Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

“Βλέμματα γυναικών στην Τέχνη (1850 – 1900)”

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μελέτη της Γλαύκης Γκότση για τη γυναίκα ως θεατής και κοινό στα καλλιτεχνικά δρώμενα στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

H γυναίκα στην τέχνη ως δημιουργός είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει τους μελετητές, αλλά η γυναίκα ως θεατής της τέχνης, ως κοινό και ως κριτής αποτελεί σίγουρα μια πρωτότυπη, αλλά και ομολογουμένως πολύ αποκαλυπτική ματιά για τους κοινωνικούς όρους με τους οποίους η γυναίκα γινόταν ή δεν γινόταν. μέτοχος των καλλιτεχνικών δρώμενων

Αυτό είναι το θέμα του βιβλίου της ιστορικού τέχνης Γλαύκης Γκότση, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Νησίδες με τίτλο Βλέμματα γυναικών στην τέχνη (1850-1900). Το βιβλίο παρουσιάζει το γυναικείο κοινό της τέχνης κατά τον 19ο αιώνα στην Ελλάδα. Στις σελίδες του αποκαλύπτεται ένα σύνολο ανώνυμων και επώνυμων γυναικείων προσώπων, που ήρθαν σε επαφή με καλλιτεχνικά έργα και δημιουργούς, διατύπωσαν κρίσεις και εξέφρασαν τη γνώμη τους για το παρελθόν, το παρόν, ενίοτε και το μέλλον της τέχνης. Ποιες είναι οι γυναίκες αυτές και μέσα από ποιες διαδρομές
καθίστανται θεάτριες της τέχνης; Ποιες εικαστικές παραστάσεις έλκουν ή απωθούν τα βλέμματά τους και κάτω από ποιες προϋποθέσεις; Με ποιον τρόπο και με τι είδους όρους αποτιμούν τα έργα που σχολιάζουν; Πώς τοποθετούνται απέναντι στις κυρίαρχες ιστορικές αφηγήσεις και αντιλήψεις περί καλλιτεχνικής δημιουργίας; Τα ερωτήματα αυτά επιχειρείται εδώ να απαντηθούν. Με την αξιοποίηση δημοσιευμένων πηγών και αρχειακού υλικού η μελέτη εντοπίζει τις επισκέπτριες των καλλιτεχνικών εκθέσεων, αφουγκράζεται τις σχολιάστριες καλλιτεχνών και έργων, παρακολουθεί τις συγγραφείς πραγματειών και κειμένων για την αρχαία ή τη νεότερη τέχνη. Παράλληλα, εξετάζει τις απόψεις γνωστών προσωπικοτήτων της εποχής, όπως η Καλλιρρόη Παρρέν και η Καλλιόπη Κεχαγιά, αναδεικνύει την ποικιλία των ενδιαφερόντων και των θέσεων διαφορετικών θεατριών και επισημαίνει τον βαθμό στον οποίο το φύλο επηρεάζει τόσο το ύφος του λόγου και τα είδη της γραφής όσο και τη στάση του κοινού σε σχέση με θέματα όπως το γυμνό, οι εικαστικές απεικονίσεις γυναικείων μορφών, οι καλλιτέχνιδες.

Μια συστηματική παρακολούθηση της γυναικείας συμμετοχής στο κοινό της τέχνης και στη συζήτηση περί εικαστικών τεχνών κρίνεται, λοιπόν, απαραίτητη, προκειμένου να έρθουν στο φως αγνοημένα πρόσωπα της ιστορίας και να αναδειχθούν παράμετροι όπως το φύλο, που καθορίζουν τη σχέση των υποκειμένων με την τέχνη”, σημειώνει η συγγραφέας στο εισαγωγικό της σημειώμα. “Οι γυναίκες θεατές και τα γυναικεία βλέμματα που εξετάζονται σε αυτό το βιβλίο προσθέτουν νέα δεδομένα στην έρευνα της ελληνικής περίπτωσης. Η μελέτη τους αφενός καθιστά σαφές ότι εκείνοι που ενδιαφέρονται και εκφέρουν γνώμη για τα καλλιτεχνικά πράγματα στην Ελλάδα του 19ου αιώνα είναι όχι μόνο ή
κατεξοχήν άνδρες αλλά και γυναίκες· αφετέρου καταδεικνύει ότι ο λόγος σχετικά με τη δημιουργία, τους καλλιτέχνες και τα έργα επηρεάζεται, μεταξύ άλλων, από τις ιστορικά διαμορφωμένες συνθήκες που ισχύουν για το φύλο στο οποίο εντάσσονται όσοι τον εκφέρουν. Το φύλο καθοδηγεί τα βλέμματα και επιδρά στις διαθέσεις και τις απόψεις. Αυτό εξάγουμε από τη στάση πολλών θεατριών, οι οποίες εναρμονίζονται με τους κανόνες και τις προσδοκίες που ορίζουν για το σύνολο των γυναικών η κοινωνία ή η τάξη τους. Το γυναικείο κοινό της τέχνης προέρχεται από ποικίλες κοινωνικές ομάδες. Τα υποκείμενα της θέασης και της γραφής, όμως, για τα οποία στάθηκε δυνατόν να συγκεντρωθούν περισσότερα στοιχεία στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας ανήκουν στα αστικά στρώματα και, όπως συνειδητοποιούμε, υιοθετούν τα πρότυπα και τις αρχές των στρωμάτων αυτών. Η τάξη μάς απασχολεί στον βαθμό που διαπλέκεται με το φύλο και συντελεί στη διαμόρφωση των αντιλήψεων και των
συμπεριφορών ως προς την τέχνη.”

 

Απόψεις