Μόλις 2,5 μήνες μετά τη θεσμοθέτηση της «επέκτασης» που περίφημου «τρομονόμου» στο διαδίκτυο η κυβέρνηση φαίνεται να ολοκληρώνει το πλαίσιο ελέγχου του διαδικτύου, φέρνοντας στη Βουλή την ίδρυση μίας «μίνι-ΕΥΠ» που θα έχει την ονομασία «Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας».
Το σχετικό νομοσχέδιο ψηφίζεται σήμερα στη Βουλή, αφού πρώτα ολοκληρώθηκε η επεξεργασία του από την Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης – Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης. Όσον αφορά την ουσία του περιεχομένου του αυτή «περνά στα ψιλά» της επικαιρότητας μιας και την ίδια περίοδο η κυβέρνηση έχει ανοιχτά τα «μέτωπα» με τους αγρότες και την εκπαιδευτική κοινότητα, ενώ στο κοινοβούλιο κυριαρχεί η συζήτηση του νομοσχεδίου για την ισότητα στο γάμο.
Η κυβέρνηση και ιδιαίτερα ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής Δημήτρης Παπαστεργίου παρουσιάζουν την ίδρυση της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας ως ένα μέτρο που έρχεται για «να κάνει τους πολίτες να νιώθουν πολύ πιο ασφαλείς για την περιήγησή τους στο διαδίκτυο». Όπως, όμως, προέκυψε, από τη συζήτηση του νομοσχεδίου στην αρμόδια διαρκή επιτροπή, όσα προβλέπονται …δεν είναι τόσο «απλά» και «αθώα».
Επιχειρησιακός βραχίονας
Η ηγεσία του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης ανέφερε εξ’ αρχής πως ο νέος οργανισμός που δημιουργείται δεν θα έχει ρόλο εποπτείας για ζητήματα κυβερνοασφάλειας αλλά θα είναι ένας οργανισμός που θα διεξάγει επιχειρήσεις. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, K. Kυρανάκης, απαντώντας στον λόγο που η κυβέρνηση δεν απέδωσε την αρμοδιότητα σε μία ανεξάρτητη αρχή είπε: «Ο συνταγματικός ρόλος των Ανεξάρτητων Αρχών, είναι να διασφαλίζουν τα θεμελιώδη δικαιώματα. Εδώ λοιπόν, δεν έχουμε έναν φορέα ο οποίος θα έρθει να διασφαλίσει ένα θεμελιώδες δικαίωμα όπως αυτό ορίζεται συνταγματικά. Έχουμε έναν επιχειρησιακό βραχίονα, ο οποίος θα μπορέσει να προστατεύσει και να αποτρέψει και να αντιμετωπίσει επιθέσεις».
Ως «εχέγγυο» για την λειτουργία του οργανισμού ο Κ.Κυρανάκης επικαλέστηκε το γεγονός ότι η δημιουργία της αρχής συνιστά εφαρμογή ευρωπαϊκής οδηγίας (εννοώντας προφανώς ότι η Ε.Ε ουδέποτε θα έδινε κατευθύνσεις περιστολής δημοκρατικών δικαιωμάτων!).
Είπε πως «εμείς ενσωματώνουμε ευρωπαϊκές οδηγίες διότι ακούστηκαν και ανησυχίες περί του όρου “παρακολούθηση”, το οποίο προβλέπεται στο νομοσχέδιο. Ο όρος “παρακολούθηση” είναι ακριβής μετάφραση του όρου “monitor” από την ευρωπαϊκή οδηγία και καμία απολύτως πρόθεση δεν υπάρχει ούτε δυνατότητα ούτως ή άλλως να παρακολουθούνται απόψεις». Συνέχισε λέγοντας πως «δεν παρακολουθεί αυτός ο οργανισμός ούτε απόψεις ούτε ιδέες ούτε διαλόγους ούτε τίποτα, το οποίο να αφορά την προσωπική επικοινωνία πολιτών. Μελετά και παρακολουθεί κινδύνους, μελετά και παρακολουθεί μεθόδους, μεθόδους κυβερνοεπιθέσεων». Υποστήριξε επίσης πως η Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας «δε θα υπάγεται στον ειδικό ρόλο που έχει η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, αλλά θα έχει πιο ανοιχτό ρόλο, θα έχει την ευθύνη και του Ιδιωτικού Τομέα των κρίσιμων υποδομών».
