τα παιδιά τους και η οικογένειά τους.
Ετσι, πάντα είχαν τον θαυμασμό μου. Και αυτός ο θαυμασμός μεγάλωσε ακόμα περισσότερο, όταν γνώρισα αυτές τις γυναίκες που βγήκαν μπροστά, πάλεψαν και δεν σταμάτησαν να αγωνίζονται μέχρι τέλους. Οταν ακούς, λοιπόν, αυτές τις ιστορίες αυτών των γυναικών, πώς να μη συγκινηθείς και να μη νιώθεις την ανάγκη ότι με αυτά πρέπει να ασχολείσαι και όχι με άλλα πράγματα, ανούσια;
Και η δουλειά της Τέχνης γενικότερα και πιο ειδικά του κινηματογράφου είναι και να συμβάλει στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης. Κόντρα σε θεούς και δαίμονες που προσπαθούν να ξαναγράψουν την Ιστορία, να σβήσουν τη μνήμη των λαών, η Τέχνη μπορεί και πρέπει να συμβάλει στο να κρατά τη μνήμη άσβεστη. Το οφείλουμε και στις προηγούμενες γενιές, αλλά και στις επόμενες. Και η χαρά μου είναι μεγάλη, όταν βλέπω νέους καλλιτέχνες, νέους δημιουργούς από διάφορα είδη Τέχνης να ασχολούνται με ιστορικά γεγονότα, προσπαθώντας να απαντήσουν σε ερωτήματα του σήμερα.
Δυστυχώς στις μέρες που ζούμε δεν υπάρχει χρηματοδότηση, αν κάποιος θέλει να ασχοληθεί με τέτοια θέματα. Το ντοκιμαντέρ που θα δείτε, το οφείλω στους συνεργάτες και στη σχέση που έχω μαζί τους. Μάλιστα ένας φίλος, ο Αργύρης Χατζηνάκης, έγραψε και ένα τραγούδι για το ντοκιμαντέρ που αναφέρεται ουσιαστικά στα γεγονότα του 1944, τον “Ορκο Ελεύθερης Πατρίδας”, το οποίο μελοποίησε ο Μιχάλης Γούτης και ερμηνεύει ο Μίλτος Πασχαλίδης.
Εχω ξεκινήσει ήδη να μοντάρω το τρίτο μέρος της τριλογίας και ψάχνω χρήματα να το τελειώσω, αλλά είμαι αισιόδοξος… Κυρίως ανυπομονώ να συναντηθώ με όλους εσάς στο “Τριανόν”, τον όμορφο και φιλόξενο κινηματογράφο. Είναι σημαντικό να ενισχύσουμε τις κινηματογραφικές αίθουσες, είναι τα σπίτια μας».
