Όταν καταστρέφεται ένα ξενοδοχείο από σεισμό ή φωτιά κλείνουν μερικές δεκάδες σπίτια. Όταν πέφτει ένα αεροπλάνο κλείνουν μερικές εκατοντάδες σπίτια. Όταν βουλιάζει ένα πλοίο κλείνουν επίσης μερικές εκατοντάδες σπίτια. Τότε κάτι φταίει. Συνήθης ύποπτος είναι πάντα η κακιά ώρα. Αυτό συμφέρει και εξυπηρετεί τον καπιταλισμό. Δε φταίει πάντως η εταιρεία. Ίσως φταίει το πλήρωμα, ίσως πρόκειται για μηχανική βλάβη, ίσως απλά η κακιά ώρα. Μια κακιά ώρα που τυχαίνει πάντα σε κακοσυντηρημένα αεροπλάνα, σε καράβια που είναι έτοιμα να παροπλιστούν, σε ξενοδοχεία που η συντήρησή τους πλέον είναι αργά για να πραγματοποιηθεί και κοστίζει λιγότερο η κατεδάφισή τους και το κτίσιμο εξ’ αρχής. Κατά σύμπτωση όλα τα παραπάνω είναι πάντα ασφαλισμένα για το χειρότερο σενάριο. Η εταιρεία δε ζημιώνεται ποτέ, αντιθέτως αποζημιώνεται! Βέβαια, θα υπάρξουν θύματα, θα μείνουν ορφανά παιδιά και χήρες, θα κλείσουν σπίτια, αλλά τι να γίνει; Η κακιά ώρα.
Όταν όμως η κακιά ώρα έρθει για έναν τουριστικό κολοσσό όπως η Thomas Cook που δραστηριοποιείται από το 1841; Εντελώς ψύχραιμα και αδιάφορα κάποιος γιάπης, σε ένα πανάκριβο γραφείο στην καρδιά του Λονδίνου, κοιτάζει μερικούς αριθμούς και γραφήματα στην οθόνη του υπολογιστή του, όταν ξαφνικά τα νούμερα αυτά δεν του είναι επαρκώς αρεστά σε σχέση με τα προσδοκόμενα υπερκέρδη του, αποφασίζει να βάλει λουκέτο σε μια εταιρεία που απασχολεί 22.000 εργαζόμενους και διακινεί πάνω από 20 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο. Έτσι απλά ζητάει συγγνώμη για τα 22.000 σπίτια που κλείνουν και για τα 600.000 άτομα που ξεμένουν στη μέση του πουθενά και που πρέπει να βρουν τρόπο να επιστρέψουν στα σπίτια τους, τα οποία άφησαν ενώ χρυσοπλήρωσαν ένα πακέτο διακοπών για να πάρουν μια ανάσα από την απάνθρωπη καθημερινότητα που βιώνουν μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα. Μια λιτή και απέριττη συγγνώμη! Μια συγγνώμη διά στόματος του διευθύνοντος συμβούλου, ο οποίος λαμβάνει παράλληλα εδώ και πέντε έτη μπόνους -πέραν του μισθού του- πάνω από 8 εκατομμύρια στερλίνες, όπως και τα υπόλοιπα υψηλόβαθμα στελέχη έλαβαν μπόνους πάνω από 20 εκατομμύρια στερλίνες, κατά την ίδια πενταετία που η κερδοφορία της εταιρείας μειωνόταν έως που κατέληξε σε ζημίες. Όλοι αυτοί ζήτησαν απλώς μια συγγνώμη. Όμως από τότε που βγήκε το συγγνώμη, χάθηκε το φιλότιμο, λέει σοφά ο λαός!
Αυτή ήταν όλη η προκοπή του επικεφαλής της κολοσσιαίας τουριστικής εταιρίας Thomas Cook, η οποία έβαλε σήμερα τα ξημερώματα λουκέτο, απροειδοποίητα, προκαλώντας έναν παγκόσμιο σεισμό μιας κλίμακας μεγέθους τόσο μεγάλης, που θα μπορούσε ίσως να συγκριθεί με την πτώση της τράπεζας Leeman Brothers, πίσω το 2008. Μια εταιρεία που στα επίσημα αποτελέσματά της για το 2018, δήλωσε 9,5 δισεκατομμύρια στερλίνες έσοδα. Ένας όμιλος που διαχειρίζεται και κατέχει ξενοδοχεία, κατέχει έναν από τους μεγαλύτερους ευρωπαϊκούς στόλους αεροπλάνων, κατέχει και ναυλώνει κρουαζιερόπλοια και επιβατηγά πλοία, κατέχει τουριστικά λεωφορεία και ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα.