Ίδια με την ΕΥΠ
Παρ’ όλα αυτά οι προβλέψεις του νομοσχεδίου διαψεύδουν το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Αφού η Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας όχι απλά θα κινείται στα πρότυπα της ΕΥΠ αλλά θα της …μοιάζει σαν «μικρό αδερφάκι»
Πιο συγκεκριμένα:
-Τα άρθρα 5 και 6 του νομοσχεδίου ορίζουν πως η Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας θα διοικείται από ένα μονοπρόσωπο όργανο τον Διοικητή της Ε.Α.Κ. Επίσης με βάση τα άρθρα 7 και 9 έχει την απόλυτη δικαιοδοσία για τις δράσεις ης αρχής και τον τρόπο της εξυπηρέτησής τους καθώς και την κατανομή του προσωπικού.
– Επιπλέον, ορίζεται η δυνατότητα του διοικητή να αναθέτει «σε τρίτους» δίχως να προσδιορίζεται αν αυτοί θα είναι φορείς του δημοσίου ή του ιδιωτικού τομέα, για μελέτες έργα και υπηρεσίες. Μάλιστα, θα διαθέτει αυξημένες αρμοδιότητες που θα περιλαμβάνουν ακόμη και την παράκαμψη της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων και προμηθειών.
-Ο πλήρως εξουσιοδοτημένος αυτός διοικητής εξυπακούεται πως θα ορίζεται απευθείας από την κυβέρνηση, μιας και προβλέπεται ο ορισμός του από το υπουργικό Συμβούλιο, ότι δηλαδή ακριβώς ισχύει και για τον διοικητή της ΕΥΠ.
-Όσον αφορά τη φυσιογνωμία της νέας αυτής υπηρεσίας γίνεται σαφής στο άρθρο 4 του νομοσχεδίου όπου δηλώνεται πως «ο σκοπός και οι αρμοδιότητες της Αρχής ασκούνται λαμβάνοντας υπόψη τα ουσιώδη συμφέροντα της εθνικής ασφάλειας της άμυνας της δημόσιας τάξης και ασφάλειας και για τον σκοπό αυτόν η Αρχή συνεργάζεται με το σύνολο των αρμόδιων φορέων και ιδίως του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ)».
-Το προσωπικό της θα είναι πλήρως διαβαθμισμένο ενώ θα μπορεί να χρησιμοποίησει υπαλλήλους άλλων υπηρεσιών για τις δράσεις δίχως να εξαιρείται και το προσωπικό της ΕΥΠ καθώς και ένστολοι.
-Αυτονόητη θεωρείται η διασύνδεση της αρχής με τις αντίστοιχες των χωρών – μελών της Ε.Ε αλλά προφανώς και του ΝΑΤΟ. Είναι χαρακτηριστικό πως στην εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου γίνεται λόγος για ζητήματα γεωπολιτικής σημασίας για τις στοχεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και την προστασία της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Μετά τον «τρομονόμο»
Αξίζει – όπως προαναφέραμε – να συνδυαστεί το νομοσχέδιο που ψηφίζεται σήμερα με τη ευρωπαϊκή οδηγία που κυρώθηκε από την Βουλή στις 15 Νοεμβρίου και αφορά την επέκταση του 187 Α’, του γνωστού «τρομονόμου» και στο διαδίκτυο.
Πρόκειται για το νομοσχέδιο που τιτλοδοτήθηκε «Εφαρμογή διατάξεων του κανονισμού (ΕΕ) 2021/784 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2021 σχετικά με την πρόληψη της διάδοσης του τρομοκρατικού περιεχομένου στο διαδίκτυο». Ενδεικτική της ουσίας του νομοθετήματος αυτού ήταν η τοποθέτηση που είχε κάνει ο πρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών, Χρήστος Ράμμος. Είχε δηλώσει πως «η χρήση του όρου “τρομοκρατικός” επειδή είναι εξ ορισμού όρος ο οποίος συνεπάγεται περιορισμό ελευθεριών, πρέπει να γίνεται με πολύ αυστηρό τρόπο και με τρόπο συρρικνωτικό, δηλαδή με τρόπο στενής ερμηνείας, διότι στην εποχή μας ζούμε ένα αυξανόμενο φαινόμενο – όχι μόνο στην Ελλάδα – μείωσης των ελευθεριών υπέρ της ασφάλειας».
Εύλογα λοιπόν μπορεί να αντιληφθεί κανείς τι σημαίνει η κύρωση της συγκεκριμένης οδηγίας σε συνδυασμό με την θεσμοθέτηση μίας υπηρεσίας όπως Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας που… στο όνομα της κυβερνοασφάλειας θα μπορεί να δραστηριοποιείται τόσο κατασταλτικά όσο και προληπτικά.