Πόσο ξαφνικά όμως συνέβησαν όλα; Όσοι ασχολούνται με την οικονομική και επιχειρηματική ειδησεογραφία θα θυμούνται πως τα προβλήματα ξεκίνησαν πίσω το 2011, όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα σημάδια έλλειψης ρευστότητας και κακοδιαχείρισης της εταιρείας. Τότε έλαβε κρατική και μη χρηματοδότηση και προέβη σε ανακεφαλαιοποίηση. Επίσης ανησυχητική ήταν η ελάχιστη διείσδυση της εταιρείας στις ψηφιακές τεχνολογίες καθιστώντας την μη ανταγωνιστική στον παγκόσμιο στίβο γεγονός που καταγράφηκε και στο ετήσιο μετοχικό συμβούλιο της εταιρείας το 2014. Αργότερα το 2017, κάποιοι είχαν παρατηρήσει μια περίεργη συμφωνία που απασχόλησε τον παγκόσμιο τουριστικό κλάδο στα μέσα του Ιούλη του 2017. Τότε η Thomas Cook στην καρδιά της τουριστικής σεζόν, ξάφνιασε τους ξενοδόχους ανά τον κόσμο ανακοινώνοντάς τους πως από την πρώτη του Αυγούστου 2017, όλα τα συμβόλαια συνεργασίας τους δε θα υπογράφονται απευθείας με την Thomas Cook, αλλά θα μεσολαβεί η εταιρεία Sun-Hotels που ανήκει στον αυστραλιανό τουριστικό όμιλο Webjet. Το γεγονός αυτό όπως μας διαβεβαίωνε τότε η Thomas Cook δε θα επηρέαζε καθόλου την ομαλή λειτουργία των κρατήσεων, απλώς θα τη διευκόλυνε αυξάνοντας την κερδοφορία της, απαλλάσσοντάς την από γραφειοκρατικές διαδικασίες και μειώνοντας τα λειτουργικά της κόστη. Ξέχασε να μας αναφέρει τότε πως αυτή η διευκόλυνση κόστισε σταδιακά σε βάθος δωδεκαμήνου 1000 θέσεις εργασίας ανά τον κόσμο, απολύσεις οι οποίες όντως προσέφεραν στην Thomas Cook αύξηση της κερδοφορίας της. Πως αλλιώς θα μπορούσε να επιτευχθεί άλλωστε κάτι τέτοιο εν μέσω οικονομικής ύφεσης και αύξησης της τιμής του πετρελαίου; Παράλληλα τότε υπήρχε μια αλλαγή ιδιοκτησίας μεγάλων μετοχικών κεφαλαίων της εταιρείας στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου (LSE), τα οποία η εταιρεία μεταβίβαζε τότε στην Webjet. Αλλά ούτε αυτό απασχόλησε κανέναν. Ούτε το γεγονός πως όταν υπογράφεις μια συμφωνία με μια αυστραλιανή εταιρεία αλλάζει η νομοθεσία που διέπει τη συμφωνία, καθώς πλέον δεν υπάγεται στο Βρετανικό και στο Ευρωπαϊκό δίκαιο. Όλα αυτά όμως συνέβησαν το 2017.
Τους τελευταίους μήνες όμως τα μηνύματα ήταν ξεκάθαρα. Οι αιτίες αρκετές, μεταξύ των οποίων το επερχόμενο Brexit και η καθυστέρησή του, η μη επίτευξη συμφωνίας με την ΕΕ και ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-ΕΕ-Κίνας. Κι αυτό διότι το πλειοψηφικό πακέτο του ομίλου Thomas Cook το κατέχει ο κινεζικός όμιλος Fosun ο οποίος εδώ και μήνες ανακοινώνει ζημιές που προκαλούνται από τον κλυδωνισμό της αγοράς στον απόηχο του πολέμου Τραμπ – Πεκίνο. Παράλληλα η στερλίνα συμπιέζεται σε όλες τις χρηματαγορές ενώ η ψαλίδα της με το δολάριο κλείνει συνεχώς αισθητά, συμπιέζοντας περαιτέρω την ανταλλακτική της αξία.
Η Thomas Cook το πρώτο εξάμηνο του 2019 ανακοίνωσε ζημίες της τάξης του 1,5 δισεκατομμυρίου στερλινών και ποσοστό επίτευξης στόχων της τάξης του -36%. Εδώ καλό είναι να αναρωτηθεί κανείς ποιος θέτει αυτούς τους περιβόητους στόχους. Οι κεφαλαιοκράτες μέτοχοί της προφανώς. Αλλά ας αφήσουμε την πολιτική οικονομία στην άκρη και ας μείνουμε στην οικονομία καθ’ αυτή. Το επόμενο ορόσημο ήταν η περασμένη Παρασκευή, που αναμενόταν η ανακεφαλαιοποίηση της εταιρείας κατά 900 εκατομμύρια στερλίνες, μια ανακεφαλαιοποίηση απαραίτητη δεδομένου πως τον τελευταίο μήνα η τιμή της μετοχής του ομίλου στο LSE αξίζει μόλις μερικές πέννες. Οι πιστωτές της εταιρίας όμως αποφάσισαν την τελευταία στιγμή να ζητήσουν επιπλέον 200 εκατομμύρια στερλίνες για ανακεφαλαιοποίηση ούτως ώστε να κριθεί βιώσιμη η εταιρεία, δεδομένου ότι βαρύνεται με χρέη ύψους 1,7 δισεκατομμυρίων στερλινών. Οι μέτοχοι αρνήθηκαν την αύξηση και η Thomas Cook κατέρρευσε εν μία νυκτί σαν χάρτινος πύργος. Στα καθ’ ημάς αυτό επηρεάζει άμεσα 50.000 τουρίστες που βρίσκονται στα ελληνικά νησιά, δεκάδες ελληνικές ξενοδοχειακές μονάδες που συνεργάζονται ή είναι αποκλειστικά νοικιασμένες στην Thomas Cook, κυρίως σε Κρήτη, Ρόδο, Σαντορίνη, Μύκονο, Κέρκυρα, Ζάκυνθο κ.α., καθώς και πάνω από 1000 Έλληνες ελεύθεροι επαγγελματίες και μικροεπιχειρηματίες του τουρισμού. Το δε κόστος στην ελληνική οικονομία; Μόλις 500 εκατομμύρια ευρώ, σε πρώτη εκτίμηση!
Αυτά πλέον ανήκουν στην ιστορία μαζί με τον γιγαντιαίο τουριστικό όμιλο. Όσον αφορά τους επιβάτες, θα επιστρέψουν στα σπίτια τους με δρομολόγια άλλων εταιρειών, διακινδυνεύοντας όμως τα χρήματα που έχουν ήδη καταβάλλει για τα πακέτα διακοπών τους καθώς η επιστροφή των μη δεδουλευμένων ναύλων και διαμονών θα κριθεί ανά περίπτωση και αυτό διότι εμπλέκονται πολλά μέρη, ενδιάμεσοι πράκτορες, πιστωτικά και τραπεζικά ιδρύματα και νομοθεσίες αρκετών χωρών.
Το ζήτημα που τίθεται είναι για μία ακόμη φορά οι εργαζόμενοι. Τα 22.000 σπίτια που κλείνουν σήμερα σε όλο τον κόσμο. Οι άνθρωποι που εργάζονταν σε μια φαινομενικά από τις μεγαλύτερες και κερδοφόρες, μέχρι χθες, επιχειρήσεις και ένιωθαν μια θεωρητική ασφάλεια του έστω και μικρού εισοδήματός τους. Αυτοί θα αποζημιωθούν, αν αποζημιωθούν, τελευταίοι, εφόσον καλυφθούν οι απαιτήσεις των πιστωτών, των επιβατών, των συνεργατών του ομίλου ανά τον κόσμο στην τουριστική βιομηχανία κλπ. Τι θα περισσέψει όμως από μια εταιρία που η περιουσία της ως οντότητα – και όχι ως μέτοχοι – δεν ξεπερνά καν τα χρέη της προς τους πιστωτές της; Και τονίζω το «όχι ως μέτοχοι», καθώς κανείς εκ των μεγαλομετόχων του ομίλου δεν πλήττεται άμεσα διότι στις ανώνυμες εταιρείες κανείς δε ρισκάρει την προσωπική του περιουσία, εξ ’ου και ανώνυμες.
Έτσι οι Βρετανοί και οι Κινέζοι μεγαλομέτοχοι θα συνεχίσουν σήμερα απρόσκοπτα τις διακοπές τους στις θαλαμηγούς του στην Καραϊβική, ασχέτως της κακιάς ώρας. Εξ’ άλλου ζήτησαν συγγνώμη! Τώρα απλώς μένει να επιστρέψουν σπίτια τους 600.000 επιβάτες, να αποζημιωθούν με κάποιο μαγικό τρόπο 19 εκατομμύρια πελάτες που έχουν προπληρώσει πακέτα διακοπών, να αποζημιωθούν με έναν αντίστοιχο μαγικό τρόπο 22.000 εργαζόμενοι και απαλλαγμένοι πλέον από το βραχνά της εργασίας τους να αναζητήσουν δουλειά σε άλλες εταιρείας που ενδεχομένων αύριο να βάλουν λουκέτο και αυτές. Αυτός είναι ο καπιταλισμός (ηλίθιε!), αυτοί είναι οι νόμοι της ελεύθερης αγοράς, αυτή είναι η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Με τις υγείες μας!
Υ.Γ.1: Αύριο 24/9 πλήττεται ο δικός μας τουρισμός κατά τον ΣΕΤΕ και την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών από την 24ωρη Πανελλαδική Απεργία στην οποία συμμετέχει και η ΠΝΟ. Όλοι αύριο στα συλλαλητήρια του ΠΑΜΕ στις 10.30 στα Προπύλαια. Κάτω τα χέρια από τα συνδικάτα!
